طرح عنان؛ زمینه ساز اقدامات غرب

از سوی دیگر کوفی عنان، فرستاده ویژه مشترک سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب هم گفته است که طرح صلح پیشنهادیش اجرایی نشده است. کوفی عنان، دبیرکل پیشین سازمان ملل ازاوایل اسفند ماه گذشته به عنوان نماینده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب وارد مسئله سوریه شده و سپس یک ماه بعد طرح شش ماده ای خود را برای حل بحران سوریه ارائه داد.

به نظر می رسد که طرح کوفی عنان را باید به عنوان بخشی از یک فرایند دانست که در جای خود مورد استفاده قرار گرفت تا نتایج آن در تعریف عملیاتی موضوع گام های بعدی را استحکام بخشد. آنچه که در مورد بحران سوریه از جانب غرب مورد توجه است تعریفی است که از بشار اسد به عنوان رئیس جمهور سوریه از یک سو و از سوی دیگر جایگاه سوریه در محور مقاومت با رئیس جمهوری بشار اسد وجود دارد. اگر غرب هدف اعلامی خود را بشار اسد به عنوان رئیس جمهور سوریه قرار می دهد به دلیل این است که تلاش می کند از مخالفت های احتمالی در منطقه جلوگیری کند و حمایت بیشتری برای پیشبرد تغییرات در این کشور جلب کند. هدف قراردادن سوریه به عنوان یکی از حقله های بنیادین جریان مقاومت در منطقه خاورمیانه که توانسته است توازن نامتقارن با دیدگاههای غرب در خاورمیانه به وجود آورد، می توانست اجماع بین المللی علیه بشار اسد را بیش از حال حاضر با چالش روبرو سازد. از این رو نیاز به یک طرح قابل قبول همه طرف های موجود در بحران سوریه داشت که بر روی میز گذاشته شده و با پذیرش همگانی آن و با در نظر داشت احتمال بالای شکست آن در عمل، زمینه های اقدامات عملیاتی فزون ترعلیه بشار اسد حاصل شود.

از این رو دیدیم که روسیه، چین و ایران به عنوان دولت های حامی بشار اسد در سوریه طرح کوفی عنان را پذیرفتند اما این طرح از مفادی برخوردار بود که پیاده سازی آن در سوریه بر اراده مطلوب هر دو طرف منازعه، چه دولت بشار اسد وچه معارضین سوری متکی بود. از این رو پذیرش برونی همگانی و عدم اجرای درونی آن توسط دو جبهه مخالف با یکدیگر طرح را عملا با شکست روبرو می ساخت. اینجاست که کوفی عنان می گوید طرح او از منظر نظری طرح قابل قبولی است اما اراده ای برای عمل به آن وجود ندارد.

از آغاز مطرح شدن طرح کوفی عنان همانند بسیاری از دیگر تحلیل گران بر این باور بودم که این طرح در نهایت با چالش های عمده معطوف به شکست روبرو خواهد بود. اما در عین حال زمینه ساز مدیریت اعمال فشار بیشتر غرب بر سوریه در دو جبهه بشار اسدی آن در لایه های رویین و برخورد با سوریه به عنوان ستون فقرات محور مقاومت در لایه های زیرین بود. اکنون شکست این طرح گامی مهم برای  طراحی مدیریت اعمال فشار بیشتر علیه بشار اسد را در چارچوب اجماع بین المللی فراهم می سازد. در اینجاست که کشورهای همسو و یا مخالف تحولات عمیق در سوریه نیز بالاجبار باید گامی به پس بگذارند.

تغییر موضع روسیه را نیز باید در این راستا ارزیابی کرد. موضع روسیه در مورد سوریه اکنون با موضع این کشور قبل از طرح کوفی عنان از یک مرزبندی مشخص برخوردار است و روسیه اعلام کرده است که محل نزاع او با غرب دیگر بشار اسد نیست بلکه ثبات سیاسی قابل قبول در سوریه به گونه ای است که در تعریف روسیه بگنجد.

بنابراین باید گفت طرح کوفی عنان در یک طراحی استراتژیک غلطان و رو به جلو به نفع ایالات متحده آمریکا و کشورهای هم پیمان با غرب در ارتباط با سوریه قرار می گیرد و هرچه بشار اسد در حال حاضر بیشتر در ایستگاه دمشق باقی بماند و مقاومت بیشتری را به انجام برساند در صحنه عملیات از این به بعد به نفع کشورهای مخالف جریان مقاومت خواهد بود. از این رو ایالات متحده آمریکا با مدیریت سناریوهای مورد نیاز برای سوریه امروز، بر آن است که از بحران سوریه در مسیر مدیریت کلان خاورمیانه به نفع خود بهره برداری کند.  / 16