کارت های جدید در دست روسیه

دیپلماسی ایرانی: کمک روسیه برای باراک اوباما ، رئیس جمهور آمریکا در حل بحران سوریه و بن بست هسته ای ایران ضروری است و ولادیمیر پوتین به سختی در این زمینه تلاش می کند. وی کمتر از یک ماه است که بار دیگر پس از وقفه ای 4 ساله بر کرسی ریاست جمهوری روسیه تکیه زده و سمت نخست وزیری را به دمیتری مدودف واگذار کرده است. مردی که به جای پوتین در نشست اخیر گروه هشت در کمپ دیوید شرکت کرد. این در حالی است که اوباما و پوتین در تاریخی دیگر ملاقات می کنند که از حساسیت بیشتری برخوردار است. تاریخ دیدار روسای جمهور آمریکا و روسیه، 18 و 19 ژوئن و در حاشیه اجلاس گروه 20 در مکزیک اعلام شده است. زمانی که دقیقا مصادف با دور بعدی مذاکرات هسته ای ایران و گروه1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) است که در مسکو برگزار می شود. 

به گزارش تایم، در این نشست برای حصول توافقی که روند مذاکرات را زنده نگاهدارد، فشار قابل ملاحظه ای حاکم خواهد بود. مذاکراتی که دور قبلی آن در بغداد انجام شده و ملموس ترین نتیجه آن توافق برای دور بعدی گفت و گو ها بوده است. از سوی دیگر هیات مذاکره کننده ایرانی نیز از عدم ارائه پیشنهاد تعدیل تحریم ها از سوی غرب در جریان این نشست دلسرد شد و در مقابل با درخواست تعلیق عملیات غنی سازی 20 درصدی مواجه شد که برای تهران خوشایند نبود.

این در حالی است که تحریم های جدید اتحادیه اروپا در تاریخ 11 تیرماه- تنها دو هفته پس از نشست مسکو- علیه بخش نفت و بانکداری جمهوری اسلامی اعمال می شود و در صورتی که این تحریم ها واقعا اجرا شوند، به لحاظ سیاسی باقی ماندن مقامات جمهوری اسلامی پای میز مذاکره بسیار دشوار خواهد بود. همچنین در این شرایط شانس موافقت تهران با تعلیق غنی سازی 20 درصدی نیز بسیار اندک خواهد بود.

اما فرارسیدن فصل انتخابات در آمریکا نیز موقعیت دشواری را پیش روی باراک اوباما قرار داده است. وی با موجی از انتقاد ها علیه مصالحه با ایران قرار دارد و از سوی دیگر اسرائیل نیز از اوباما می خواهد موضع قاطعانه تری را علیه جمهوری اسلامی اتخاذ کند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، اخیرا هرگونه نتیجه غیر از توقف کامل غنی سازی در ایران را غیر قابل پذیرش توصیف کرده است و این در حالی است که توقع حداقلی اسرائیل از حداکثر آنچه ایران می تواند از آن چشم پوشی کند نیز تجاوز می کند. مقامات اسرائیلی بر این باورند که مذاکرات تنها زمان بیشتری را در اختیار ایران قرار می دهد.

رویکرد اسرائیل در واقع فضای مانور اوباما در مورد مساله ایران را محدود کرده است. تردیدی وجود ندارد که اوباما به دنبال پرهیز از درگیری با ایران است اما برای نشان دادن پیشرفت در استراتژی خود در قبال تهران به کمک پوتین نیاز دارد.

در واقع باید گفت ایران به این دلیل پای میز مذاکره آمده که متحدان جسورش – روسیه و چین – از آن خواسته اند گام هایی در جهت نشان دادن ماهیت صلح آمیز برنامه  های هسته ای خود بردارد. چارچوب کنونی مذاکرات که رویکرد گام به گام را مبنای خود قرار داده در حقیقت طرحی است که از سوی روسیه پیشنهاد شده بود. امید به متقاعد کردن ایران برای اقداماتی که به کاهش خطر درگیری کمک کند، همواره بیش از کشور های غربی و تندرو،   آسودگی خیال دوستان و شرکای تجاری ایران را فراهم کرده است. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه هفته گذشته اعلام کرد حرکت تهران در جهت تعدیل نگرانی های بین المللی باید با تعدیل تحریم ها جبران شود. این در حالی است که توانایی گروه 1+5 در انجام اقدامات دوجانبه با ایران به طور جدی به توانایی روسیه در طرح ریزی توافق هایی بستگی دارد که نگرانی های سیاسی طرف های حاضر در مذاکرات را کاهش می دهد.

اما مداخله روسیه در مورد ایران، همانند موضع مسکو در خصوص سوریه، بر مبنای منافع کرملین و درک پوتین از آنها پیش می رود. پوتین به دنبال احیای نفوذ روسیه به خصوص در خاورمیانه است و این به معنی محدود کردن توانایی واشینگتن در حل بحران هایی نظیر سوریه است. هرچند روسیه اخیرا منتقد رژیم بشار اسد در سوریه بوده اما همواره تلاش کرده است که بین انتقاد از اسد و آنهایی که به مسلح کردن گروه های معترض کمک می کنند، توازن برقرار کند. همچنین شانس حمایت روسیه از تغییر رژیم در سوریه یا رای مثبت به قطعنامه شورای امنیت برای اقدام نظامی علیه سوریه نیز بسیار اندک است.

به بیان دیگر همکاری روسیه در مورد ایران و سوریه بیش از هر چیز بر مبنای تامین منافع مسکو در چگونگی حل این بحران ها خواهد بود. اما همکاری در زمینه حل مشکلاتی که بیشتر برای واشینگتن نگران کننده است تا مسکو در مقابل کاهش نگرانی های روسیه در نزدیکی مرز هایش صورت می گیرد. به این ترتیب اوباما در ملاقات آتی با همتای روسی خود باید اهمیت این دیدار را مورد توجه قرار دهد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی /10