چشم بادامی‌ها سهم خود را می‌خواهند

علت تصمیم مشترک چین و ژاپن در حذف دلار از مبادلات تجاری میان این دو کشور چیست؟ انگیزه اقتصادی از انجام این کار چیست؟

این تصمیم هم علت و آثار سیاسی در پی دارد و هم علت و آثار اقتصادی. این کشورها می خواهند قدرت دلار را به عنوان ابرارز دنیا به چالش بکشند. در حال حاضر یورو نیز با دلار در حالرقابت هستند. چیزی نزدیک به چهل و یک درصد از مبادلات تجاری در دنیا با استفاده از دلار انجام می گیرد. رقمی نزدیک به سی و هشت درصد از این مبادلات با استفاده از یورو انجام می گیرد و از بیست درصد باقیمانده هم ده درصد با ین ژاپن و ده درصد با پوند انگلیس مبادله می شود. در حقیقت در حال حاضر دلار امریکا و یوروی اروپا قدرتمند ترین ارزهای دنیا شناخته می شوند. کشورهای چین و ژاپن با توجه به این که اخیرا از نظر اقتصادی قدرتمند شده اند علاقمندند که انحصار بازار در اختیار دلار نباشد. بکله آن ها بتوانند با ارزهای خود مبادلات تجاری خود را انجام دهند. علاوه بر این ممکن است نوسانات قیمتی برای دلار پیش آید و این کشور ها تصور می کنند چنین نوساناتی می تواند می تواند بر تراز پرداخت های خارجی شان اثرگذارد و بنابراین می خواهند از خطر نوسانات نرخ ارز هم خود را مصون بدارند.

از نظر سیاسی نیز چین و ژاپن دو کشور مطرح و مهم در سطح تجارت بین الملل هستند و می توانند قسمت اعظمی از تجارت خود را با استفاده از پول ملی خود انجام دهند. به نظر می رسد این کار مقدمه ایجاد یک بلوک ارزی در جنوب شرقی آسیا مانند اروپا باشد. این کار با چین و ژاپن شروع شده و احتمال دارد بعد ها کره و سنگاپور و استرالیا و یا مالزی نیز به این مجموعه بپیوندند.

تاثیر این تصمیم روی اقتصاد داخلی چین و ژاپن چه خواهد بود؟

این مسئله تاثیر چندانی روی اقتصاد داخلی این کشور ها نخواهد داشت. آن ها واردات و صادرات خود را انجام می دهند و تولید آن ها به عوامل دیگری بستگی دارد که چندان به این بحث پولی مرتبط نیست.

از چند وقت پیش شاهد نوعی رقابت ارزی میان چین و امریکا بودیم که برخی از آن به جنگ ارزی تعبیر می کردند. این مسئله را تا چه حد تحت تاثیر فضای کلی روابط میان چین و امریکا ارزیابی می کنید؟

از خیلی وقت پیش به دلیل طراز پرداخت های بسیار مثبتی که چین مخصوصا با امریکا داشته، امریکایی ها را بر آن داشته که به چین فشار آورند که ارزش یوان را در برابر دلار افزایش دهند. در حقیقت با این کار صادرات چین کمتر و صادرات امریکا بیشتر خواهد شد. اما چینی ها هرگز به این خواسته امریکا عمل نکردند و به این زودی ها دست به چنین اقدامی نخواهند زد. چون در حال حاضر اقتصاد چین به صادرات متکی است و بنابراین چین سعی می کند یوان را ارزان نگه دارد که بتواند جنس خود را حتی به خود امریکا بفروشد. اگر بخواهد قیمت برابری یوان را بالا ببرد، به صادرات این کشور که موتور رشد اقتصادی چین است صدمه خواهد خورد. البته کشورهای دیگری هم هستند که می خواهند که اتحادیه پولی در جنوب شرق و شرق آسیا ایجاد کنند و یک منطقه پولی مشترک مانند اروپا ایجاد کنند. این ایده در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز پیگیری شد. اما من فکر نمی کنم این کشورها بتوانند در این مسیر موفق باشند. در حالی که الان چین و ژاپن به طور حساب شده ای جلو می روند.

به نظر شما با توجه به تهدیدی که با این کار برای دلار ایجاد خواهد شد، امریکا چه واکنشی نشان خواهد داد و آیا اصلا این کار را خواهد کرد یا نه؟

من اسم این کار را تهدید نمی گذارم. تهدید کلمه قوی ای است. این اقدام سهم تجارت به وسیله دلار را کاهش خواهد داد. همان طور که گفته شد در حال حاضر حدود 41 درصد تجارت دنیا به وسیله دلار انجام می شود، ممکن است با این کار این سهم به سی و پنج درصد کاهش یابد.

برای این رقم امریکا کاری انجام نمی دهد؟

امریکا نمی تواند کاری انجام دهد. بالاخره خود چین و ژاپن هم نمی توانند دلار را به طور کامل حذف کنند. این کشورها در نهایت باز هم به دلار احتیاج دارند. نمی توانند به یکباره ارتباط با دلار را حذف کنند. بنابراین سهم دلار در مبادلات بین المللی کاهش پیدا می کند اما در نهایت تسهیم مجدد قدرت میان ارزهای مختلف در دنیا ایجاد می شود. چون قدرت سیاسی و قدرت سیاسی باید دست به دست هم بدهند تا هدفی برآورده شود. اگر کشوری قدرت اقتصادی پیدا کرد، به آزادی هایی دست می یابد که بر متغیر های اقتصادی خود مانند ارزش پول و دیگر عوامل نفوذ داشته باشد و از این عناصر هم برای قدرتمندی بیشتر استفاده کند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/12