کاهش انتظارها پس از نشست بغداد

دیپلماسی ایرانی: در هفته های اخیر، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا نسبت به احتمال توافق با ایران بر سر برنامه های هسته ای اش ابراز امیدوار کرده بود اما مذاکرات اواخر هفته گذشته در بغداد باید سطح این انتظار ها را پایین بیاورد. مذاکره کنندگان ایرانی بسته پیشنهادی ایالات متحده و 5 شریک دیگرش برای انجام اقدامات اعتمادساز را نپذیرفتند و خواستار به رسمیت شناخته شدن حق ایرانی برای غنی سازی شدند. درخواستی که مقامات آمریکایی می گویند هنوز برای موافقت با آن آماده نیستند. تنها توافق حاصل شده در این مذاکرات این بود که دور دیگری از گفت و گو ها ماه آینده در مسکو برگزار شود.

در حال حاضر به طول انجامیدن دیپلماسی برای دو طرف کارایی دارد. ایران قادر می شود به برنامه های هسته ای خود ادامه دهد و این در حالی است که گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی حاکی از آن است اخیرا علاوه بر نصب سانتریفوژهای بیشتر در فوردو در این سایت نمونه هایی از اورانیوم غنی شده 27 درصدی کشف شده است. در همین حال ایالات متحده و شرکای اروپایی اش می توانند امیدوار باشند دور جدیدی از تحریم ها که قرار است از 11 تیرماه علیه ایران اعمال شوند – شامل تحریم های نفتی اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی- اهرم های بیشتری را در مقابل ایران در اختیار آنها قرار دهد. در واقع دو طرف انگیزه ای قوی برای جلوگیری از اقدام نظامی اسرائیل علیه ایران دارند و به نظر نمی رسد تا زمانی که مذاکرات ادامه داشته باشد، این تهدید عملی شود.

هرچند بخشی از صبوری آمریکا تضمین شده است اما به درازا کشیدن مذاکرات تنها به نفع ایران است زیرا در این صورت تهران زمان بیشتری برای ادامه فعالیت سایت فوردو در اختیار دارد، سایتی زیرزمینی که گفته می شود تا حدود زیادی از حملات هوایی در امان است. یکی از نکته های نگران کننده که در مذاکرات بغداد باید مورد توجه قرار گیرد این است که این مذاکرات نشان داد مقامات عالی رتبه ایران هنوز در خصوص معامله به غرب تصمیم استراتژیک را اتخاذ نکرده اند. به جای این تصمیم تهران به دنبال کسب امتیاز بدون ارائه امتیاز متقابل است. تهران می خواهد غرب برنامه های غنی سازی در ایران با بپذیرد تا در مقابل با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری بیشتری انجام دهد.

این در حالی است که طبق پیمان منع اشاعه هسته ای، هیچ حقی برای فرآوری اورانیوم وجود ندارد و چند قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل نیز از ایران می خواهد برنامه های غنی سازی را متوقف کند. اما اینکه دولت اوباما می گوید تنها در پایان روند مذاکرات، مساله پذیرش غنی سازی اورانیوم در ایران را بررسی می کند، موضعی است که به درستی اتخاذ شده است. هرچند که ریسک زیادی در این توافق احتمالی وجود دارد و به طور حتم اسرائیل نیز آن را نخواهد پذیرفت.

هم اکنون پرسش حساس در خصوص مذاکرات هسته ای با ایران این است که آیا احتمال یک توافق موقتی وجود دارد یا خیر. خوش بینی دولت آمریکا بر مبنای این تفکر است که ایران با متوقف کردن برنامه های پیشرفته غنی سازی، انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده به خارج از کشور و تعطیلی سایت فوردو در مقابل مشوق هایی نظیر دریافت قطعات یدکی برای هواپیماهای مسافربری و سوخت برای راکتور های تحقیقاتی، موافقت کند. اما ایران در مذاکرات بغداد این پیشنهاد را یک طرفه خواند و با آن مخالفت کرد. تهران امیدوار است که در مقابل تعلیق فعالیت های پیشرفته غنی سازی از مشوق لغو تحریم ها بهره مند شود.

اما این خواست تهران برای غرب غیر قابل پذیرش است. تحریم ها به تازگی پیامد های جدی بر اقتصاد ایران بر جا گذاشته اند و باید تا زمانی که تهدید هسته ای ایران رفع می شود، به قوت خود باقی بمانند. به همین دلیل شانس تهران برای دستیابی به چنین توافقی بسیار اندک است. در مقابل یک توافق موقتی که از احتمال وقوع جنگ می کاهد، می تواند رویکرد پسندیده تری باشد. توافقی که زمان بیشتر برای ادامه نصب سانتریفوژها را در اختیار ایران قرار نمی دهد. باید گفت که دور بعدی مذاکرات باید بسیار پربارتر باشد.

منبع: واشینگتن پست

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10