تونس و تکلیف اسلام گرایان

اوضاع داخلی تونس

دیپلماسی ایرانی:فضای جدیدی که درتونس پس ازپیروزی اسلام‌گرایان درانتخابات شکل گرفته است که می توان اینگونه تفسیر کرد:

1.     اسلام‌گرایان درصحنه سیاسی، اجتماعی و رسانه‌ای فعالیت دارند

2.     مخالفان اسلام‌گرایان که شامل چپ‌گراها، سکولارها،رادیکال‌ها

3.     وابستگان به نظام سابق

در طول دو ماهی که دولت موقت و مجلس تاسیسی کار خود را آغاز کرده است، فضای جدیدی در تونس شکل گرفته که اگر به این فضا توجه کنیم، بسیار راحت‌تر می‌توان تحولات اخیر تونس را تفسیر و تحلیل کرد. این فضا، فضایی است که اسلام‌گراها به قدرت رسیدند که از نظر دینی و مذهبی پیشینه اخوانی داشته و باسلفی‌ها رابطه خوبی دارند.

از نظر سیاست خارجی  نیز با امریکا، ترکیه و قطر همگرا هستند و در سیاست داخلی نیز ائتلاف سه‌گانه‌ای در مجلس تاسیسی و دولت شکل گرفته است.این ائتلاف سه‌گانه در وضعیت اقتدار نبوده،بلکه در موضع ضعف قرار دارد. در فضای مخالف نیز لائیک‌ها و لیبرال‌ها در اقدام زودهنگامی فعالیت‌ها و اقداماتی انجام می‌دهند تا خود را برای انتخابات سال آینده آماده کنند. همچنین از نظر اقتصادی و سیاسی به دولتی که جدید بر سر کار آمده است، فشار می‌آورند تا بتوانند امتیازات لازم را گرفته و دولت اسلام‌گراها را ناکارآمد نشان دهند.
 

نهادهای دموکراتیک و مدنی

اگر جهان عرب را به دو طیف تقسیم کنیم،‌از نظر سنتی بودن کشور یمن بر سر یک طیف است که کاملا بافت قبیله‌ای دارد و سر دیگر این طیف تونس است که از حیث مدنی بودن  عناصر جامعه مدنی را داراست که این عناصر شامل احزاب و موسسات غیردولتی و سندیکاهای کارگری است. در حالی‌که درجهان عرب سابقه چنین ساختاری وجود ندارد که سندیکاهای کارگری توان فشار بر دولت را داشته باشند. اما در گذشته سابقه فشار سندیکاهای کارگری بر دولت وجود داشته است، حتی این سندیکاها تظاهرات‌ها را شکل داده و یا اعتصاب می‌کنند و از این طریق از دولت امتیاز می‌گیرند.

در دوران بن‌علی به دلیل نظام دیکتاتوری که در آن زمان بر کشور تونس حاکم بود، اجازه فعالیت آزادانه به هیچ گروهی از جلمه اسلام‌گراها داده نمی‌شد. به عنوان مثال رفت‌ و آمد به مساجد کنترل می‌شد و احزاب و گروه‌های اسلامی محدودیت شدید داشتند و بسیاری از اسلام‌گراها همچون راشد الغنوشی در تبعید و برخی دیگر در زندان بودند. پس از پیروزی انقلاب آنچه که در تونس اتفاق افتاد این بود که مردم تونس به آزادی رسیدند. شعاری که مردم می‌دادند آزادی بود و امروز مردم  اعم از اسلام‌گراها و یا غیر اسلامی‌ها به آزادی رسیده‌اند. مردم در تونس امروزه به راحتی می نویسند، تظاهرات سازماندهی می‌کنند و فضایی که همیشه به دنبال آن بودند، شکل گرفته است.

اوضاع اقتصادی

در طول یکسال گذشته  حدود 20 درصد تورم وجود داشته است، درآمد عمده تونس که از بخش توریسم بوده،در طول یک سال گذشته کاهش پیدا کرده است. همانطور که می‌دانید اروپا به بهانه کمک به یونان توریست‌هایی که هرسال به تونس رهسپار می‌شدند را به سمت یونان تغییرمسیر داده که در نهایت فشار آن به اقتصاد تونس وارد شده است. همچنین در تونس سندیکاهای کارگری با قصد اعتراض به دولت اعتصاب‌هایی را در استان‌ها و شهرستان‌ها ازجمله معدن فسفات و برخی صنایع مرتبط براه انداختند که آن نیز به اقتصاد داخلی تونس فشار وارد کرده است. در نتیجه اقتصاد تونس در این روزها از وضعیت خوبی برخوردار نیست.

پیش‌بینی ناظران سیاسی در تونس از اوضاع آینده این کشور این است که انتخاباتی که تا یکسال و نیم آینده برگزار خواهد شد،اسلام‌گراها که حزب النهضه هستند و به قدرت رسیدند، بخشی از پایگاه مردمی خود را از دست خواهند داد. یعنی احتمال دارد آراء آنها از42 درصدی که در انتخابات گذشته بدست آوردند به 25 درصد برسد. به این دلیل که افکارعمومی از اینکه حزب النهضه به قدرت رسیده و برنامه‌ای برای نجات اقتصاد کشور ندارد، ناراضی هستند و مخالفان نیز از این نقطه ضعف دولت فعلی استفاده کرده و فشارهای سیاسی و تبلیغاتی می‌آورند. ضمن آنکه سلفی‌ها  نیز حرکت‌هایی را در تونس انجام می‌دهند و بخش لائیک و سکولار از این بهانه برای فشار آوردن به اسلام‌گرایان استفاده می‌کند. اسلام‌گرایان به دلیل پیشینه اخوانی سلفی که دارند، نمی‌تواننداین کار را انجام دهند،‌چراکه با این عمل تعدادی از طرفداران خود را از دست خواهند داد. بنابراین آنها در وضعیت انفعالی قرار گرفتند و توان راضی کردن افکارعمومی را ندارند. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود که تا انتخابات بعدی آراء اسلام‌گراها تا اندازه‌ای ریزش داشته باشد.
 

رابطه تونس و اسراییل

از ماه‌های گذشته بحثی در تونس برقرار بود با عنوان تجریم تطبیع که عادی سازی روابط با اسراییل را در جهان عرب تطبیع می‌گویند و معنای تجریم تطبیع، جرم دانستن عادی‌سازی روابط با اسراییل است که برخی اصرارداشتند تا این بند در قانون اساسی تونس گنجانده شود و حزب پیروز یعنی حزب النهضه در این خصوص اظهار کرده است که این مساله مربوط به سیاست خارجی است و نیازی نیست که درقانون اساسی تونس وارد شود، به این دلیل که قانون اساسی به مسایل کلی حقوقی و قانونی کشور می‌پردازد و به موارد جزئی اشاره نمی‌کند. همین امر بهانه‌ای برای مخالفان اسلام‌گرایان شده است تا حزب پیروز را متهم کرده‌ که قصد دارد تا با اسراییل رابطه عادی برقرار کند. اما مسئولین حرکت النهضه این مساله را تکذیب کردند و جدلی در این زمینه میان اسلام‌گرایان و مخالفان آنها در جریان است.

تهیه‌کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14