ترکیه و اتحادیه اروپا در نزاع

علی باباجان، وزیر امور خارجه ترکیه، روز جمعه 9 می، در دیدار با سفرای اتحادیه اروپا در آنکارا از اروپا خواست تا برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا تاریخ دقیقی را مشخص کنند.

 

وی که میزبان سفرای کشورهای اروپایی بود گفت:" امروز اروپا سرزمین صلح و ثبات است. گرچه وضعیت جهان در قرن بیست و یکم به گونه ای است که اتحادیه باید دید بازتری نسبت به جهان داشته باشد."

 

علی باباجان بار دیگر با تاکید این که هدف اصلی ترکیه عضویت دائم در اتحادیه اروپا است گفت:" ما از اتحادیه اروپا انتظار داریم در مذاکرات از روشی تشویقی به جای ایجاد مانع استفاده کند. پروسه اتحادیه اروپا در رسیدگی به روند پرونده ترکیه موجب شده است تا کشور ما به کشوری قابل پیش بینی تبدیل شود. تا زمانی که اتحادیه اروپا تاریخ دقیقی در خصوص عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا مشخص نکند، ایجاد اصلاحات و زمان آغاز اصلاحات برعهده ترکیه است. اما زمانی که اتحادیه اروپا زمان مشخصی برای ترکیه مشخص نکند، ما نمی توانیم سیاست دیگری را پیش بگیریم."

 

علی باباجان به عنوان وزیر امور خارجه ترکیه که پیگیری روند پرونده ترکیه در اتحادیه اروپا را نیز برعهده دارد، سعی می کند در سیاست خارجی ترکیه گام های تازه تری نسبت به دوره های قبل بردارد. اگرچه اکنون با حضور چهره های محافظه کار در اروپا پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا با مشکلات بیشتری نسبت به گذشته رو به رو شده است، اما ترکیه همچنان خواهان عضویت دائم در اتحادیه اروپا است.

 

در خصوص موقعیت ژئوپلیتکی ترکیه و اتحادیه اروپا دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول که دیدگاهی موافق است، بر این عقیده است که از آنجا که اروپا می خواهد در جهان امروز نقش بیشتر و پررنگ تری داشته باشد و به نوعی با آمریکا به رقابت بپردازد، همسایگی اتحادیه اروپا با خاورمیانه به عنوان یکی از حساس ترین و مهم ترین مناطق دنیا می تواند در رسیدن اروپا به این هدف خود کمک کند. اما دیدگاه دوم در این زمنیه با همسایگی اتحادیه اروپا با خاورمیانه مخالف است. ترکیه با ایران، سوریه و عراق همسایه است و اتحادیه اروپا نمی خواهد که با همسایگی با این کشورها مشکلات آنها را به ارث ببرد.

 

ترکیه در تاریخ 3 اکتبر 2005 همزمان با کشور کرواسی برای مذاکره با اتحادیه اروپا به توافق رسید. در آن زمان اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که نتایج مذاکرات ترکیه با اتحادیه اروپا برای عضویت این کشور با توجه به مسائل اقتصادی و بودجه به سال 2015 موکول خواهد شد، این درحالی است که احتمال پیوستن کرواسی به اتحادیه اروپا در سال 2009 وجود دارد.

 

به نظر می رسد که در به بن بست رسیدن مذاکرات ترکیه و اتحادیه اروپا بیشتر از مشکلات تکنیکی مشکلات سیاسی نقش دارد.

 

فرانسه و اتریش که با عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا به طور کلی مخالفند پیشنهادهای جایگیزینی را به ترکیه ارائه داده اند. نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه، اتحادیه مدیترانه را به عنوان جایگیزنی برای اتحادیه اروپا به ترکیه پیشنهاد کرده است که کشورهای حاشیه دریای مدیترانه بتوانند با همکاری هم و همکاری اتحادیه اروپا فعالیت های جدیدی را آغاز کنند.

 

اتحادیه اروپا همچنین به ترکیه پیشنهاد داده است به عنوان عضو ناظر در اتحادیه اروپا درآید. اما ترکیه با این پیشنهاد مخالفت کرده است و اعلام کرده است که تنها در صورتی به مذاکرات ادامه خواهد داد که نتیجه به عضویت کامل ترکیه در اتحادیه اروپا بی انجامد.

 

مذاکرات ترکیه و اتحادیه اروپا که در راستای عضویت دائم ترکیه در اتحادیه آغاز شده است شامل هشت بخش است که بخشی از آن به بسته بودن مرزهای ترکیه به بخش یونانی جزیره قبرس مربوط می شود. مسئله قتل عام ارامنه توسط ترک های عثمانی نیز بخش دیگری از این پرونده را به خود اختصاص داده است.

 

با وجود مشکلات فراوان سیاسی که گاه به گاه نیز به آن اضافه می شود، برخی معتقدند که دلیل اصلی عدم موافقت اروپا با حضور ترکیه در اتحادیه اروپا، مسائل اقتصادی است. هرچند ترکیه در سالهای اخیر توانسته است تورم را در طی یک برنامه چندین ساله پایین بیاورد و اوضاع اقتصادی را تا حدودی بهبود بخشد اما اقتصاد این کشور هنوز به درجه ثبات نرسیده است و همچنان می تواند به سادگی از هم فروبپاشد.

 

هرچند ترکیه هنوز نتوانسته است خود را با استاندارهای اتحادیه اروپا هماهنگ سازد اما، اتحادیه اروپا نیز با ترکیه برای رسیدن این کشور به اتحادیه اروپا به اندازه کافی همکاری نمی کند. بطوریکه اولی رن، هماهنگ کننده امور مربوط به توسعه اتحادیه اروپا، ماه پیش اعلام کرده بود که ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا باید 10 تا 15 سال دیگر منتظر بماند. در چنین شرایطی در خوشبینانه ترین حالت عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا تا سال 2018 به تعویق می افتد.

 

علی باباجان روز گذشته در جمع سفرای کشورهای اروپایی در ترکیه در حالی سخن می گفت که این کشور از سال 1999 که به عنوان کشور کاندید برای اتحادیه اروپا شناخته شده است، روز 9 می را به عنوان روز اروپا در تقویم خود جای داده است.

 

روبرت شومن پدر اتحادیه اروپا، پیشنهاد اروپای متحد را در سال 1985 ارائه داد. آنچه امروز به عنوان اتحادیه اروپا شکل گرفته است، نتیجه نظرات وی است که تاریخ 9 می سال 1950 بر پایه روابط دوستانه و صلح جویانه در اروپا شکل گرفته است.

 

مسئله دیگری که این روزها در خصوص پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا مطرح شده است، درگیریهای داخلی ترکیه است. پرونده بسته شدن حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب حاکم می تواند روند بررسی پرونده ترکیه در اتحادیه اروپا را با مشکل رو به رو کند.

 

خوزه مانوئل باروسو، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، اعلام کرده است:" ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا باید به یک دموکراسی سکولار برسد."

 

این در حالی است که اتهام حزب عدالت و توسعه در پرونده اخیر اقدام علیه نظام سکولار کشور بود.

 

دور دوم حکومت حزب عدالت و توسعه به اندازه پنج سال اول با پیشرفت برای ترکیه همراه نبوده است. این روزها ترکیه با چالش های جدی تر و تازه تری نسبت به قبل روبه رو شده است.

 

اکنون امید ترکیه برای عضویت دائم در اتحادیه اروپا نسبت به سال گذشته کمتر شده است. حتی اگر اوضاع اقتصادی ترکیه روند رو به صعودی را دنبال کند، وضعیت سیاسی ترکیه این روزها اجازه نمی دهد که روند اصلاحات مورد نظر اروپا در ترکیه اجرا شود.