سوریه، ایران و دکترین اوبامایی

دیپلماسی ایرانی: معترضان سوری را مسلح کنید! و در حالی که این اقدام را انجام می دهید به اسرائیلی ها نیز ابزار های لازم برای حمله به تاسیسات هسته ای ایران را بدهید تا در صورت تصمیم گیری در این زمینه تجهیزات کافی فراهم باشد.

این دیدگاه هایی است که این روز ها در واشینگتن مطرح می شود. مسلح کردن معترضان در سوریه در مقابل تجهیزاتی که دولت بشار است در دمشق از ایران و روسیه دریافت می کند، موضعی است که برخی سناتور های آمریکایی مانند جام مک کین و لیندسی گراهام در آن قرار دارند. از سوی دیگر سخن پراکنی در خصوص مشروعیت بخشیدن به طرح حمله احتمالی اسرائیل به ایران نیز در بین کاندیدا های جمهوریخواه ریاست جمهوری آمریکا و سازمان های مستقل به امری متداول تبدیل شده است. این گروه بر این عقیده اند که تهدید باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در خصوص روی میز بودن همه گزینه های علیه ایران تهدید چندان معتبر و قابل اتکایی نیست.

باید گفت که مسلح کردن معترضان در سوریه با تجهیز اسرائیل دو موضوعی است که محاسبات استراتژیک آن متفاوت است. کمک به جریان های مخالف در سوریه می تواند به تغییر رژیم در این کشور منجر شود اما ایده تجهیز اسرائیل از آنجایی ناشی می شود که اختلاف نظر عمیقی بین واشینگتن و اورشلیم بر سر نحوه مقابله با برنامه های هسته ای ایران از بمباران گرفته تا تحریم و عملیات پنهانی ناشی می شود.

در جهان پس از عراق، پس از افغانستان و پس از لیبی، واکنش کاخ سفید به هر یک از این نگرش ها می تواند شرایطی را روشن کند که طبق آن چهل و چهارمین رئیس جمهور آمریکا از زور استفاده می کند یا شاهد به کار بردن زور از جانب دیگران خواهد بود. اما در عین حال این تصور اشتباه را نیز شفاف تر می کند که دولت از بانگ زدن دکترین اوبامایی پرهیز می کند.

ایران و سوریه دو مشکل بسیار سخت به شمار می روند. در پس ذهن شماری از مقامات دولت اوباما، هیچ چیز نمی تواند به اندازه سقوط دولت بشار اسد در سوریه برای جمهوری اسلامی آسیب رسان باشد. بشار تنها متحد نزدیک ایران در جهان عرب است. برخی در داخل و خارج از کاخ سفید بر این باورند که در صورت سرنگونی اسد، کانال اصلی تهران برای انتقال سلاح به حزب الله و حماس از بین می رود و به این ترتیب احتمال کاهش نفوذ جمهوری اسلامی نیز وجود خواهد داشت. از سوی دیگر اقدام نظامی موفق علیه ایران نیز می تواند از تبدیل شدن جمهوری اسلامی به قدرت بزرگ منطقه ای، هدفی که اسرائیل و عربستان سعودی به شدت از آن بیمناکند، جلوگیری کند.

در مورد تامین تجهیزات پیشرفته برای اسرائیل نگرانی هایی وجود دارد. دولت اوباما اکنون با تصمیم مشابهی مواجه است که دولت جورج بوش در سال 2008 اتخاذ کرد. زمانی که اسرائیلی ها به وضوح درحال تامین سخت افزار جنگی مورد نیاز برای حمله ای وسیع به تاسیسات هسته ای ایران بودند. این در حالی است که اقدامات اسرائیل در آن زمان جدال سنگینی در داخل کاخ سفید به راه انداخت. دیک چنی، معاون رئیس جمهور وقت می خواست که هر آنچه اسرائیل نیاز دارد، در اختیارش قرار داده شود. اما اغلب تیم امنیت ملی بوش بر این باور بودند که در صورت دستیابی اسرائیل به این تجهیزات، ریسک به راه افتادن جنگی دیگر در منطقه خاورمیانه پیش رو خواهد بود. اکنون نیز دولت اوباما به همین نتیجه رسیده است.

یکی از مقامات عالی رتبه دولت اوباما که به تازگی از سفر به اسرائیل بازگشته در گفت و گو با روزنامه نیویورک تایمز خاطرنشان کرده که رویکرد کنونی اینگونه است که اسرائیلی ها به سوی گزینه هایی رهنمون شوند که برنامه های هسته ای ایران را به تاخیر می اندازد و ریسک حمله هوایی را به همراه ندارد. دولت اوباما بر این باور است که ترکیب تحریم و اقدامات پنهانی بسیار موثر تر خواهد بود و این همان دکترین اوبامایی است. اوباما بر این باور است که زمانی باید وارد جنگ یکجانبه با کشوری شود که امنیت ملی ایالات متحده توسط آن کشور تهدید شده باشد و موضوع بن لادن، واضح ترین نمونه این نگرش است. اما زمانی که پای تهدید های پراکنده تر به میان می آید، سابقه نشان داده است که اوباما قطعنامه های سازمان ملل و مشارکت شماری از متحدان را ترجیح می دهد.