دوستان سوریه یا دشمنان اسد؟

البته سازمان ملل متحد پس از ناکام ماندن طرح ریزان عربی در شورای امنیت بر آن شده است تا نماینده ویژه ای را به سوریه اعزام کند و از این طریق در پایان دادن به خشونت ها در این کشور قدمی بردارد. شدت درگیری ها و همچنین تبلیغات ضد سوری به حدی افزایش یافته است که سازمان ملل پس از بی نتیجه ماندن نشست شورای امنیت درباره بحران سوریه، تصمیم به اعزام نماینده ویژه گرفته و بدین طریق، حمایت خود را از معترضان و اعتراض خود را به حکومت دمشق اعلام کرده است.

شخصی که برای اعزام به سوریه در نظر گرفته شده، کوفی عنان دبیرکل پیشین سازمان ملل و یکی از تلاشگران صلح در جهان است. او اکنون برای پایان دادن به خشونت ها عازم سوریه می شود اما راه دشواری پیش پای اوست. شاید او نیز به زودی اعلام کند که هیچ راه حل خارجی برای پایان دادن به بحران سوریه قابل اجرا نیست.

راه حل هایی که تا امروز برای پایان دادن به خشونت ها در سوریه مطرح شده، دو دسته هستند. یکی راه حل موردنظر روسیه و چین و ایران مبنی بر انجام گفتگوی دولت و مخالفان و زمین گذاشتن سلاح از سوی معترضان و دیگر، طرح اتحادیه عرب و غرب که بر پایان حکومت بشار اسد و انتقال قدرت استوار است.

کوفی عنان درحالی که این دو راهبرد متفاوت و متناقض درباره سوریه مطرح شده است، به سوریه خواهد رفت تا ضمن مشاهده روند حوادث در این کشور، به راه حلی برای پایان خشونت ها و درگیری های مسلحانه دست یابد. اما پس از برگزاری نشست دوستان سوریه در تونس که می توان اطلاق نشست دشمنان بشار اسد را نیز به آن داد، روند تحولات در سوریه وارد فاز تازه ای خواهد شد.

این نشست به وضوح به محلی برای تقویت حمایت های مالی و نظامی به مخالفان بشار اسد تبدیل شد و به نظر می رسد به زودی، روند کمک رسانی و تسلیح و تجهیز مخالفان را سرعت خواهد بخشید. البته از آن سو حامیان بشار اسد نیز بیکار نخواهند نشست و اجازه نخواهند داد تا راهبردهای نظامی غیرمستقیم کشورهای عربی و غربی، موازنه قدرت را در داخل سوریه و به خصوص میان ارتش حکومت و ارتش آزاد برهم بزند.

هم اینک بخش عمده جامعه سوریه که علوی ها و مسیحیان و اقلیت ها را شامل می شود، همچنان یا پشتیبان اسد هستند و یا ترجیح داده اند که در منازعات کنونی شرکت نکنند چرا که بیم آن دارند که تنش های امروز به خشونت های قومی و تسویه حساب های مذهبی در آینده منجر شود و زمینه را برای دامن گستر شدن جنگ داخلی و یا تجزیه کشور مهیا کند.

اما از فحوای موضع گیری ها و بحث هایی که از نشست تونس مخابره شده، اینطور بر می آید که عربستان و قطر همچنان بر اجرای طرح پیشنهادی شان مبنی بر کناره گیری اسد ایستاده اند و کشورهایی چون ترکیه و تونس و مصر نیز از آن حمایت کرده و غرب هم قول تسریع بخشیدن به این روند را داده است.

در این کنفرانس که با شرکت هیلاری کلینتون و ویلیام هیگ برگزار شد، وزیر خارجه عربستان که بسیار مصمم به نظر می رسید، دخالت نظامی در سوریه با هدف سرنگونی اسد را راه حلی برای ختم خشونت ها در این کشور دانست.

سعود الفیصل البته از ناکارآمدی این کنفرانس برای جامه عمل پوشاندن به خواسته کشورش مبنی بر تغییر نظام سوریه سخت دلخور بود و صرف بیانیه دادن و حمایت لفظی از مخالفان را کافی ندانست و گفت: باید کاری برای ملت سوریه بکنیم چرا که حکومت بشار اسد مشروعیت خود را از دست داده و شبیه به یک قدرت اشغالگر شده است!

فیصل با گفتن اینکه "چه داوطلبانه و چه با زور، باید انتقال قدرت در سوریه صورت بگیرد" هدف خود و حامیان طرح اتحادیه عرب را به وضوح اعلام و کشورها را به بسیج شدن در برابر اسد دعوت کرد. بطور حتم کمک ها و پشتیبانی ها از جانب عربستان و قطر و ترکیه طی روزهای آینده به سمتی خواهد رفت که قدرتی مضاعف به مخالفان خواهد بخشید و بر اتفاقات سوریه تاثیر مستقیم خواهد گذاشت و بر دامنه درگیری ها خواهد افزود.

از سوی دیگر نبود نمایندگان روسیه و چین در کنفرانس تونس سبب شد تا این نشست روندی کاملا یکجانبه با تصمیماتی یکسویه بیابد وصدای هیچ ساز مخالفی در آن شنیده نشود.

بدون تردید هدف عربستان و قطر از تند کردن فضای بین المللی علیه سوریه آن است که طرح انتقال قدرت به شیوه یمن را در سوریه پیاده کنند و آن را یگانه راهبرد ممکن برای بحران سوریه قلمداد کنند. المنصف المرزوقی رئیس جمهور موقت تونس در اظهاراتی ضد سوری در این کنفرانس گفت: ما خواستار حل بحران سوریه بر اساس راه حل بحران یمن با میانجی گری روسیه با دادن مصونیت به اسد و خانواده اش هستیم.

جمله حاضران در این کنفرانس بر این عقیده اند که حفظ موقعیت کنونی و تداوم درگیری ها در سوریه، فشارهای بیرونی را بر دمشق افزایش می دهد و اسد سرانجام مجبور به ترک قدرت می شود. آیا این عقیده جز افزایش خشونت ها عایدی دیگری خواهد داشت؟