شمارش معکوس برای گزارش جدید آمانو

 دیپلماسی ایرانی : آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که از نشست اخیر با ایران بر سر برنامه های هسته ای اش ناامید شده و هیچ توافقی بر سر مسائل کلیدی مورد بحث حاصل نشده است. به این ترتیب امیدی که به احیای مذاکرات هسته ای جمهوری اسلامی با گروه 1+5 ، در صورت ثمربخشی رایزنی های آژانس با تهران ایجاد شده بود نیز کمرنگ تر شد و انتظار می رود که گزارش آتی آژانس در مورد ایران نیز چندان مثبت نباشد.:

پس از ناکامی مذاکرات ژانویه گذشته در استانبول که با میانجیگری ترکیه، بین ایران و اعضای دائم شورای امنیت و آلمان(گروه1+5) انجام شد، دو سفر اخیر هیات فرستاده آژانس در فاصله کمتر از یک ماه، آن هم در بحبوحه فشار تحریم ها و کوبیدن بر طبل جنگ می توانست فرصتی برای تغییر جهت مسیر پرونده هسته ای ایران به سویی مسالمت آمیز تر و کم ضررتر باشد. اما همانگونه که پیش شرط های مطرح شده از سوی ایران در جریان نشست استانبول، کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را با دلسردی عمیقی در مورد مذاکره با جمهوری اسلامی مواجه کرد، خودداری تهران از ارائه مجوز به مقامات آژانس برای بازدید از تاسیسات هسته ای مانند سایت پارچین  و گفت و گو با دانشمندان هسته ای نیز ناامیدی آنها را به دنبال داشت.

یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش نوامبر 2011 که تردید هایی را در مورد ماهیت نظامی برنامه های هسته ای ایران مطرح کرده بود، به صراحت خواستار پاسخگویی تهران به سئوال های مطرح در این زمینه شد. وی همچنین از جمهوری اسلامی خواست به بازرسان اجازه بازدید از سایت های زیرزمینی و گفت و گو با دانشمندان هسته ای را بدهد. اما اکنون مقامات آژانس می گویند که در جریان دو سفر خود به ایران نتوانسته اند هیچ یک از اهداف خود را محقق کنند و دست خالی بازگشته اند.

بوته آزمون آژانس

گزارش ها حاکی از آن است که در جریان سفر اواسط بهمن ماه هیات آژانس به ایران، تهران به درخواست آنها برای بازرسی و گفت و گو با دانشمندان پاسخ نداده و در شب قبل از بازگشت آنها به اروپا، طرحی عملیاتی را مقابلشان قرار داده که پیشنهاد جمهوری اسلامی بوده و شامل هیچ یک از موضوعات مورد نگرانی آژانس نبوده است. با این حال هرمان نکائرتس، که ریاست هیات فرستاده آژانس به ایران را بر عهده داشت، روند مذاکرات را مثبت ارزیابی کرده بود چرا که امیدوار بود در سفر بعدی، دست کم  شاهد برخی همکاری های ایران باشد. اما اظهارات مقامات وزارت امور خارجه ایران در روز دوم سفر هیات آژانس نشان داد که آنها این بار نیز نمی توانند از سایت های هسته ای بازدید کنند و به این ترتیب سفر آنها بی نتیجه پایان یافت.

این در حالی است که سفر این هیات به ایران به نوعی با از سرگیری مذاکرات هسته ای ایران با غرب نیز در ارتباط بود، چرا که دیپلمات های اروپایی و آمریکایی این بار تصمیم گرفتند پیش از پاسخ به درخواست های مکرر تهران برای مذاکره، انگیزه و جدیت جمهوری اسلامی را در بوته آزمون آژانس قرار دهند. اشتون در هفته های گذشته بارها به صراحت اعلام کرده بود در صورتی شانس ادامه مذاکرات با ایران فراهم می شود که تهران انگیزه کافی برای مذاکرات کارساز داشته باشد. انگیزه ای که امکان اثبات آن از طریق همکاری با هیات آژانس بین المللی انرژی اتمی وجود داشت.  

اما آمانو در حالی از مذاکره با ایران ابراز ناامیدی کرده است که برخی امیدوار بودند، فشار تحریم ها با پس زمینه ای که از احتمال اقدام نظامی اسرائیل علیه تاسیسات هسته ای ایران وجود دارد، تا حدودی تهران را به همکاری ترغیب کند.

نشانه ای از پایان همکاری سازنده

روزنامه وال استریت ژورنال در تحلیل رویکرد اخیر جمهوری اسلامی می نویسد، شاید این به منزله نشان دادن پایان همکاری سازنده ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی باشد. از سوی دیگر مذاکرات اخیر آژانس با ایران در شرایطی انجام شده که محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران از نصب 3 هزار سانتریفوژ دیگر و آغاز عملیات غنی سازی 20 درصدی در سایت زیرزمینی فردو خبر داده و خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز در گزارشی ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در سایت های زیرزمینی را رو به افزایش توصیف کرده بود. فعالیت هایی که همواره مورد نگرانی غرب بوده و یکی از دلایل اصلی شکست مذاکرات هسته ای نیز به شمار می رود.

به هر ترتیب با شکست مذاکرات آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران، اکنون مرحله بعدی در پرونده هسته ای جمهوری اسلامی، گزارش آمانو به شمار می رود که قرار است در هفته های آتی منتشر شود. کارشناسان تاکید دارند که نظر هیات فرستاده آژانس به ایران به طور محسوسی در تعیین لحن این گزارش تاثیرگذار خواهد بود. گزارشی که می تواند زمینه ساز ارجاع دوباره پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت شود. مقامات آمریکایی پیش از این نیز به طور تلویحی اعلام کرده بودند که تا ماه مارس به ایران فرصت می دهند نگرانی ها را تعدیل کند و در صورتی که اقدامی در این زمینه انجام نشود، شورای امنیت پیش رو خواهد بود.

این در حالی است که بنا به گفته شماری از کارشناسان، چین و روسیه به عنوان دو شریک تجاری بزرگ ایران نیز راه دشواری را در مقابل فشار های غرب برای تحریم و ایزوله بیشتر ایران پیش رو دارند. چرا که آنها هم اکنون نیز به دلیل اتخاذ موضع حامی دولت بشار اسد در سوریه و وتوی قطعنامه ها مورد انتقاد قرار دارند. از سوی دیگر روند حاکم بر پرونده هسته ای ایران در یک سال گذشته نیز به گونه ای بوده که اجماع جهانی بیشتری را علیه تهران به همراه داشته و با توجه به شکست مذاکرات، مفر های پکن و مسکو برای شانه خالی کردن از همسویی با سیاست های آمریکا و متحدانش نیز محدودتر شده است.