تصمیم تهران برای مجازات اروپا

دیپلماسی ایرانی: سرانجام پس از حدود یک ماه از به گوش رسیدن نخستین زمزمه ها در خصوص تهدید قطع صادرات نفت به اروپا، جمهوری اسلامی اعلام کرد صادرات نفتی خود را به انگلیس و فرانسه متوقف می کند. تهدیدی که برای نخستین بار پس از موافقت وزیران خارجه اتحادیه اروپا با تحریم واردات نفت از ایران در تاریخ 23 ژانویه مطرح شد و بحث و گمان های زیادی در مورد آن مطرح بود.

اما اینکه اعمال تحریم صادرات نفت بر کشورهایی که هم اکنون نیز واردات نفت از ایران را متوقف کرده اند تا چه اندازه بر اتحادیه اروپا و سیاست های اعمالی علیه ایران تاثیرگذار خواهد بود، موضوعی است که در ابهام قرار دارند.

زمانی که تهران برای نخستین بار پس از موافقت اروپا با تحریم نفت ایران ، تهدید کرد که صادرات نفت به این اتحادیه که خریدار 18 درصد از صادرات نفتی جمهوری اسلامی است را متوقف می کند،برخی بر این باور بودند که تهران با پیش دستی در قطع صادرات نفتی به اروپا در واقع شانس خود برای یافتن مشتریان تازه برای فروش نفت تحریم شده از سوی اروپا را از دست می دهد. چرا که اروپاییان به منظور آماده سازی کشور هایی نظیر یونان برای یافتن جایگزین های نفت ایران، زمان اجرای تحریم نفتی جمهوری اسلامی را به نخستین روز جولای موکول کرده بودند.

به این ترتیب زمانی حدود 6 ماه برای تهران و مشتریان نفتی اروپایی آن فراهم بود تا طی آن برای صادرات و واردات نفت جایگزین های تازه بیابند.

البته طبق برآورد کارشناسان در صورتی که ایران صادرات نفت را به تمامی مشتریان نفتی خود قطع می کرد، جمهوری اسلامی به یکباره با مقادیر قابل توجهی نفت تولید شده مواجه می شد که نمی توانست آن را به اروپا صادر کند. از سوی دیگر مشکلات جاری در روابط تهران و پکن بر سر قیمت نفت و تحریم هایی که کار مشتریان نفتی ایران برای پرداخت بهای نفت خریداری شده را دشوار تر کرده است نیز موجب می شد که بشکه های نفت ایران سرگردان بمانند و در تانکرهای دریایی ذخیره شوند.

 اما تصمیم اخیر تهران اقدامی است که پیش از این نیز شماری از تحلیلگران آن را به همین روش پیش بینی کرده بودند. یعنی ممنوعیت صادرات نفتی به کشور هایی در اروپا که رهبری تشدید تحریم ها علیه تهران را بر عهده دارند و در واقع مقادیر چندان قابل توجهی از نفت ایران را وارد نمی کنند.

یونان، ایتالیا و اسپانیا، بزرگترین مشتریان نفتی ایران در اروپا هستند که در مجموع بالغ بر 500 هزار بشکه از صادرات نفتی روزانه 700 هزار بشکه ای ایران به اروپا را خریداری می کنند. اما تهران اعلام کرده به دلیل سرمای هوا و از روی حس بشر دوستی، صادرات نفت به این کشور ها را متوقف نخواهد کرد. رویکردی که به طور حتم در تامین منافع جمهوری اسلامی موثر بوده و زمان بیشتری را در اختیار تهران برای یافتن مشتریان نفتی آن هم در اوج فشار های بین المللی برای اعمال تحریم ها، فراهم می کند. از سوی دیگر یونان نیز که هم اکنون با بحران بدهی ها دست و پنجه نرم می کند به همراه دیگر مشتریان بزرگ نفت ایران در اروپا، همانگونه که اتحادیه اروپا تصمیم گیری کرده بود، چند ماه فرصت دارند تا جایگزین هایی برای نفت ایران بیابند.

شرکت انی ایتالیا نیز که در فهرست ممنوعیت صادرات نفتی ایران قرار ندارد، به دلیل بدهی جمهوری اسلامی به این شرکت که به دلیل پروژه های نفتی ایجاد شده، بابت طلب خود، از ایران نفت وارد می کند و مشخص نیست که تهران بتواند در آینده از فروش نفت به انی خودداری کند مگر اینکه چاره ای برای مشکل بدهی های پیدا شود.

اما تصمیم تهران برای متوقف کردن صادرات نفت به انگلیس و فرانسه در حالی به طور علنی مطرح می شود که این کشور ها در واقع از چندی پیش به واردات نفت از ایران پایان داده اند.

بریتانیا که با اعمال تحریم ها علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ماجرای اشغال سفارت انگلیس در تهران و پس از آن کاهش روابط دیپلماتیک دوجانبه به پایین ترین سطح را رقم زد، از ایران نفت وارد نمی کند و بزرگترین شرکت فرانسوی وارد کننده نفت از ایران یعنی توتال نیز از اواخر سال 2011 در متوقف کردن واردات نفت از ایران پیش دستی کرده است. با این حال برخی گزارش ها از خرید 75 هزار بشکه در روز نفت توسط فرانسه از ایران حکایت دارد که در سه ماهه سوم سال 2011 صورت گرفته است.

هرچند وزارت امور خارجه فرانسه هنوز در مورد قطع 100 درصد واردات نفت از ایران اظهار نظری ارائه نداده است اما انگلیس به صراحت اعلام کرده که از سه ماهه سوم سال 2011 از ایران نفت وارد نکرده است.به این ترتیب مشخص نیست که تصمیم اخیر تهران تا چه اندازه می تواند در مجازات کشور های تحریم کننده نفت ایران موثر باشد و پیامد های اقتصادی برای آنها ایجاد کند.