مذاکرات صلح در بن‌‎بست پاکستان

 دیپلماسی ایرانی: اینطور که از گفته های حامد کرزی و اخبار مربوط به روند مذاکرات صلح نشان می دهد، قفلی که بر در قلعه طالبان بسته شده، تنها یک کلید دارد و کلیددارش هم پاکستان است. پاکستانی ها می گویند ادعاها مبنی بر نفوذ و نقش آفرینی آنها در بقا و دوام طالبان، یک مضحکه است و جنبه واقعی ندارد. به اعتقاد آنها افغانستان و امریکا ناکام یا ناتمام از جنگ ده ساله با طالبان، چاره ای جز فرافکنی ندارند و می خواهند با انگشت گذاشتن بر موضوعی بعید، عدم حل و فصل گره تاریخی و ناتوانی در صلح با شورشیان را به گردن پاکستانی ها بیندازند.

پاکستانی ها برای افغان ها، کمی تا قسمتی حکم انگلیسی ها را دارند برای ایرانی ها. آنها همواره از سوی جامعه و دولت افغانستان به دست داشتن در امور داخلی کشورشان متهم هستند و هر حمله و دسیسه و بحرانی در داخل، به آنها منتسب می شود و همه به دنبال ردپای پاکستان یا اداره استخبارات این کشور در حوادث داخلی می گردند. البته رفتارهای دوگانه اسلام آباد و برخی شواهد باعث شده است تا گاه اتهامات این چنینی غریب و بعید هم به نظر نیاید.

چند ماهی است که بحث گفتگو با طالبان و پیشرفت مذاکرات صلح به متوقف ماندن یک گروه رژه در کوچه ای بن بست شبیه شده است. اما دولتمردان افغانستان اصرار دارند که از بن بست به در آیند و خیال موهوم دیوار بلند مقابل را از سر بیرون کنند. پس از آنکه اعلام شد طالبان با تاسیس دفتر سیاسی در قطر موافقت کرده است تا محلی باشد برای رایزنی های دیپلماتیک با طرفین درگیر، حالا از گوشه و کنار گزارش می شود که دولت افغانستان با میزبانی قطر مخالف است و این مسئله بار دیگر تشویش های ناشی از حس ناکامی را به جان افغان ها انداخته است. البته این خبرها قطعی و رسمی نیستند اما تلاش حامد کرزی برای متقاعد کردن اسلام آباد به واسطه گری در قضیه صلح با طالبان می تواند موید آن باشد.

کرزی در سفر دو روزه اش به پاکستان به هر دری زد نتوانست موافقت مقام های این کشور را برای پادرمیانی یا پا پیش گذاشتن در موضوع صلح افغانستان به دست بیاورد. پاکستانی ها می دانند که کوتاه آمدن در این ماجرا به معنی پذیرش قصور و اتهامات وارده بر آنهاست.

از سوی دیگر گفته شده است که حامد کرزی در پاکستان با برخی روحانیون نزدیک به طالبان دیدار و گفتگو کرده است. یکی از روحانیون پاکستانی مرتبط با طالبان افغانستان این خبر را داده و گفته است که رئیس جمهور افغانستان از او درخواست کمک کرده تا شبه نظامیان را سر میز مذاکره بیاورد.

اما مجادله لفظی کرزی با مقام های پاکستانی در جریان سفرش به اسلام آباد، همچنان گویای آن است که پاکستان حاضر نیست در این مسئله قدم پیش بگذارد. برخی تحلیلگران افغانستان معتقدند پرهیز اسلام آباد از نقش آفرینی موثر در گفتگوهای صلح، خود حکم تاییدی است بر حمایت آنها از گروه های شورشی. آنها می گویند اگر پاکستان می پذیرفت یا بپذیرد که شفاف سازی بیشتری در این زمینه داشته باشد، پرده از بسیاری حقایق برداشته می شود و به همین دلیل همواره خود را از ماجرا دور نگه می دارد.

احتراز پاکستان از نزدیک شدن به مذاکرات صلح سبب شده است تا قطر و عربستان بیش از سایر کشورهای منطقه نقش آفرینی کنند. در این میان به نظر می رسد تلاش های قطر چندان ثمربخش یا متقاعدکننده نبوده و حالا عربستان سعودی است که لب به سخن با طالبان گشوده و آنها را به زمین گذاشتن سلاح و پذیرش گفتگو فراخوانده است.

یک مقام ارشد سعودی از طالبان افغانستان خواسته است تا به عنوان پیش شرط حکومت افغانستان در مذاکرات صلح، سلاح خود را زمین بگذارند و روابطشان را با شبکه القاعده قطع کنند. ظاهرا مشکل از همین جا شروع شده است که طالبان حاضر به ترک میدان جنگ نیست و می خواهد در تحقق شروطش (آزادی زندانیان) دست بالا داشته باشد. اما عربستان هم اعلام کرده که میانجی گری تنها با ترک جنگ آغاز می شود و ورود به پروسه سیاسی منوط به اجرای این شرط است.

پیشتر به نقل از یک مقام افغان گفته شده بود که همزمان با گفتگوها میان دولت افغانستان و طالبان در قطر، مذاکرات صلح در عربستان سعودی هم آغاز خواهد شد، اما طالبان این اخبار را تکذیب کرد.

تحرکاتی که توسط قطر، عربستان و افغانستان با حمایت امریکا صورت می گیرد، ازهم گسیخته و بی نتیجه نشان می دهد. اما افغان ها تلاش می کنند این ازهم گسیختگی را جور دیگری تعریف کنند. "ایمل فیضی" سخنگوی رئیس جمهور افغانستان به خبرگزاری رویترز گفته است که کشورش از گفتگوهای قطر حمایت می کند اما مایل است فرایند صلح به سایر کشورها هم گسترش یابد زیرا با این اقدام، تلاش های صلح افغانستان جامع تر می شود.

او در همین راستا از ترکیه و عربستان خواسته است تا زمینه را برای انجام مرحله دوم گفتگوها فراهم کنند. در همین حال مشخص نیست که کابل، کدام یک از این کشورها را برای تماس با طالبان موثرتر می داند. آنچه مبرهن است اینکه افغانستان به دنبال مشارکت پاکستان است و نبود این کشور در جریان مذاکرات صلح، موجب تشویش و سردرگمی در تصمیم گیری از سوی افغان ها شده است./11