نگاه سیاسی بر عقلانیت اقتصادی غالب نشود

 آقای صالحی، ویژگی های امریکای لاتین که این منطقه را متفاوت از مناطق دیگر می کند چیست؟

اگر بخواهیم ویژگی های این منطقه بررسی کنیم باید موارد زیر را مطرح کرد:

1.                 مساحت زیاد: آمریکای لاتین حدود بیست و یک میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد و تقریبا پانزده درصد مساحت کره زمین را تشکیل داده است.

2.                 در این منطقه حدود چهل و یک کشور بزرگ و کوچک و بیش از ششصد میلیون نفر مستقر هستند.

3.                 منابع طبیعی فراوان، تنوع نژادی و فرهنگی و زبانی و مهاجرین عرب شرایط خاصی را به این قاره بخشیده است.

4.                 قوانین سرمایه گذاری سهل و آسان از نکات دیگر قابل توجه این قاره است. در اکثر کشورهای امریکای لاتین قوانین سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی بسیار سهل و آسان است. این قوانین را می توان سهل ترین قوانین اقتصادی در دنیا از نظر نقل و انتقال مالی، ارائه تضمین های حقوقی و قانونی و مشارکت اتباع خارجی یا امکان تملک اراضی در این کشورها دانست.

5.                   نهادینه شدن دموکراسی، شکل گیری و قدرت گیری احزاب سیاسی جدید، افزایش نقش مردم و کنار رفتن سیاستمداران قدیمی و روی کار آمدن مردمسالاری بومی یکی دیگر از ویژگی های امریکای لاتین است.

6.                  شکل گیری و نهادینه شدن سازمان های منطقه ای مانند اتحادیه کشورهای لاتین، مرکوسور، آلادی، کاریکوم، جامعه آند و آلبا در امریکای لاتین از دیگر ویژگی های این قاره است.

7.                 قدرت جریانات سیاسی ضد امپریالیستی و روی کار آمدن دولت های مردمی نظیر دولت های کوبا، ونزوئلا، اکوادور، بولیوی و چپ های نوین در برزیل، آرژانتین و مکزیک.

آمریکای لاتین همواره حیات خلوت آمریکا شناخته می شده است. تا چه حد می توان هم اکنون این منطقه را همچنان حیات خلوت آمریکا دانست؟

در دهه های اخیر تحولات سیاسی جدیدی در امریکای لاتین رخ داده است. از مهم ترین تحولات سیاسی جدید در امریکای لاتین می توان به خدشه دار شدن دکترین مونروئه اشاره کرد. در دکترین امریکای لاتین به عنوان حیاط خلوت امریکا محسوب می شد. اما امروزه این تئوری خدشه دار شده و زمینه برای حضور دولت های جدید با تفکرات سیاسی متفاوت و گسترش موج بیداری میان مردم منطقه فراهم شده است. تجارب جنبش های بومی در ونزوئلا، اکوادور، نیکاراگوئه و بولیوی موفق بوده و باعث شکل گیری نظم جدیدی در منطقه شده است.

چه دلایلی وجود دارد که کشورهای آمریکای لاتین به رابطه با ایران اقبال نشان می هند؟

سابقه انقلابی و استکبار ستیزی جمهوری اسلامی ایران، وزنه سیاسی بین المللی جمهوری اسلامی در شرایط حال حاضر،  موقعیت ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران در منطقه خلیج فارس، دارا بودن منابع گاز و نفت بسیار زیاد ، توانمندی صنعتی ایران، هم تراز بودن نسبی توانمندی ها و نیاز ها و مکمل بودن آن ها همگی از ویژگی های برجسته ایران هستند که موجب می شوند این کشورها به رابطه با جمهوری اسلامی ایران اهمیت دهند.

علت توجه ایران به امریکای لاتین چیست؟ چرا جمهوری اسلامی ایران، رویکرد جدیدی به امریکای لاتین دارد و در حال تقویت رابطه خود با کشورهای این منطقه است؟

به نظر می رسد تهدیدزدایی و فرصت سازی مهم ترین علت توجه ایران به رابطه با آمریکای لاتین باشد. تعامل با کشورهای دوست، فضای مناسب برای همکاری های تجاری و اقتصادی را فراهم می کند و نفوذ معنوی ایران را در بین این کشورها افزایش می دهد. البته وضع در افریقا و آسیا نیز به همین صورت است. اما بسیاری از تحلیل گران قاره امریکای لاتین را با توجه به ظرفیت های بسیار بالایی که دارد، قاره آینده می دانند. لذا وقتی جمهوری اسلامی ایران در این منطقه حضور پیدا کند، به عنوان رقیبی برای دیگر قدرت ها به شمار می رود. تمام دولت های بعد از انقلاب روابط گرمی با امریکای لاتین داشته اند. در حال حاضر هم به دلیل ظهور دولت های نوظهور در این قاره و همراهی چپ جدید با حکومت های ملی باب گفتمان به شکل جدی تری باز شده است.

یکی از بحث هایی که در مورد آمریکای لاتین وجود دارد، بحث فرهنگی و رسانه ای است. یعنی از جهت دیپلماسی عمومی و اثر گذاری بر دیپلماسی رسمی و جلوگیری از جو سازی علیه ایران و تخریب وجهه جمهوری اسلامی ایران و بهره گیری از این فضا برای ارائه چهره بهتر از ایران، آمریکای لاتین برای ما اهمیت دارد. بنابراین در ارتباط با آمریکای لاتین راهبرد فرهنگی ایران هم اهمیت دارد.

چالشهای رابطه با آمریکای لاتین چیست؟

در وهله اول ایالات متحده و اروپا رابطه ایران و آمریکای لاتین را تهدیدی می دانند. بنابراین تلاش می کنند که رابطه ایران با برزیل، کوبا ونزوئلا اکوادر اروگوئه و .. تخریب کنند که ما باید با مدیریت صحیح تر جلوی این فضاسازی را بگیریم.

چه ضعفی در این روابط بوده که باید برطرف شود؟

به نظر می رسد عدم هماهنگی سازمانها و نهادهای سیاسی و اقتصادی یکی از مهم ترین آسیب ها در این زمینه بوده است. یعنی سفر رئیس جمهور و هیئت همراه نباید به همان شعارهای سیاسی و عکس گرفتن محدود نشود. بلکه ما باید به دنبال تقویت روابط اقتصادی خصوصا در شرایط کنونی و فشار تحریم ه باشیم. باید کالاهای بهتر و بیشتری به آمریکا لاتین صادر می کنیم. قول هایی که می دهیم اجرایی شود. مدیرانی که معرفی می کنیم مدیران خلاق و شایسته ای باشند که بتوانند از این فضا به بهترین نحو استفاده کنند.

مسئله اصلی این است این سفرهای سیاسی مقدمه ای برای مبادلات اقتصادی باشد و یادداشت تفاهم ها و توافق ها اجرایی شود و به بوته  فراموشی سپرده نشود وگرنه تاثیرات منفی آن بیشتر از مثبت خواهد بود.

بسیاری انتقاد می کنند که دوری آمریکای لاتین موجب می شود که ما نتوانیم روابط پایدار اقتصادی با این منطقه برقرار کنیم. این درست است؟

درست است که آمریکای لاتین جای دوری است ولی ما باید دراز مدت فکر کنیم. رقبای ما مثل ترکیه و کشورهای عربی و آسیایی درازمدت فکر می کنند و در این منطقه بسیار فعال شده اند. یعنی فاصله ما به این منطقه از فاصله هند و چین به این منطقه بیشتر است؟قطعا این راه دور می تواند مشکل ایجاد کند ولی با برنامه ریزی می توان این مشکلات را کاهش داد. چین و هند هم به آمریکای لاتین دورند ولی با برنامه ریزی راهبردی و به کاری گیری افراد پر توان از این فضا استفاده می کنند و از دوری راه هراس و نگرانی ندارند.

و چه کاری باید کرد که این روابط پربار تر از همیشه باشد؟

در و هله اول نگاه سیاسی نباید بر روابط ما با آمریکای لاتین غلبه کند. ما باید تلاش کنیم که جایگاه خود را دراین منطقه در مسائل اقتصادی تثبیت کنیم. تقویت رابطه با آمریکای لاتین همواره و در همه دولت ها مورد توجه جمهوری اسلامی ایران بوده است و طی سالهای اخیر روابط گرمی تجربه شده و این روابط باید استمرار داشته شود. هرچند انتظارات بیشتری وجود دارد و نقیصه های موجود باید برطرف شود. همه باید با محوریت وزارت خارجه فعال باشند و اجازه دهند این وزارت خانه مدیریت هماهنگی روابط با آمریکای لاتین را انجام دهند.