میانجی‌گری ناکام به کام هیچ‌کس

ناظران اتحادیه عرب نخستین گزارش بررسی های اولیه خود را از سوریه در اختیار این اتحادیه گذاشتند و وزیران خارجه کشورهای عربی نیز در نشستی در قاهره گرد آمدند تا در این باره گفتگو کنند. آنچه از اخبار و تحلیل ها برداشت می شود این است که اتحادیه عرب به زمان و ناظران بیشتری نیاز دارد.

درواقع می توان گفت دستاوردهای هیات اعزامی به سوریه به اندازه ای نبوده که بتوان قضاوت متقنی درباره حوادث سوریه به دست داد و راه حلی برای پایان دادن به خشونت ها و درگیری ها در این کشور یافت. کمی عجیب بود که در اولین روز حضور ناظران اتحادیه عرب، وقوع انفجاری در دمشق، به آنها خوشامد گفت و در یکی دو روز مانده به انتشار گزارش ناظران، بمبی دیگر بازهم در دمشق منفجر شد و تکانه ای شدید در مسیر ارزیابی ها ایجاد کرد.

دولت سوریه اذعان می کند که این انفجارها در ادامه رویه تروریستی گروه های مسلحی است که علیه دولت و ملت این کشور فعالیت می کنند و اعتراض هایشان را به روش غیر مسالمت آمیز و خشونت بار مطرح می کنند و فلذا هیچ جایی برای گفتگو باز نگذاشته اند و مستحق مقابله و بازداشت و درنهایت نابودی هستند. از سوی دیگر، مخالفان بشار اسد این دست انفجارها را آن هم در پایتخت سوریه که تقریبا به حامیان اسد تعلق دارد، نوعی دسیسه از سوی حکومت برای تروریست نشان دادن مخالفان می دانند و می گویند دولت قصد دارد با ارائه نمایشی خشونت آمیز، وجهه آنها را تخریب کند و گزارش اتحادیه عرب را سمت و سو بدهد و با ایجاد رعب و وحشت در مردم، آنها را از ادامه اعتراض های خیابانی منصرف کند.

جو حاکم بر سوریه، به اندازه ای دوقطبی و خشن شده است که حضور ناظران اتحادیه عرب نیز نتوانست از بروز خشونت ها جلوگیری کند و راهبردی برای مذاکره میان دولت و مخالفان پیش رو بگذارد. البته این نیز گفتنی است که اتحادیه عرب متاثر از آرای ضد سوری قطر و عربستان است و این دو کشور تلاش می کنند دمشق را تضعیف و مخالفان را به هر طریق ممکن، تقویت و تطهیر کنند.

نشست وزیران خارجه اتحادیه عرب در قاهره نشان داد که هنوز قرار نیست از ناظران بین المللی در مورد وقایع سوریه استفاده شود. این درحالی است که معترضان در سوریه اصرار دارند که هرچه زودتر پای ناظران سازمان ملل به این کشور باز شود و اوضاع را از نزدیک زیر نظر بگیرد و زمینه های دخالت نیروهای خارجی را برای برانداختن بشار اسد مهیا کند.

نکته مهم اینجاست که گروه ناظران اتحادیه عرب، ضعیف و ناکارآمد نشان داده اند. آنها تحت تاثیر فضای رسانه ای غرب و انتظارات سعودی ها و قطری ها قرار دارند و مایل نیستند مشروعیت بشار اسد را تایید کنند. از سوی دیگر، جنس اتفاقات در سوریه و دودستگی سیاسی موجود در این کشور این اجازه را به آنها نمی دهد تا بطور مطلق جانب مخالفان را بگیرند. آنچه می بایست بیش از هر چیز در دستور کار آنها قرار بگیرد، منصرف کردن دولت از بکارگیری ارتش، ایجاد زمینه گفتگو میان طرفین و گشایش فضای سیاسی در سوریه برای طرح آرا و دیدگاه های مخالفان و حتی حضور مسالمت آمیز آنها برای دست زدن به اعتراضات مدنی است.

خشونت ها در سوریه همچنان ادامه دارد و انفعال و خیانت برخی کشورهای منطقه سبب شده است تا جامعه سوریه دچار انشقاق اجتماعی خطرناکی شود و این کشور را برای مدتی طولانی آبستن حوادث خشونت بار و انتقام جویانه کند. بدیهی است چنین فرجامی با نیت غربی های مخالف بشار اسد، همخوانی بیشتری دارد تا منافع همسایگان.

این روزها هم گروه ناظران اتحادیه عرب زیر انتقاد قرار دارد، هم دولت بشار اسد و هم همسایگانی که تحت عنوان جامعه عربی و به قصد تضعیف سوریه، قدم پیش گذاشته و نه حمایت صددرصدی خود را از اپوزیسیون اعلام می کنند و نه به کمک بشار اسد می آیند.