اوضاع عراق بحرانی نیست

تحلیل شما از اتفاقات اخیر در صحنه داخلی عراق چیست؟ آیا می‌توان گفت که جریان العراقیه در حال حذف شدن از صحنه سیاست در عراق است؟

 روند تحولات سیاسی در عراق روند مثبتی است. این که هر از چند گاهی موضوعی پیش می‌آید و از آن تعبیر به بحران می‌شود، در این روند کلی تحولات سیاسی در عراق چندان اثرگذار نیست. علت هم آن است که امروز در عراق شاهد جامعه بازی هستیم که در آن مشارکت همگانی مردم وجود دارد. عزم رهبران سیاسی هم بر ساخت یک عراق جدید است. از طرف دیگر طبیعی است که با وجود گروه‌های متفاوت، دیدگاه‌های متفاوت و رقابت‌های سیاسی در داخل عراق هم جدی است. اما آن چه مهم است این است که نتیجه فرایند چند سال گذشته نشان داده است که تقریبا همه مردم عراق به دنبال توجه به منافع ملی این کشور هستند. بر همین اساس هم قانون اساسی شکل گرفته و انتخابات‌ها برگزار شده و پارلمان و دولت شکل گرفته است. دولتی که امروز در راس کار است نشان داده است که دولت فراگیری از همه تشکل‌های سیاسی و تشکل‌های مختلف است. از طرف دیگر خروج نیروها نظامی‌امریکا، خود فضای بهتری را برای اعمال حاکمیت عراقی‌ها در این کشور ایجاد کرده است. یعنی در حقیقت در حال ایجاد تدریجی سیادت کامل در عراق است. این هم باز یک رویکرد مثبت است.

تحولاتی که امروزه پیش آمده مربوط به یک پرونده قضایی است. دستگاه قضایی مقامی‌که در مسئولیت بوده را تحت پیگرد قرار داده است. طبیعی است که دولت هم مسئول اجرای حکمی‌است که دستگاه قضایی اعلام می‌کند. البته طبیعی است که این مسئله به موضوعات سیاسی در داخل عراق پیوند داده شود. چرا که جامعه عراق یک جامعه چند صدایی است و در این فضا این مسائل تشدید خواهد شد. اما آن چه مهم است این است که امروز هم عزم دولت در بغداد و هم عزم مردم بر این است که این روند سیاسی و حاکمیتی که شکل گرفته باید روز به روز تقویت شود.

امروز در رسانه‌ها مطرح می‌شود که جریانی مثل العراقیه تهدید به خروج از حاکمیت می‌کند، در حالی که اگر به اظهار نظر‌های مقامات این لیست نگاه کنید، اظهار نظرهای متفاوتی چه در زمینه خروج از پارلمان و چه در موضوع خروج از دولت مشاهده می‌شود. بر اساس اخبار و اطلاعاتی که در دست است به نظر می‌رسد که وزرای مربوط به لیست العراقیه علی القاعده باید در دولت مشارکت داشته باشند و آن چیزی که با توجه به شنیده‌ها به نظر می‌رسد این است که حداقل بخشی از نمایندگان مربوط به لیست العراقیه در پارلمان حضور خواهند داشت. از این جهت باید گفت که این مسئله در فرایند کلی هیچ تاثیر ندارد. ولو این که بر اساس قانون اساسی در عراق یک فراکسیون بخواهد از دولت یا پارلمان خارج شود، نمی‌تواند دولت یا پارلمان را از کار بیندازد. یعنی هم پارلمان و هم دولت می‌تواند کار خود را ادامه دهد. از این جهت نمی‌توان عنوان بحران را بر تحولات اخیر گذاشت.

جریانی که در مورد آقای طارق الهاشمی‌به وجود آمده دقیقا بعد از سفر آقای مالکی به امریکا بوده است. به نظر می‌رسد امریکایی‌ها به طور کلی از مالکی حمایت می‌کنند. آیا فضایی که در مورد العراقیه ایجاد شده با هماهنگی امریکایی‌ها انجام گرفته است؟

همان طور که گفته شد پرونده قضایی است و نه سیاسی. این که دیگران می‌خواهند این پرونده را سیاسی کنند موضوع دیگری است. دستگاه قضایی نسبت به فردی که در جایگاه مسئولیت بوده، اتهامی‌وارد کرده،‌ در قانون اساسی عراق دستگاه قضایی مستقل است و دولت مجری حکم دستگاه قضایی است. پس این پرونده یک پرونده قضایی است و نه پرونده سیاسی که گفته شود که تبانی ای میان نخست وزیر عراق با امریکایی‌ها صورت گرفته است. تبدیل یک موضوع قضایی به یک مسئله سیاسی موضوعیت ندارد و درست نیست.

مسئله دوم این است که موضعی که امریکایی‌ها گرفتند با سیادت و استقلال عراق مغایر بود. به این معنا که در موضع مخالفت با حکم دستگاه قضایی که فردی را متهم کرده و او باید به دادگاه مراجعه کند، قرار گرفتند. امریکایی‌ها در دفاع از این فرد وارد عمل شدند. این موضوعی نبود که بگوییم امریکایی‌ها در حمایت از آقای مالکی در این پرونده ورود کردند. بنابراین این مسئله منطبق با واقعیت نیست. موضع قضایی است. تبانی ای میان نخست وزیر و امریکایی‌ها نبوده الا این که موضع امریکایی‌ها با آن چه دستگاه قضایی عراق می‌خواهد مغایر بوده است.

آقای حکیم یک طرح پنجگانه برای حل بحران پیشنهاد داده اند. شما از این طرح اطلاعاتی دارید؟ چه قدر فکر می‌کنید این طرح مورد حمایت ایران باشد؟

 من اطلاعات جامعی از این طرح ندارم. ضمن این که چندان موافق با واژه بحران نیستم. این فضا بیشتر فضای رسانه ای است. دستگاه قضا موضعی در مورد فردی که در مسئولیت است گرفته است. نخست وزیر خود را به حسب قانون خود را مسئول اجرای حکم می‌داند. رئیس جمهور می‌گوید درباره این پرونده همان طور که رئیس دستگاه قضا گفته است باید عمل شود. بنابراین در فضای سیاسی نمی‌توان گفت که بحران پیش آمده است. ساختار انتخابی در عراق وظایف هر یک از سران قوا را تعیین کرده است. اما این اقدام دستگاه قضا به مذاق بعضی خوش نیامده است. فضاسازی رسانه ای در این مورد تشدید شده است. به دنبال آن یک فراکسیون در حمایت از آن فرد عمل کرده است. این امری است که در عراق خیلی مسئله جدیدی نیست. در طی این سال‌ها چنین تجربه‌هایی به وفور یافت می‌شود که فراکسیونی در حمایت از خواسته خود مقاومت کرده است. به نظر می‌رسد با روندی که دولت و رئیس جمهور و دستگاه قضایی دارند، طبیعتا این مسیر که منطبق با فضای دموکراسی است، پیش می‌رود.

اما واقعیت دیگری که طی چند سال گذشته در عراق تجربه کردیم این بود که به دلیل این که دموکراسی در عراق جوان و نوپا است، درست است که ملاک و معیار انتخابات است اما در بعضی از شرایط حساس یک سری اجلاس‌های سران سیاسی در عراق برگزار می‌شده تا توافقاتی انجام شود تا به راه حلی دست پیدا کنند. به نظر می‌رسد برخی از پیشنهاداتی که بعضی از آقایان ارائه داده اند شبیه به چنین چیزی است. یعنی این پرونده قضایی مسیر خود را طی کند اما در عین حال اجلاس رهبران هم تشکیل شود تا در آن جا چاره اندیشی شود. این هم در عراق اقدام جدیدی  نیست. طی این سال‌ها همواره اتفاق افتاده و عراقی‌ها توانسته اند که بر مشکلی که ایجاد شده فائق آیند.