خلاهای موجود در نقشه راه افغانستان

این ابراز ناامیدی در شرایطی که کنفرانس مهم بن دوم آغاز شده و تحت تاثیر مناسبات به هم خورده امریکا و غرب با اسلام‌آباد قرار دارد، مشکلات مربوط به آینده افغانستان را دوچندان جلوه می دهد و فضایی تیره و مایوسانه از روند آتی این کشور پیش چشم می گذارد.

افغانستان ده سال است که با حضور نیروهای خارجی به مبارزه با شورشیان مسلح می پردازد و در توسعه زیرساخت های آموزشی و فرهنگی و اقتصادی خود به کمک های غرب چشم دوخته است. حتی قرار است حضور غربی ها در خاک این کشور پس از سال 2014 که موعد نهایی خروج نیروهای امریکایی است در قالب تفاهم نامه هایی دوجانبه ادامه یابد تا افغانستان یکباره با خلاهای امنیتی مواجه نشود. از سوی دیگر طی یک سال گذشته موج حمله های شورشیان در مناطق مختلف افغانستان - حتی در کابل - شدت بیشتری گرفته و ناتوانی ارتش افغانستان و نیروهای نظامی ناتو را در محو و برچیدن تروریسم از این سرزمین نشان داده است. هر زمان که حمله یا ترور مهیبی در خاک افغانستان صورت می گیرد، هم امریکا و هم افغانستان انگشت اتهام را روانه پاکستان می کنند و دستگاه های حکومتی در این کشور را به داشتن رابطه اطلاعاتی و نظامی با شورشیان و صدور آنها به خاک همسایه متهم می کنند.

در کنفرانس بین المللی بن آلمان که ده سال پس از بن اول تشکیل شده و قرار است آینده افغانستان را تضمین کند و تعهدات و برنامه ریزی های کلان دولت ها را برای سازندگی و توسعه افغانستان، مشخص و منظم کند، بحث ها و مذاکره ها آغاز شده است. عمده مذاکرات در این اجلاس بر افغانستان پس از 2014 میلادی تمرکز دارد. اما شاید آنچه بیش از هر موضوعی در این اجلاس اهمیت یافته و حتی از موضوع افغانستان نیز خبرسازتر شده، عدم شرکت پاکستان در کنفرانس است که امیدها را برای طرح نقشه راه آینده افغانستان کمسو و کمرنگ کرده است.

نیاز به گفتن نیست که نقش پاکستان در دورنمای مبارزه با تروریسم، آینده افغانستان و ثبات در منطقه تا چه اندازه واجد اهمیت است. اما این کشور اخیرا خود آبستن حوادثی بوده که پاسخ مناسبی بابت آنها دریافت نکرده و به همین دلیل سعی دارد از نقش و جایگاهش استفاده کند و نیروهای خارجی دخیل در این کشور را با تنبیه روبرو کند.

حالا جمله اروپایی ها و کشورهایی که قرار است در ارائه نقشه راه افغانستان دورهم بنشینند و تصمیم گیری کنند، از سوگیری های تازه پاکستان نگران اند. گیدو وستروله وزیر خارجه آلمان در مصاحبه ای با روزنامه فرانکفورتر الگیماینه چاپ آلمان از عدم شرکت پاکستان در کنفرانس بن ابراز تاسف کرده و گفته است: پاکستان نسبت به هر کشور دیگر همسایه اش از صلح و ثبات در افغانستان بیشترین نفع را می برد.

وستروله قصد دارد از منافع هم‌پیمانی پاکستان در مبارزه با تروریسم صحبت کند و آنها را از اتخاذ تصمیم های تند و خشمگینانه در این باره منصرف سازد. باید دید ناتو و امریکا چه تدابیری خواهند اندیشید تا زمینه جذب دوباره اسلام آباد را فراهم کنند و فضای سرد فیمابین را گرمای دوباره ببخشند.

حامد کرزی به تازگی از جامعه جهانی خواسته است تا پس از سال 2014 کمک هایشان را به افغانستان ادامه دهند. وی در عین حال تاکید کرده که افغانستان بیبش از پیش در خط مقدم جنگ با شورشیان قرار خواهد داشت. کرزی گفته است: اگر ما در این جنگ که تهدیدی برای همه ماست ناکام شویم، معنی اش جز بازگشت به اوضاع قبل از حمله 11 سپتامبر 2001 نخواهد بود.

او البته تصدیق کرده است که: متاسفانه ما هنوز نتوانسته ایم ثبات و امنیت را برای تمام افغان ها تامین کنیم و این بزرگ ترین ناکامی ماست.

زلمی رسول وزیر خارجه افغانستان هم روز شنبه پیش از برگزاری کنفرانس بن، از جامعه جهانی خواست تا کمک هایشان را بعد از سال 2014 میلادی به افغانستان ادامه دهند. این قسم موضع گیری و درخواست کابل از کشورهای شرکت کننده در اجلاس بن به معنی آن است که پس از گذشت ده سال از آغاز جنگ و استقرار دولت مردمی در این کشور، هنوز دولت به تنهایی قادر به حل مشکلاتش نیست و چنانچه پاکستان مثل گذشته رفتار کند و یا در بدترین حالت، سطح مشارکت خود را در امور امنیتی و مبارزه با طالبان کاهش دهد، نگرانی های عمیقی برای افغانستان به بار خواهد آورد.

افغان ها این روزها که فضای بین المللی را تحت تاثیر اجلاس بن می بینند، بر این نکته تاکید می کنند که به کمک های درازمدت دوستان خود در جامعه جهانی احتیاج دارند. اما آیا اجلاس بن می تواند طرح و نقشه راهی برای افغانستان بریزد که این کشور را از کمک های کشورهای فرامنطقه ای بی نیاز کند و مشارکت بیشتر همسایگان را به کار بگیرد؟ در شرایط حاضر و با نگاهی به وضعیت ایران و پاکستان، احتمال وقوع چنین اتفاقی بعید به نظر می رسد.