سطح مشارکت ایران در کنفرانس استانبول

تهران در اوضاع کنونی روی دو موضوع سوریه و کردستان عراق دقیق شده و می خواهد گره های موجود در این دو ناحیه را از هم باز کند. در کردستان عراق، رویکرد مسعود بارزانی در مورد لزوم حضور نیروهای امریکایی برای حفظ ثبات و امنیت در عراق و نیز تمایلات استقلال طلبانه کردها به مسئله ای قابل مذاکره با تهران تبدیل شده است. تهران مایل است در صورتی که قرار باشد پایگاهی امریکایی در این اقلیم تاسیس شود، نیت خودمختاری و استقلال کردها از عراق به حاشیه برود و عوامل انگیزشی برخی گروه های کرد ایران به تدریج محو شود.

این روزها خبر می رسد که جریان حزب دموکرات به رهبری مسعود بارزانی مورد خشم و انتقاد مقام های ایرانی قرار دارد و به همین منظور در دیدارهایی که در تهران صورت گرفته، مقرر شده است تا بده و بستان هایی میان طرفین انجام شود تا خیال ایران بابت دغدغه های امنیتی آسوده شود و دموکرات ها هم موافقت تهران را برای رفع دغدغه های امنیتی اقلیم به دست بیاورند.

اما در مورد سوریه وضع به کلی فرق می کند. بقای بشار اسد و بازگشت آرامش به این کشور برای تهران جنبه حیاتی دارد؛ فلذا تهران ماه هاست که در این حوزه فعال شده و به شیوه های دیپلماتیک و غیره درصدد رفع بحران و فروخواباندن کشمکش ها در این کشور است.

به نظر می رسد در این هنگامه، نه انگیزه بالایی از جانب تهران برای مشارکت در آینده افغانستان مشاهده می شود و نه ترکیه و هند و امریکا مجالی به ایران داده اند تا در این زمینه ورود کند. استانبول این روزها در تدارک برپایی کنفرانسی منطقه ای است که با وجود حضور هیئتی از ایران در آن، بیشتر سمت و سوی غیر ایرانی دارد و بعید است تهران در آن نقش ویژه ای برعهده بگیرد.

طی هفته گذشته هیلاری کلینتون رایزنی هایی با ازبکستان و افغانستان و پاکستان انجام داد و قرار است امروز نیز با مقام های ترکیه و هند دیدار کند و پیش زمینه ها و پیش نیازهای اجلاس استانبول را فراهم آورد. نتیجه این رایزنی ها به جایی انجامیده که دیروز ترک ها اعلام کردند: افغانستان و پاکستان در کنفرانس استانبول فرصت دارند تا به هم نزدیک شده و از متهم ساختن یکدیگر به دست داشتن در حمله ها یا حمایت از شورشیان دست بکشند.

درحالی که وقایع تروریستی هفته های گذشته در افغانستان، بحران بی اعتمادی را میان اسلام آباد و کابل افزایش داده، رهبران افغانستان، پاکستان و ترکیه روز دوشنبه در استانبول دیدار کردند تا خود را برای کنفرانس پیش رو آماده سازند. می گویند مقام های افغان در این دیدارها اتهامات خود را درخصوص حمایت پاکستان از حقانی و طالبان به صورت علنی ابراز کرده اند. با این وجود یک مقام ترکی گفته است: ما احساس می کنیم آنها قلبا امیدوارند با هم گفتگو کنند چون می دانند که این وضعیت به نفع هیچ کس نیست.

قرار است در اجلاس منطقه ای استانبول که در مورد افغانستان برگزار خواهد شد، هیلاری کلینتون وزیر خارجه امریکا، کرشنا وزیر خارجه هند و مقام ها و وزیران خارجه فرانسه، آلمان، پاکستان، ایران و برخی دیگر از کشورهای منطقه شرکت کنند. احتمالا عدم حضور پررنگ ایران در رایزنی های پیش از کنفرانس و نقش آفرینی دولت های فرامنطقه ای در آن، باعث می شود تا ایران خود را تا حد ممکن وارد ماجرا نکند و بطور طبیعی مسئولیت ها و نقش آفرینی های محدودتری نسبت به سایر همسایگان در اختیار بگیرد.