چرا شرکت در اجلاس سران عرب

اجلاس سران عرب و دمشق در شرايطى برگزار شد که جهان عرب يکى از بحرانى ترين شرايط خود از ابتدا تاکنون را پشت سر مى گذارد.

 

اتحاديه عرب که يک اتحاديه قومى و متشکل از 22 کشور عربى است براى مقابله با رژيم اشغالگر اسرائيل تشکيل شده است و تاکنون رهبران بزرگى همچون جمال عبدالناصر و حافظ اسد را به خود ديده است؛ رهبرانى که راه برون رفت از اشغال فلسطين را در وحدت عربى و يکپارچگى اين کشورها و مبارزه همه جانبه با اسرائيل مى پنداشتند و در اين راه همه توان ملى و حزبى خود را صرف کردند.

 

اين اتحاديه با همه فراز و نشيب هاى خود اما در يک پروسه طولانى تلاش کرده است از عنصرى به نام هويت عربى حمايت کرده و سرزمين هاى فلسطينى را آزاد و براى ارتقاى قدرت عربى تلاش کند. اما مهم ترين سوال در اين رابطه اين است که اين اتحاديه به چه ميزان توانسته است اين هدف را تحقق بخشد.

 

نيازى به توضيح فراوان نيست تا ثابت شود اتحاديه عرب کارنامه موفقى در اين رابطه نداشته است و نتوانسته در جهت تحقق هدفى که براى آن به وجود آمده است گام موفقى بردارد چرا که با کمال تاسف در همه جنگ هايى که با عنوان اعراب و توسط اعراب با اسرائيل به وجود آمده اسرائيل توانسته است ارتش هاى عرب را شکست دهد و آمريکايى ها به رغم وعده هايى که به اعراب داده اند به طور هميشگى از اسرائيل حمايت کرده اند، علاوه بر اين در جريان روند مذاکرات صلح اعراب و اسرائيل نيز با اينکه عرب ها امتيازات پى در پى داده اند و عقب نشينى فراوانى داشته اند، نتوانسته اند دستاوردهاى جدى به دست آورند.

 

اما در شرايط فعلى اتحاديه عرب با مسائل مختلفى مواجه شده است که اين اتحاديه را بيشتر از هر زمان ديگرى با مشکل و احتمال فروپاشى مواجه ساخته است.

 

1- عدم کارايى اتحاديه هاى قومى در شرايط کنونى جهانى که توسعه و دموکراسى و رفاه مهم ترين عوامل قوت و ثبات حکومت ها به حساب مى آيد و تضعيف اين گونه اتحاديه ها را که بيشتر جنبه امنيتى دارند با مشکل مواجه ساخته است و خود اتحاديه عرب نيز به دنبال بازسازى موازين و تغييرات در چارچوب خود است.

 

2- اختلافات بسيار جدى ميان مصر و عربستان و سوريه و شرايط ناپايدار در لبنان و اختلافات جدى در فلسطين موجب شده يکپارچگى اين اتحاديه دستخوش خطرات جدى شود.

 

3- افزايش نفوذ و حضور آمريکايى ها و متحدان آنها، خصوصاً حضور نظامى آنها در کشورهاى منطقه و تهديداتى که رژيم هاى غيردموکراتيک و اقتدارگراى منطقه از تحولات جارى احساس مى کنند موجب شده است برخى از دولت هاى عربى در مقابل فشار آمريکايى ها براى پيشبرد سياست هاى آمريکايى حمايت کرده و از اولويت مقابله يا تهديد اسرائيل عقب نشينى کنند.

 

اجلاس آناپوليس و تحولات روابط اعراب و آمريکا در ماه هاى گذشته حاکى از همين تلاش است. آمريکايى ها سعى مى کنند تهديد اسرائيلى ها براى اعراب را کوچک جلوه دهند و براى تحقق اين هدف به دنبال جايگزينى خطرهاى ديگرى به جاى اسرائيل هستند.

 

يکى از مسائل مورد علاقه آنان اختلاف بين ايران و اعراب است و اماراتى ها و ادعاى بى اساس آنان نسبت به جزاير سه گانه ( تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسى ) در دستور کار آنها است.

 

4- قبلاً نيز نوشته ام که شرکت آقاى احمدى نژاد در اجلاس شوراى همکارى و سفر ايشان به امارات قبل از اطمينان از عقب نشينى امارات از ادعاهاى بى اساس خود کار اشتباهى بوده است و حضور در اجلاس اتحاديه عرب بدون وجود شروطى مبنى بر عدم تکرار اين ادعاها نيز از اين قاعده مستثنى نيست.

 

اتحاديه عرب براى اينکه بتواند ايران و ترکيه و پاکستان و برخى کشورهاى مهم منطقه را به حضور در اجلاس هاى خود دعوت کند، بايستى موازين، اصول و چارچوب هاى خود را تغيير دهد و اصولى مبتنى بر منافع منطقه يى و اقتصادى همه کشورهاى شرکت کننده به وجود آورد و با کشورهاى جديد الورود توافق کند.

 

اجلاس دمشق وزن کشى دو گرايش در بين کشورهاى عربى با محوريت سوريه و نيروهاى طرفدار مقاومت از يک طرف و عربستان و مصر و اردن در طرف ديگر بود و به رغم اينکه در اين اجلاس هيچ تصميم جدى و عملى اتخاذ نشد اما اين نتيجه را براى سورى ها در بر داشت تا ثابت کنند که مسير کلى تحولات منطقه و اتحاديه عرب تنها با محوريت مصر و عربستان سعودى رقم زده نخواهد شد و بدون به حساب آوردن سوريه و نيروهاى مقاومت در فلسطين، يعنى دولت منتخب حماس در غزه و نيز بدون حل مشکلات داخلى در لبنان و پذيرفتن حق مخالفان دولت فواد سنيوره امکان ايفاى نقش اتحاديه عرب در تحولات جارى منطقه غيرممکن خواهد بود.