دوئل ایران و اسرائیل در حاشیه دریای سرخ

دیپلماسی ایرانی: ایران و اسرائیل هیچ گاه بطور مستقیم رودرروی یکدیگر قرار نگرفته اند. دشمنی دو کشور با هم سابقه دیرینه دارد و تلاش های هر دو برای از کار انداختن بازوهای سیاسی و نظامی یکدیگر در منطقه و حتی خارج از منطقه از چشم ها پنهان نبوده است. دو کشور به خوبی همدیگر را می شناسند و در مقاطعی بازی خوانی دقیقی نسبت به هم دارند و پیش از آنکه طرف مقابل دست به مهره ببرد، ذهن او را می خوانند تا حرکتش را خنثی کنند.

بعضا نگاهی در داخل ایران به انتقاد از دستگاه دیپلماسی می پردازد و سیاست خارجی نظام را به دلیل سرمایه گذاری در کشورهایی ناشناخته و گمنام زیرسوال می برد. فرضا حضور فعال دیپلماسی ایران در اریتره و جیبوتی به دیده تحقیر و تمسخر نگریسته و عنوان می شود که ایران چه امتیازاتی می تواند از این کشورها به دست بیاورد؟

سودان، سومالی و اتیوپی نیز در زمره کشورهایی هستند که ایران نگاه ویژه ای به آنها داشته و طی چند سال گذشته بر این توجه افزوده است. در جریان وقوع تغییرات نقشه ای در سودان، ایران از مخالفان سرسخت تجزیه این کشور و تشکیل سودان جنوبی بود چرا که اعتقاد داشت بخش جنوبی به حیاط خلوت اسرائیل تبدیل خواهد شد. ایران پیش از آن زمینه چینی های مناسبی در سودان انجام داده بود و از سمت کرانه غربی دریای سرخ، فشار روانی زیادی بر اسرائیل وارد می کرد. سومالی نیز از این جهت حائز اهمیت شمرده می شود و ایران توانسته است در این کشورها تا اندازه ای نفوذ و حمایت های خود را تقویت کرده و از هژمونی اسرائیل یا تشکیل دولت های حامی اسرائیل در منطقه بکاهد.

پس از تشکیل سودان جنوبی روابط اسرائیل با این منطقه وارد مرحله تازه ای شده و دست این رژیم را برای محدود کردن حوزه نفوذ ایران بازتر کرده است. تلاش موساد برای تاسیس پایگاه امنیتی - نظامی در این ناحیه از تازه ترین اقداماتی است که هم ایران و هم سودان را نگران کرده است.

هفته گذشته محمود احمدی نژاد بلافاصله پس از پایان سفر خاطره انگیزش به نیویورک، کاروان همراهش را راهی تهران کرد ولی خود برای انجام ماموریتی دیپلماتیک عازم خارطوم شد. اسرائیل در شرایط کنونی و بعد از تحولات غیرقابل پیش بینی خاورمیانه و شمال آفریقا در تنگنای بیشتری قرار گرفته و نیاز به فضای بازتری دارد. از سوی دیگر ترس از قدرت گیری ایران بیش از پیش شده و از این رو در پی راه هایی برای برقراری توازن قوا با ایران در مناطق پیرامونی است.

اکنون که اسرائیل به دنبال تاسیس یک پایگاه نظامی در جنوب سودان است، پارلمان سودان واکنش نشان داده و از تلاش های اخیر این رژیم ابراز نگرانی کرده است. رئیس کمیته امنیت و دفاع پارلمان سودان گفته است این موضوع را به همراه دستگاه امنیت و سرویس اطلاعات بررسی و اقدامات پیشگیرانه ای در این راستا اتخاذ خواهد کرد.

به نظر می رسد دوئل ایران و اسرائیل در منطقه پس از تحولات موسوم به بهار عربی و نیز تشکیل سودان جنوبی، وارد فاز تازه ای شده باشد. تلاش های آتی ایران برای تقویت حضور در سومالی، سودان، اریتره و کشورها و جزایر حاشیه دریای سرخ و خلیج عدن، در راستای نگرش استراتژیک و کلانی است که تنها در دایره دیپلماسی دولت احمدی نژاد نمی گنجد. متعاقبا رژیم اسرائیل نیز برنامه ها و بازی خوانی های خاص خود را دارد و همواره می کوشد از تحرکات ایران در منطقه اطرافش جلوگیری کند. دوئل ناپیدا ولی پایداری میان دو طرف طی سال های گذشته جریان داشته که در آستانه شکل گیری خاورمیانه جدید، روند تازه ای پیدا خواهد کرد.