دلايل احتمالى لغو مذاکرات ايران و آمريکا

در حالی که هفته گذشته منابع خبری گزارش داده بودند هیاتی از ایران به ریاست رضا امیری مقدم به عراق اعزام شده تا در روز پنج­شنبه دور چهارم مذاکرات میان ایران و آمریکا را درباره عراق آغاز کنند، این مذاکرات انجام نشد و هیات ایرانی بدون هیچ مذاکره و گفت و گویی به ایران بازگشت.

 

مقام­های ایرانی اعلام کردند، این مذاکرات به تعویق افتاده اما فیل ریکر، سخنگوی سفارت آمریکا در عراق، در گفت و گو با روزنامه الشرق­ الاوسط چاپ لندن گفت:« هیچ مذاکره زمان بندی شده­ای میان ایران و آمریکا انجام نشده و تاکنون نیز هیچ زمان مشخصی برای انجام مذاکرات تعیین نشده است.»

 

ریکر در ادامه افزود:« بسیار واضح است که آنجا سوء تفاهمی بوجود آمده است. البته ما آمادگی لازم برای انجام مذاکرات در روز شش مارس را نیز نداشتیم.»

 

سخنگوی سفارت آمریکا در عراق همچنین اظهار داشت:« ما چگونگی برگذاری این مذاکرات را بر عهده عراقی­ها می­گذاریم و دائما با آنها در این رابطه در تماس خواهیم بود، اما اکنون هیچ زمانی برای مذاکرات تعیین نشده است. آمادگی برای شرکت در این گونه مذاکرات زمان می­برد و نیازمند یک سری ترتیباتی است که در یک یا دو روز مهیا نمی­شود.»

 

تام کیسی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، نیز در این باره گفت:« هیچ جدول زمان­بندی شده­ای برای انجام این مذاکرات وجود ندارد. ما مشکلات فنی مثل نبود مترجم به تعداد کافی در تشکیل جلسه مذاکرات داریم که باید رفع شوند. تا زمانی که این مشکلات فنی حل نشوند نمی­توان مذاکرات را انجام داد.»

 

علی دباغ، سخنگوی دولت عراق، نیز در این باره گفت:« دولت مشغول سفر رئیس جمهوری ایران به عراق بوده و از این رو زمانی برای تعیین زمان مذاکرات نداشتیم. به همین دلیل هم جلسه روز پنج­شنبه برگزار نشد.»

سطح مذاکرات این بار به دلایل اعلام نشده­ای پایین آمده بود. این برای بار دوم است که سطح مذاکرات تا سطح کارشناسی تنزل می_­یابد. دلیل آن چیست، کسی اطلاع دقیقی ندارد. همچنین مذاکرات برای چندمین بار به تعویق افتاده است، دلایل این موضوع نیز چندان مشخص نیست.

 

در این هیچ شکی نیست که روابط ایران و آمریکا بر خلاف آنچه برخی کارشناسان معتقدند، به شدت تیره­تر شده و نه تنها دو کشور با انجام مذاکرات در حد سفیر درباره عراق رفتار خود را در برابر یکدیگر تغییر نداده­اند، بلکه ایراد اتهام­ها به یکدیگر نیز افزایش یافته و حتی امکان تهدید نظامی از سوی آمریکا بیش از هر زمان دیگری مطرح شده است.

 

این در حالی است که کارشناسان توقع داشتند، با آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکا درباره عراق مواضع دو کشور به یکدیگر نزدیک ­تر شود. با گزارش NIE نیز انتظار می­رفت رفتار آمریکا در برابر ایران تغییر کند. اما با گذشت زمان مشخص شد، دو طرف به هیچ عنوان طرحی برای عادی­سازی روابط ندارند. بویژه آمریکایی­ها که تلاش دارند، نظرات خود را بر طرف ایرانی تحمیل کنند تا شاید بتوانند به امتیازهای مد نظر خود برسند.

 

اما در این میان ظاهرا مشکلاتی نیز بروز کرده که بر دامنه اختلاف­های دو طرف افزوده است. یک بخش این مشکلات به نظر می­رسد که به سیاست­های ایران و عراق باز می­گردد که چندان مورد علاقه آمریکایی­ها نیست و یک بخش دیگر نیز به تحولات سیاسی منطقه خاورمیانه مربوط می­شود.

 

در بخش مربوط به عراق، به نظر می­رسد سفر رئیس جمهوری ایران به بغداد و دهن­کجی به حضور آمریکایی­ها در آن کشور با نپذیرفتن محافظان آمریکایی و حضور در منطقه سبز به مذاق آمریکایی­ها خوش نیامده است. آن سفر به خوبی نشان داد که نفوذ ایران در عراق تا چه اندازه­ای است و بر خلاف تصور آمریکایی­ها ایرانی­ها نقش بسیار پررنگی در تحولات عراق دارند.

 

عقد قراردادهای اقتصادی، حمایت بی چون و چرا از دولت مالکی و به رخ کشیدن روابط ایران و عراق به دیگر کشورها باعث شده تا آمریکایی­ها از این میزان نفوذ ایران نگران شوند. شاید انتقادهایی نیز متوجه عراقی­ها شده باشد که رسانه­ها از آن بی­خبرند.

 

از طرفی ایران مجدانه از طرف عراقی خواسته با شورشیان پ.ک.ک مبارزه کنند و نگذارند بیش از این در عراق فعال باشند. جلال طالبانی نیز در این زمینه تعهداتی داده و به فاصله دو روز پس از سفر احمدی­نژاد به ترکیه رفت و مشابه چنین تعهدی را به ترک­ها داد.

 

در حالی که آمریکایی­ها به هیچ وجه مایل نیستند چنین تعهداتی از سوی دولت عراق به طرف ایرانی داده شود. زیرا پ.ک.ک و گروهک پژاک که زیر مجموعه آن است، مهره­های بازی هستند که آمریکایی­ها قصد دارند توسط آنها هم از ایران و هم از ترکیه امتیاز بگیرند.

 

مشابه چنین وضعیتی را باید برای مجاهدین خلق که نوری مالکی آنها را گروهکی تروریستی که برای عراق مشکل ایجاد می­کنند، دانست نیز تصور کرد.

 

از سوی دیگر ظاهرا اکنون ایران و آمریکا در عراق دیگر به دنبال حل مسائل صرفا عراق نیستند. هر دو طرف از یکدیگر می­خواهند به یک سری امتیازها خارج از چارچوب عراق تن دهند.

 

همان طور که بارها گفته شده، ایرانی­ها معتقدند در آرام ساختن عراق، نقش مستقیمی داشته و این را باید آمریکایی­ها بپذیرند. در مقابل آمریکایی­ها پذیرفته­اند که ایران در آرام ساختن عراق نقش موثری داشته است، اما همچنان دامنه اتهام­های خود را علیه ایران می­گسترند و دائما ایران را به حمایت از گروه­های شبه نظامی متهم می­کنند.

 

در این میان آنچه باعث می­شود که بگوییم اکنون دامنه توقعات دو طرف از یکدیگر بالا رفته، داغ­تر شدن بحران­های موجود در فلسطین و لبنان است. همچنین پرونده هسته­ای ایران نیز همچنان مطرح است و موی دماغی برای آمریکایی­ها شده است.

 

آمریکایی­ها اکنون بر خلاف گذشته به نظر می­رسد در صددند موضوع عراق را به لبنان و فلسطین و مسئله هسته­ای نیز پیوند دهند. این موضوعی است که به اعتقاد کارشناسان در گذشته خواست ایران بوده است.

 

مشکل زمانی سخت­ می­شود که توقعات دو طرف در حل موضوع دچار اختلاف می­شود. آمریکایی­ها می­خواهند ایران درباره مسائل فلسطین، لبنان و پرونده هسته­ای قبل از نشستن پشت میز مذاکره امتیاز دهد یا تا حد انتظار عقب­نشینی کند.     

 

در مقابل ایرانی­ها می­خواهند که بر عکس پرونده­های مذکور پای میز مذاکره مطرح شوند تا اگر هم قرار باشد امتیازی دهند در مقابل امتیازی نیز به نفع خود کسب کنند.

 

مذاکرات ایران و آمریکا انجام نشد تا اما و اگرهای این مذاکرات همچنان مطرح باشد و پیش­بینی­ها صرفا بر اساس حدس و گمان صورت گیرد. حدس و گمان­هایی که با سکوت مقام­های دو طرف در برابر آن دو چندان شده است.