روسيه امپراتور انرژى خزر مى شود

جمهوری فدراتیو روسیه دو جمهوری ترکمنستان و قزاقستان به توافق هايی در انتقال گاز خزر رسید. سفر اخیر ولادیمیر پوتین به بخش ترکمن باشی شهر عشق آباد مرکز جمهوری ترکمنستان توافق هاي  انتقال گاز این جمهوری گاز خیز آسیایی مرکزی را آشکار کرد.

رهبران سه جمهوری روسیه، قزاقستان و ترکمنستان در پایان این نشست سه جانبه با انتشار بیانیه ای خبر از توافق برای انتقال گاز ترکمنستان به قزاقستان و از آنجا به روسیه دادند. مقرر شد تا این توافق گازی در ماه سپتامبر سال جاری میلادی امضا شود و سپس اقدامات عملی برای لوله گذاری انجام گیرد .

تحولات اخیر همراه نگرانی هایی  نزد مقام های ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا وترکیه شده است.کاخ سفید با درک این واقعیت که عبور لوله گاز ترکمنستان از خاک روسیه این کشور را در موقعیت ممتاز جهانی قرار می دهد از توافق اخیر گازی روسیه با ترکمنستان و قزاقستان ابراز نا خوشنودی کرد. سم بودمن وزیر انرژی آمریکا با هشدار به اروپا، انتقال لوله گاز خزر از خاک روسیه را  برای کشورهای اروپایی مناسب ندانست. در واقع آمریکایی ها و اروپایی ها پس از فروپاشی شوروی تمامی کوشش  خود را برای کاهش نفوذ روس ها در منطقه استراتژیک آسیایی مرکزی و قفقاز بکار بردند اما توافق اخیر روسیه با ترکمنستان و قزاقستان آنها را در رسیدن به اهدافشان ناکام گذاشته است. حالا روس ها پیروز از این میدان بزرگ در پی اجرایی کردن این پرژه هستند.

گاز قدرت چانه زنی روس ها را بالامی برد

 معضل بزرگی که  اروپایی به شدت  با آن دست و پنجه نرم می کنند وابستگی شدید به انرژی روسیه است. تامین بخش مهمی از  انرژی اروپا بوسیله روسیه موجب این شده است  که روس ها در موقعیت برتری قرار گیرندغربی ها بار ها به روس ها در خصوص استفاده از اهرم گاز در مذاکرات هشدارداده اند، با این وجود  مسکو چند سالی است که در اوایل سال نو میلادی به بهانه هایی مختلف لوله هایی گاز را به سمت اروپا می بندد و با افزودن به قیمت گاز صادراتی، اروپا را به دردسر می اندازد.

 ژانویه سال جاری بلاروس و اوایل سال 2006 میلادی اوکراین و به تبع آن کل اتحادیه اروپا گرفتار بازی گازی روس ها شدند. اروپا نگران است که در آغاز سال 2008 کشوردیگری از اتحادیه اروپا در این بازی ها گرفتار شود .

خط لوله نفتی باکو- تفلیس- جیهان به رغم مخالفت های شدیدی که با راه اندازی آن شد با حمایت های مالی و سیاسی آمریکایی ها و سماجت ترکیه اجرایی شد.

این پروژه تابستان سال 2006 گشایش یافت. مخالفان خط لوله نفتی دلایل مختلفی برای راه اندازی آن داشتند که مهمترین آن به صرفه نبودن آن به لحاظ اقتصادی بود. در حالی که ترکیه پس از موفقیت در این راه در پی ایجاد خط گازی از همین مسیر بود و قصد داشت با حمایت دوباره آمریکا و اروپا گاز دو کشور قزاقستان و ترکمنستان را از بستر دریای خزر به باکو و از راه ارزروم به اروپا منتقل کند با توافق اخیر روس ها با ترکمن ها و قزاق ها آرزوهای خود را بر باد رفته می بیند.

قرار بود خط لوله گاز ترانس خزر سالانه 30 میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان و قزاقستان را به اروپا منتقل کند اما با کنار کشیدن قزاقستان از طرح ترانس خزر، ترکمنستان هم نسبت به همکاری با حامیان این پروژه بی میلی نشان داد. با انصراف قزاقستان و ترکمنستان از این طرح و توافق گازی اخیر روسیه با این دو جمهوری خط لوله گازی ترانس خزر عملا عقیم ماند.

در حالی که اکثر کارشناسان سیاسی و اقتصادی مسیر ایران برای انتقال انرژی دریای خزر، قفقاز و آسیای مرکزی را مقرون به صرفه می دانستند اما  مخالفت های کاخ سفید با انتقال منابع انرژی این منطقه به بازارهای جهانی ایران را در موقعیت ضعیف قرار داده است.

 از همین فرصت ترک ها بهره را بردند و موفق شدند خط لوله نفتی باکو –تفلیس – جیهان رابا همه دشواری هایش اجرایی کنند. روس ها هم با متقاعد کردن رهبران جمهوری های  ترکمنستان و قزاقستان توانستند امتیاز عبور مشابهه همین خط را از خاک خود بگیرند. ایران تاکنون ازشراکت درانتقال انرژی این منطقه بى نصيب مانده است  و بیم آن می رود توافق گازی روسیه، قراقستان و ترکمنستان به توافق هاى بيش از پيش میان  سه کشور برای تقسیم منابع زير بسترخزر بینجامد و ایران در این پهنه آبی تنها بماند.