دو قطعنامه دو رئیس جمهور

اخیرا بعضی از مسئولان دولت و حامیانشان برای دفاع از سیاست خارجی دولت کنونی به نقد سیاست خارجی دولت اصلاحات پرداخته و حرف های عجیب و غریبی مطرح می کنند و بدیهیات مربوط به سیاست خارجی ، امنیت ملی و منافع ملی راهم به زیر سوال می برند.

 

نگران کننده ترین احتمال آن است که تصور کنیم واقعا گویندگان و نویسندگان این مطالب به آنچه می گویند و می نویسند باور دارند. یعنی آنان باور دارند که سیاست خارجی کنونی برای کشور مصونیت و امنیت و فرصت ایجاد نموده و احتمالا سیاست خارجی گذشته باعث افزایش تهدید و کاهش عزت کشور بوده است. هرچند با احتمال قوی تر این مطالب خلاف واقع، برای مقاصد دیگری بیان می شود، اما نمی توان احتمال اخیر را نیز نادیده گرفت و تصور کرد که تمامی نویسندگان یا گویندگان این مطالب در باورهای خود صادق نیستند.

 

با فرض صداقت حداقل بخشی از این گویندگان و نویسندگان در اظهاراتشان بنادارم از چند زاویه ادعاهای مطرح شده در مورد نقش سیاست خارجی دولت اصلاحات و سیاست خارجی دولت کنونی را در تحدید و تشدید تهدیدات علیه امنیت ملی و منافع ملی ایران مورد بررسی قرار دهم . هدف این مقاله بررسی سیاست خارجی دو دولت از منظر دو قطعنامه صادره در یک نهاد بین المللی در ارتباط با دو رئیس جمهور و بررسی نتایج آن بر امنیت ملی ، منافع ملی و حتی مصالح دوستان ایران در سطح جهان است .  

 

در تاریخ سازمان ملل متحد تنها دو قطعنامه وجود دارد که در ارتباط با نام دو رئیس جمهور ایران به ثبت رسیده و هردو با اجماع رای اعضای مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شده است .

 

قطعنامه اول مربوط به گفتگوی تمدن هاست . درسال 1378 ( 1999 میلادی) مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیشنهاد آقای خاتمی رئیس جمهور ایران را مبنی برتعیین سال 2001 میلادی به عنوان سال گفتگوی تمدن ها در جهان به اتفاق آرا به تصویب رساند. 

 

قطعنامه دوم مربوط به بحث هوکاست است . در سال 1385 ( 2006 میلادی ) مجمع عمومی سازمان ملل متحد در واکنش به اظهارات رئیس جمهور ایران در مورد جعلی بودن داستان هولوکاست قطعنامه هولوکاست را علیه موضع رئیس جمهور ایران به تصویب رساند. تنها رای مخالف این قطعنامه که بعدا ابراز شد متعلق به ایران بود.  

 

هردو قطعنامه خیلی مهمتر از قطعنامه های عادی مجمع عمومی سازمان ملل متحد هستند و خیلی بیش از آنها برتحولات جهان و ایران تاثیر گذاشته اند . این دو قطعنامه  به همان اندازه که در تاریخ سازمان ملل متحد پدیده هایی بی نظیر هستند؛ در تاریخ سیاست خارجی ایران نیز بی نظیر و البته مهم وتعیین کننده هستند . این دو قطعنامه ضمن آنکه تاثیرات فوری و مستقیمی داشته اند اما بیش از آن سمبل و نماد دو سیاست خارجی هستند . دو سیاستی که تاثیر بسیار زیادی بر عزت ، اقتدار، امنیت ملی و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران  دردو دهه اخیر گذاشته است .

 

ارائه پیشنهاد گفتگوی تمدن ها به مجمع عمومی سازمان ملل متحد درسال 1378 از سوی آقای خاتمی رئیس جمهور وقت ایران بازتاب بسیار زیادی در سطح جهان داشت. این قطعنامه بیشتر از یک متن سیاسی یا تبلیغاتی یا نظری بود. هرچند این پیشنهاد واکنشی نسبت به نظریه هانتینگتون نظریه پرداز راست گرای آمریکایی تلقی شد.

 

نظریه ای که از وقوع جنگ تمدن ها درآینده نه چندان دور در سطح جهان و بخصوص میان تمدن های اسلامی و غربی خبرمی داد. اما به دلیل شرایط خاص رئیس جمهور ایران از یک سو و جامعه بین المللی از سوی دیگر، این پیشنهاد خیلی بیشتر از نظریه هانتینگتون مورد توجه واقع شد.

 

مسلما اگر این نظریه در این زمان و توسط رئیس جمهور ایران در سازمان ملل مطرح نمی شد می توانست برای همیشه در حد یک مقاله یا یک نظریه توصیه ای برای صلح در کتابخانه های عالم بایگانی شود اما طرح مسئله توسط رئیس جمهور جمهوری اسلامی ایران معنای بسیار متفاوتی داشت.

 

این پیشنهاد روایتی متفاوت از باورهای اسلامی و انقلاب اسلامی درباره روابط کشورها در سطح جهان ارائه می داد و نقض کننده روایت های متعارفی بود که طی سالهای طولانی توسط دولت های مخالف اسلام و ایران در سطح جهان نهادینه شده بود. این پیشنهاد به روشنی مفاهیم ضمنی ذیل را در برمیگرفت:

·   ایران به دنبال گفتگو با جهانیان است و مخالف سیاست انزوا طلبی و ماجراجویی مورد ادعای دیگران است و یا آنرا به کناری نهاده است .

·   رئیس جمهور منتخب ملتایران که حضورش موید دموکراسی در ایران است با ادبیاتی قابل درک برای غالب جامعه جهانی، خواهان رویه های سازگار با دموکراسی و صلح برای مدیریت جهان وکنترل بحران های بین المللی است .

·   مواضع رئیس جمهور ایران که خود یک روحانی مسلمان شیعه است ، نه تنها نسبتی با تروریسم و خشونت ندارد بلکه حاکی از آن است که این مفاهیم نسبتی با اسلام و جمهوری اسلامی ایران هم ندارد.

·   مواضع رئیس جمهور ایران هیچ شباهتی با آنچه بخصوص آمریکا و اسرائیل درباره اسلام و انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی روایت می کنند ندارد و کاملا مخالف این ادعاهاست .

·   مواضع رئیس جمهور ایران حکایت از آن دارد که نه تنها ایران تهدیدی برای صلح نیست بلکه به دنبال راه کارهای مسالمت آمیز برای کنترل بحران ها در جهان است . پیشنهاد متکی به گفتگوی میان جهانیان برای پیش گیری از بحران خونین و نقض صلح جهانی و البته حل بحران های جهانی از طریق مسالمت آمیز است.

·   این پیشنهاد تا آن حد با ارزش های مشترک مردم جهان سازگار است که هیچکس حتی مخالفان ایران هم قادر به نفی آن نیستند وهیچ نهادی در جهان که به نام صلح و حل صلح آمیز بحران ها در سطح جهان شکل گرفته باشد قادر نیست این موضع را نادیده بگیرد.

 

سیاست خارجی دولت اصلاحات مبتنی بر اعتماد سازی و تنش زدایی در سطح جهان که شعار دموکراسی در خانه و صلح در جهان را تبلیغ می کرد در سال 1378 در بحث گفتگوی تمدن ها در سطح جهان متجلی گردید. این سیاست و این قطعنامه به عنوان نمادی از آن پنج نتیجه بزرگ برای منافع ملی و امنیت ملی ایران داشت .

 

1.   اتهامات ساخته شده توسط دشمنان ایران در سطح جهان علیه جمهوری اسلامی ایرن را بشدت سست نمود و راه را برای صدور قطعنامه های تند علیه ایران بست . هرچند طبق رویه سازمان های بین المللی این سیاست اثرخود را به صورت تدریجی نشان داده و در اوایل دهه 1380بیشترین نتایج خود را نشان داد. اما از همان ابتدا زبان دولتهای مخالف ایران را کوتاه کرد ، تلاش های دشمنان افراطی ایران را ناکارآمد کرد و دشمنان ایران را درسازمان های بین المللی منزوی نمود.

 

2.   این سیاست به سرعت تهدیدات علیه ایران را خنثی کرد. اگر در اوایل سال 1376 بحث حمله به ایران درواکنش به ارتباط ادعایی ایران با عاملان انفجار خبر در عربستان سعودی بسیار جدی بود در سال 1378 چنین بحثی به یک طنز شبیه بود و هرانسان آگاهی یقین داشت که برخورد قهر آمیز با ایران مدافع گفتگوی تمدن ها غیر ممکن است .  در چنین وضعیتی اسرائیل و آمریکا بیش از هرزمانی در مواضعشان برای برخورد با ایران تنها ، منزوی وکاملا منفعل شدند. تهدیدات امنیتی ایران با سیاست گفتگو بطور کامل خنثی شده بود. 

 

3.   این سیاست به سرعت همراهی کشورهای میانه رو جهان را با آمریکا و اسرائیل علیه ایران کاهش داد و عملا باعث شکسته شدن  تحریم های اقتصادی موثر دولت کلینتون علیه ایران آنهم توسط بهترین دوستان آمریکا در اروپا و آسیا شد. این کشورها به این باور رسیده بودند که نه تنها خطری ایران را تهدید نمی کند بلکه دیریازود ایران سرزمین فرصتهای اقتصادی خواهد شد و آنان ترجیح می دادند که با نادیده گرفتن مخالفت آمریکا( که در شرایط جدید از نظر آنان غیر منطقی به نظر می رسید)، در کسب این فرصت ها از کمپانی های آمریکایی پیشی بگیرند.  یعنی عملا اجماعی که آمریکا تلاش کرده بود در زمینه تحریم اقتصادی ایران شکل دهد با سیاست اعتماد سازی و گفتگو خنثی شده بود و انعقاد قراردادهای مربوط به پروژه های پارس جنوبی در آن زمان و اجرای بزرگترین پروژه های اقتصادی ایران در این منطقه از سال استقرار دولت اصلاحات تا دو سال قبل، مظهر و نماد این موفقیت بود. ایران با سیاست اعتماد سازی و گفتگو بزرگترین پیروزی را در مقابل سیاست های تحریم آمریکا بدست آورده بود.

 

4.   این سیاست به طبع تغییر چهره ایران درجهان برای دوستان ایران نیز فرصت ایجاد کرد و فشار به آنان را کاهش داد. حتی رادیکال ترین دوستان ایران مانند حزب اله لبنان نیز فرصت پیدا کردند که جایگاه خود را تقویت کرده و در این فضا بهتراز هر زمانی از خود دفاع کنند و واقعیات مربوط به خود و دشمنانشان را ابراز نمایند.

 

5.    این سیاست بخش های مهمی از سیاست های کلاسیک دشمنان ایران در خاورمیانه را نیز خنثی کرد. دولت اسرائیل همواره راه را برای برقراری هرنوع صلح ممکن و تحقق فرصت های حتی کم بها برای ملت فلسطین می بست و گناه عدم تحقق صلح را به گردن ایران می انداخت. این پدیده در دوره سیاست اعتماد سازی خنثی شد و اسرائیل بیش از هرزمانی برای تغییر سیاست های جنگ طلبانه اش تحت فشار قرار گرفت. سیاست متعارف دیگر دشمنان ایران ترویج ادعای تروریست بودن همه دوستان ایران و شیعیان درجهان بود. این ادعا ها زندگی عادی را نیز برای اقلیت های شیعه در بسیاری از کشورهای جهان بسیار دشوار کرده بود. سیاست اعتماد سازی و گفتگو باعث شده که این ترفندها بطور کامل کنار گذاشته شود.

 

6.   سیاست اعتماد سازی و تنش زدایی ، تدریجا نقش محوری ایران به عنوان بزرگترین قدرت منطقه ای برای برقراری صلح و امنیت درمنطقه را پذیرفتنی کردو باعث شد که با سقوط دولت های شرور در منطقه موقعیت ایران به بالاترین سطح خود در تاریخ معاصر ایران ارتقاء یابد.

 

موضوع هولوکاست از موضوعات قابل مناقشه ای است که در تمامی 60 سال گذشته درسطح جهان و در منطقه مورد بحث و گفت و گو  تردید بوده است. هرچند تردیدی درباره جنایات نازی ها از جمله علیه یهودیان نبوده اما ابعاد ادعایی صهیونیست ها از این پدیده تاریخی هولوکاست و نسبت میان نازی ها و صهیونیست های افراطی همواره مورد مناقشه بوده است.

 

جا انداختن روایت صهیونیست ها از هولوکاست و استفاده تبلیغاتی از این پدیده برای مظلوم نمایی و توجیه مهاجرت دادن یهودیان به سمت اسرائیل و ظلم به مسلمانان فلسطین، استراتژی صهیونیست ها بوده است و آنان از همه ابزار ممکن، از هنر گرفته تا سیاست و از تحریک عواطف گرفته تا تکیه به ارزشهای جهانی مثل حقوق بشر، برای این استراتژی استفاده می کردند اما درعین حال این استراتژی چندان موفق نبود و مخالفان این ادعا نیز به متفاوت بودن واقعیت های تاریخ تاکید داشتند.

 

وقتی اسپیلبرگ درسال 1993 فیلم فهرست شیندلر را ساخت که قصه آن تجسمی از روایت صهیونیستی هولوکاست بود، واکنش اکثرمسلمانان بخصوص مردم خاورمیانه و حتی برخی غیر مسلمان ها را برانگیخت که با توجه به اختلاف نظر برسر ماهیت و ابعاد موضوع هولوکاست امری طبیعی به نظر می رسید.

 

در سال 1385 رئیس جمهور ایران در یک ابتکار سیاسی و ظاهرا برای تغییر صحنه درگیری سیاسی با کشورهای موثر جهان، بحث جعلی بودن قصه هولوکاست و حذف اسرائیل از نقشه جهان را مطرح نمود.

 

ظاهرا طراحان این سیاست بر این نظر بودند که استراتژی تغییر صحنه کشمکش می تواند اولا فشار به ایران برسر مسئله هسته ای را کاهش دهد. ثانیا به ایران امکان دهد که خود صحنه کشمکش را انتخاب کند و لذا به سراغ صحنه ای برود که ظاهرا رقیب درآن صحنه آسیب پذیر است و ثالثا ایران نشان دهد که قصد ندارد که کوتاه بیاید و اگر تحت فشار قرار گیرد مسائل زیادی برای مطرح کردن دارد.

 

این استراتژی بطور طبیعی به خواسته اول طراحان آن جواب داد و برای مدتی بحث هسته ای تحت الشعاع بحث هولوکاست و اسرائیل رئیس جمهور قرار گرفت اما عملا اگر به اندازه آنچه که دربالا اشاره شد واقعا در این مورد فکر هم شده باشد ، باید گفت که این استراتژی و انتخاب سوژه آن، با خطاهای بسیار بزرگی در محاسبات همراه بود و خسارات اسف بار و جبران ناپذیری در پی داشت.

 

نتایج فوری عمده کردن بحث هولوکاست و اسرائیل به شرح ذیل بود:

·    اظهارات رئیس جمهور ایران درباره هولوکاست با واکنش طبیعی و جدی جامعه رنج کشیده و آسیب دیده اروپا از جنایات نازی ها درجنگ جهانی دوم که تمایزویژه ای میان دیگر جنایات نازی ها و پدیده هولوکاست قائل نبودمواجه شد . این واکنش در اروپا آنقدر ابعاد گسترده شد که حتی برای اولین بار پس از نیم قرن به برگزاری تظاهرات درحمایت از اسرائیل منجر گردید.

 

·   در اروپا وحشت از شکل گیری مجدد جریان های پوپولیست راست افراطی که مصداق آن در میان دو جنگ جهانی قرن پیشین در لباس نازیسم و فاشیسم از درون جامعه دموکراتیک آنان سربرآورد بسیار بالاست.

 

. هربحثی که عمق و ابعاد جنایات ناشی از این طرز تفکر را کم رنگ کند با واکنش افکار عمومی و البته نخبگان مواجه می شود و آنان آنرا گرایش ضمنی به ظهور مجدد فاشیسم تلقی می کنند. چیزی که در واکنش به رئیس جمهور ایران در نفی هولوکاست شکل گرفت. 

 

·   فرافکنی درسیاست خارجی ایران از بحث هسته ای به بحث هولوکاست و استفاده ابزاری از این بحث حساس برای کاهش مشکل سیاست خارجی ایران، به صهیونیست ها امکان داد که بحث هولوکاست را در ارتباط هسته ای ایران در سطح جهان به پیش برند و آنرا خوب جا بیندازند.

 

·   مخالفان ایران که مدعی تلاش ایران به دست یابی به سلاح هسته ای بودند و تاکید داشتند که ایران درپی ساخت سلاح هسته ای برای شلیک آن به سوی اسرائیل است؛ از بحث هولوکاست و ضرورت حذف اسرائیل توسط رئیس جمهور بیشترین بهره برداری را کردند و توانستند این قصه باورنکردنی در باره مقاصد ایران را درسطح جهان باورکردنی تر از قبل کنند.

 

·   بحث هولوکاست کمک بزرگی به مخالفان ایران در اروپا کردو باعث شد که فضای امنیتی مورد نیاز آمریکا برای ایجاد اجماع علیه ایران شکل بگیرد و دولت های اروپایی نسبت به همراهی با آمریکا علیه ایران بیش از هر زمانی انعطاف به خرج دهند.  

 

قطعنامه الحاقی 26 ژانویه 2007 میلادی که با اجماع در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد نتیجه این سیاست افراطی است. این قطعنامه که بزرگترین پیروزی صهیونیست ها در تاریخ مجمع عمومی سازمان ملل متحد محسوب می شود ، شامل نکات ذیل است:

·   این قطعنامه هرگونه مخالفت با اعتبار تاریخی هولوکاست را بشدت نفی و محکوم می کند وتصریح می کند که هیچکس در جهان حق ندارد این واقعه فجیع تاریخی را نفی کند.

 

·   این قطعنامه برای اولین بار بعد از بیش از نیم قرن تلاش صهیونیست ها هولوکاست را به رسمیت شناخته و آنرا به یک حقیقت غیر قابل انکار و مورد تایید جامعه جهانی بدل می کند. 

 

·   دراین قطعنامه از هولوکاست به عنوان یکی از بزرگترین فجایع اخلاقی تاریخ بشر یادشده و تاکید شده که مخالفت شدید با نفی این جنایت تاریخی برای اطمینان نسبت به عدم تکرار آن در آینده است.

 

·   براساس این قطعنامه برای همیشه ، روز 27 ژانویه هرسال در سطح جهان به عنوان روز جهانی یادبود قربانیان هولوکاست تعیین گردیده است.

 

·   دراین قطعنامه اظهارات رئیس جمهور ایران درباره ضرورت حذف اسرائیل از نقشه و اجلاس هولوکاست در تهران بشدت محکوم شده است . همچنین در کنار نام ایران به قطعنامه صادره توسط شورای امنیت علیه فعالیت های هسته ای اش ایران اشاره شده است.

 

متن این قطعنامه آنچنان از زوایای مختلف مناقشه برسر هولوکاست را بسته و آنچنان به این پدیده جنبه ارزشی داده و آنرا مسلم تلقی کرده است که به نظر می رسد هیچ آرزویی نزد صهیونیست ها در مورد هولوکاست باقی نمانده که با این قطعنامه محقق نشده باشد.

 

باید توجه داشت که مردم فلسطین همواره از حمایت بیشتری درمیان اعضای سازمان ملل متحد برخوردار بوده اند وبه همین دلیل برخلاف قطعنامه های شورای امنیت که با اعمال نظر قدرت های مدافع اسرائیل، معمولا به نفع اسرائیلی ها صادر شده ، قطعنامه های مجمع عمومی سازمان ملل متحد بیشتر به مصالح فلسطینی ها توجه  داشته است.

 

به همین دلیل می توان اجماع ایجاد شده در مورد قطعنامه هولوکاست از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد را بزرگترین پیروزی صهیونیست ها در این مجمع دانست.

 

حتی اگر تصور کنیم که طرح بحث هولوکاست از سوی رئیس جمهور ایران مصرف دیگری نداشته و برای حمایت از حقوق مردم فلسطین بوده است صدور قطعنامه هولوکاست نشان می دهد که حتی در این زمینه نیز سیاست های دولت شکست خورده و اقداماتش به فلسطینی ها کمکی نکرده بلکه راه گشای اقدامات صهیونیست ها بوده است.

 

بطور خلاصه سیاست خارجی دولت کنونی که قطعنامه هولوکاست یک نتیجه نمادین آن است تقریبا همه تهدیدات علیه امنیت ملی و منافع ملی ایران که باروی کار آمدن دولت خاتمی خاتمه یافت دوباره به صحنه آورده است و ایران باردیگر در معرض تهدیداتی درحد ده سال قبل یا شدیدتر از آن قرار گرفته است.

 

این سیاست خارجی با اقداماتی مشابه آنچه به قطعنامه هولوکاست منجر شد نتایج زیر را برای منافع ملی و امنیت ملی ایران در پی داشته است:

1.   این سیاست به شکل گیری اجماع جهانی علیه ایران کمک کرده است. دست دوستان ایران را در مخالفت با قطعنامه ها و تصمیمات علیه ایران بیشتر از قبل بسته است و کشورهای میانه رو جهان را که معمولا به دنبال بهانه ای هستند تا زیر بار فشارهای آمریکا نروند ،برای مخالف با افراط گرایی های آمریکا علیه ایران بسیار محدود کرده است.

 

2.     با بهره برداری مخالفان ایران از سیاست خارجی اشتباه ایران ، درپی این تحول ،تهدید کننده بودن ایران به عنوان یک اصل در سطح جهان باورکردنی تر از قبل شده است . با استفاده از تندروی های دولت در مباحث مختلف از جمله بحث  اسرائیل و هولوکاست مخالفان تندرو ایران بهانه های معنی داری برای اثبات ادعاهای خود در مورد مقاصد نظامی ایران پیدا کرده و حداکثر استفاده را از آن برده اند.

 

3.   به دلیل تهدید کننده شدن چهره ایران در اثر سیاست خارجی کنونی ، اعتماد به ایران باردیگر در سطح جهان کاهش یافته است . این مسئله در مورد کشورهای کوچک منطقه که از چهره جدید ایران هراسان شده اند به همکاری بیشتر آنان با دشمنان ایران منجر می شود و در مورد کشورهای بزرگ و موثر جهان به اعمال فشارهای اقتصادی و غیر اقتصادی مشترک و هماهنگ آنان منجر می گردد. ( دراین مورد بیشتر خواهم نوشت. )

 

4.   با سیاست خارجی دولت کنونی باردیگر نقش ایران به عنوان نیروی محوری برقراری امنیت در منطقه مورد تردید قرار گرفت و به عنوان حامی تروریسم در سطح جهان مطرح گردید.

 

5.   با اعمال سیاست خارجی امروز ایران که نتیجه سمبلیک آن قطعنامه هولوکاست است ، تهدیدات علیه امنیت ملی ایران افزایش یافته و پس از ده سال باردیگر بحث احتمال تهدید نظامی ایران بطور جدی در افکار عمومی جهان مطرح شده است.  

 

6.   به دلیل اعمال سیاست خارجی کنونی کشور منافع ملی ایران بشدت لطمه دیده است . نه تنها توسعه زیربنایی ایران در بسیاری از حوزه ها متوقف شده بلکه انتظار می رود که با تشدید تحریم ها ایرانیان از فرصت های کنونی خود در زمینه توسعه ورفاه نیز محروم شوند. ( دراینباره بیشتر خواهم نوشت.)

 

7.   نتایجی مانند قطعنامه هولوکاست، به خوبی نشان می دهد که  سیاست خارجی کنونی جمهوری اسلامی ایران حتی با منافع دوستان ایران در سطح جهان نیز سازگار نبوده و نیست.