مواضع محافظه کاران نسبت به انتخابات

همان طور که پیش بینی می شد، ایالت کوسوو سرانجام اعلام استقلال کرد. این موضوع باعث شده است که توجه جهانیان یک بار دیگر به صربستان و آن ایالت جدایی طلب جلب شود. کم و کیف ماجرا به تمامی در تک مقاله های " دیپلماسی ایرانی " بازگو شده و نیازی به تکرار ندارد.

 

در اینجا به موضوعی می پردازیم که ظاهراً از قدیم و ندیم وجه تمایز گروههای اجتماعی موسوم به محافظه کار و اصلاح طلب در برخورد با مقوله انتخابات و ترکیب و کیفیت رژیم­های حکومتی بوده است.

 

خوانندگان ما حتماً میلووان جیلاس را می شناسند. او از مبارزان همرزم ژنرال تیتو بود که در جنگ­های چریکی علیه نازی­ها درجریان جنگ جهانی دوم شرکت داشت و پس از پیروزی تیتو به معاونت وی در دولت یوگسلاوی رسید. جیلاس، اما، به تدریج اشکالات کار را دریافت و از نظام کمونیستی سرخورده شد. پس به زندان افتاد و تا زمانی که تیتو زنده بود از حقوق اجتماعی محروم بود.

 

بـا ظاهـر شـدن نشـانه های فروپاشی رژیم های کمونیستی در اروپای مرکزی و شرقی، که از دهه 1980 به تدریج آشکار شد، محدودیت های جیلاس به تدریج رفع شد و او به کار نویسندگی کتاب­ها و مقالات سیاسی ادامه داد.

 

روشن بینی جیلاس اکنون پس از گذشت سال ها ثابت شده است. وی از جمله، در همان ایام مصاحبه هایی کرد که در ایران نیز ترجمه و منتشر شد ( و به عنوان منابع سخن ما در آخر این مقاله ذکر شده­اند.)

 

وی، از جمله، در ارتباط با نظام­های توتالیتر و کمونیستی می­گفت:" هر نظام توتالیتر، بر حکمروایی انحصاری پایه دارد ..... به دنبال گرفتن قدرت است، قدرت مطلق .... و کاملاً خود را مجاز می داند که .... نه تنها رفتار و افکار مردم را کنترل کند، بلکه طبع و ذائقه، مواد خواندنی، اوقات فراغت، و در واقع تمامی دنیای فردی و خصوصی مردم را نیز تحت نظارت و کنترل در آورد ..... چنین نظامی نمی تواند خود را به نظامی آزاد تبدیل کند."( سه دیدگاه ، ص 14)

 

" به تیتو پیشنهاد کردم که انتخابات آزاد را باید مجاز بشماریم. تیتو می گفت ما باید قوانین را به صورتی بنویسیم که در عین پذیرش انتخابات آزاد در متون قانونی، کنترل انحصاری و همیشگی قدرت از جانب ما تضمین شود .... او استدلال می کرد که به مجرد آنکه کمونیست ها قدرت را به دست گرفتند، برکنار شدن از قدرت به سبب انتخابات برای آنها پذیرفتنی نیست"(همان،ص 18).

 

جیلاس می گوید: محافظه کاران از اصلاحات می ترسند - ترسی که ای بسا از لحاظ هستی آنها چندان هم بی پایه نباشد( 10 سال بعد، ص 3):" در یک انتخابات آزاد، ما [محافظه کاران] نمی توانیم از اصل رأی اکثریت پیروی کنیم .... چطور انتظار دارید که قدرت را به سادگی به دیگران بدهیم؟..... چرا باید چنین کنیم؟ چه کسی به این نوع دموکراسی نیاز دارد؟ ما به هر صورت در یک انتخابات آزاد بازنده خواهیم شد. در این باره شکی وجود ندارد. پس، به چه دلیل باید به چنین انتخاباتی تن در دهیم؟(همان،ص4).

 

اما حاصل کار چه بود؟ نتایج حکومت­های خودکامه تیتو و پس از او اسلو بودان میلوسویچ، بعد از آنها به تدریج بروز کرد که جدایی کوسووو از صربستان تا اینجا آخرین پرده آن به شمار می رود. قطعی نیست.

 

اما شاید با نظامی دموکراتیک، یوگسلاوی پایدار می ماند، همچنانکه برخی از کشورهای چند قومی و چند زبانه اروپا پایدار مانده­اند. بالاخره رویدادهای تاریخ معاصر نشان داده است که قهر و سرکوب و تمامیت خواهی نمی تواند پایدار بماند.