گازپروم به ایران مى آيد

 

غلامحسین نوذری، وزیر نفت ایران، اعلام کرد:" دعوت رسمی از رئیس شرکت گازپروم دو ماه پیش انجام شده بود و در این جلسه دو کشور در مورد همکاری برای توسعه حوزه های نفتی و گاز ایران با یکدیگر به توافق رسیدند."

 

آلکسی میلر، رئیس شرکت گاز پروم، در یک کنفرانس خبری در مورد این توافق نامه گفت:" شرکت گازپروم و ایران در مورد اکتشاف و توسعه ذخایر نفت و گاز پارس جنوبی وهمکاری مشترک در حمل، پالایش و بازاریابی گاز طبیعی با یکدیگر به توافق رسیدند."

 

قرار بر این است شرکت گازپروم نفت که بدنه نفتی گاز پروم است در پروژه های نفتی ایران حضور داشته باشد و استخراج از حوزه های نفتی ایران را بر عهده بگیرد. وزیر نفت ایران در این مورد گفت:" گاز پروم برای مشارکت با ایران در پروژه های بالادستی و گاز طبیعی مایع LNG  نیز ابراز تمایل کرده است."

 

همکاری شرکت روس در حوزه بازاریابی و فرآوری گاز از اهمیت زیادی برخوردار است. اینکه روسها بعد از استخراج گاز نیز بر بازار این محصول گرانقیمت و پر ارزش ایران در عرصه بین المللی نظارت داشته باشند و حتی بازار هدف را نیز برای ایران تعریف کنند مساله ای کاملا متفاوت با مشارکت در اکتشاف و توسعه است.

 

این مساله با توجه به سابقه روسها در همکاری با ایران به خصوص ساخت نیروگاه بوشهر که با 20 سال تاخیر و هزینه بسیار زیاد انجام شد باید با دقت بیشتری مورد توجه قرار گیرد.

 

از طرف دیگر در مورد توافق های مالی یا برآورد اولیه سرمایه گذاری روسها در این پروژه اطلاعاتی در دست نیست. طبق اخبار رسیده طی دو ماه آینده سران شرکت گاز پروم سفر دیگری به ایران خواهند داشت تا این قرارداد را نهایی کنند.

  

سابقه همکاری ایران و روسیه

سابقه همکاری ایران و روسیه به سالهای بعد از جنگ ایران و عراق باز می گردد. در این سالها ایران خریدار سلاح از روسیه بود و به تدریج رابطه اقتصادی و دیپلماتیک دو کشور شکل منسجم تری به خود گرفت.

 

شاید بتوان اولین همکاری مشترک دو کشور در حوزه انرژی را به ساخت نیروگاه هسته ای بوشهر مرتبط کرد. روسیه سازنده اولین نیروگاه هسته ای ایران است. این کشور در سالهای گذشته علیرغم مخالفتهای زیاد کشورهای غربی ساخت این نیروگاه را انجام داد و در ماههای پایانی سال 2007 میلادی سوخت مورد نیاز این نیروگاه را به ایران ارسال کرد.

 

البته نمی توان از تعلل زیاد روسها در ساخت این نیروگاه غفلت کرد و هزینه کلانی که ایران برای این تعلل در اجرای پروژه پرداخت را نادیده گرفت. طبق اطلاعات موجود، ساخت نیروگاه بوشهر توسط روسها با 20 سال تاخیر انجام شد و این تاخیر میلیاردها دلار هزینه به ایران تحمیل کرد.

 

همکاری ایران و شرکت گازپروم روسیه در حوزه گازی به سال 1997میلادی باز می گردد. این شرکت که بزرگترین شرکت فعال در صنعت گاز جهان است و یک چهارم گاز قاره اروپا را تامین می کند هم اکنون در توسعه فاز دوم و سوم حوزه گازی پارس جنوبی سرمایه گذاری مشترکی با فرانسه و مالزی انجام داده است.

 

در این پروژه که ارزشی برابر با 2 میلیارد دلار آمریکا دارد و اجرای آن از سال 1997میلادی آغاز شده است شرکت توتال فرانسه و پتروناس مالزی هر یک به ترتیب 40 درصد و 30 درصد سهم دارند.

 

هم اکنون بخشی از این پروژه به بهره برداری رسیده است و از این دو فاز سالانه 20 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید و فرآوری می شود.

 

در سال 2005 میلادی روسیه هفتمین شریک تجاری بزرگ ایران بود. در این سال این کشور 33/5 درصد از صادرات ایران را به خود اختصاص داده بود. در این سال ارزش تجارت دو جانبه ایران و روسیه یک میلیارد دلار بود.

 

از طرف دیگر روسیه تامین کننده هواپیما و قطعات هواپیما به ایران بود و یکی از بزرگترین نیازهای ایران را که به علت تحریم آمریکا توسط غرب برآورده نمی شد را پاسخ می گفت.

 

مساله هسته ای ایران و مخالفت آمریکا و اروپا با ایران بر سر این موضوع، سبب نزدیکتر شدن رابطه ایران و روسیه شد. روسیه در این مدت همواره از حق وتوی خود در شورای امنیت استفاده می کرد و مانع از تشدید فشارهای اقتصادی می شد. این حمایت به تقویت رابطه دیپلماتیک دو کشور انجامید.

 

تحریم اقتصادی ایران توسط غرب

تحریم اقتصادی ایران توسط غرب و تلاش آمریکا برای همراه کردن جهان با این طرح تا حدی مشکلات اقتصادی ایران را بیشتر کرد. در اثر این تحریم و تشدید آن و سرایت به نظام بانکی رابطه بسیاری از شرکتهای فعال در صنعت انرژی با ایران کم یا قطع شد.

 

در این سالها، اخباری در مورد خروج شماری از شرکتهای نفت و گاز اروپایی و آسیایی از بازار ایران شنیده می شد که به دلیل تهدیدهای آمریکا از بازار پر رونق ایران چشم پوشیدند.

 

آمریکا اعلام کرده بود اگر شرکتی یا بانکی با ایران همکاری داشته باشد دیگر نمی تواند تعاملات اقتصادی خود را با آمریکا ادامه دهد و در لیست سیاه این کشور قرار می گیرد. همین مساله موجب خروج برخی از شرکتها شد.

 

ولی علیرغم مخالفتهای شدید غرب کشور روسیه همچنان به حضور در عرصه های اقتصادی ایران ادامه داد. رویترز در گزارشی نوشت :" بعد از تحریم اقتصادی ایران توسط  آمریکا رابطه اقتصادی و صنعتی روسیه و ایران بیشتر شد."

 

پیش از این، ایران نیز اعلام کرده بود عدم همکاری اروپا در پروژه های نفت و گاز یا هر صنعت دیگر تنها سبب بی بهره شدن آنها از سودهای ناشی از قراردادهای مالی کلان با ایران و عدم استفاده از پتانسیلهای موجود در ایران می شود. زیرا ایران همچنان مسیر رشد را طی خواهد کرد و با شرکای تازه ای همچون روسیه و چین اجرای پروژه ها را ادامه می دهد.

 

در این سالها که ایران تحت فشار غرب بود روسیه همچنان به سرمایه گذاری در ایران ادامه داد. طبق گزارش مرکز اطلاعات آمریکا در فاصله سال 2000 تا 2007 میلادی، سرمایه گذاری روسیه در صنعت نفت ایران بیشتر از 7 میلیارد دلار بوده است و با توجه به شرایط جدید انتظار می رود بر حجم سرمایه گذاریها افزوده شود.

 

بدون شک یکی از دلایل با اهمیت روسها در همکاری با ایران مسائل اقتصادی است. زیرا حوزه گازی پارس جنوبی بزرگترین حوزه گازی جهان است که هم اکنون تولید آن از هشت فاز فعال برابر با 73 میلیارد متر مکعب است و می تواند به 200 میلیارد متر مکعب هم برسد.

 

از طرف دیگر ایران بعد از روسیه دومین دارنده ذخایر گازی در جهان است. حجم ذخایر تائید شده گازی در این کشور برابر با 28 هزار میلیارد متر مکعب است که به دلیل تحریمهای پی در پی غرب سهم زیادی از این حوزه ها به مرحله بهره برداری نرسیده است.

 

در سال 2006 میلادی، ایران 105 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید کرد که کمتر از یک پنجم تولید گاز پروم روسیه بود. در سال 2006 میلادی تولید گاز طبیعی توسط شرکت گاز پروم معادل 550 میلیارد متر مکعب بود.

 

بسیاری بر این باورند که با توجه به پتانسیلهای ایران می توان انتظار داشت حجم ذخایر گازی در این سرزمین بیشتر باشد. تائید این مطلب مستلزم افزایش سرمایه گذاری در توسعه حوزه های گازی این کشور است.

 

داشتن منافع مشترک با ایران در حوزه گاز و تمایل دو طر ف به ایجاد اوپک گازی برای کنترل بیشتر روی بازار این منبع انرژی و البته ایستادگی در برابر مخالفتهای غرب با این موضوع را می توان از دیگر دلایل همراهی این دو کشور با هم دانست.

 

یکی دیگر از دلایل برقراری این رابطه مقابله با غرب است. هم اکنون روسیه درصدد بازیافتن قدرت پیشین خود در جهان است. روسیه که اصلی ترین بازمانده شوروی است در نظر دارد دوباره به امپراطوری تبدیل شود و در این راستا باید در برابر آمریکا قدرت نمایی کند.

 

احتمال می رود نزدیک شدن روسیه به ایران در سالهای گذشته به دلیل تلاش برای ممانعت از قدرت پیدا کردن آمریکا در منطقه باشد. این مساله ای است که روسها بارها اعلام کردند و از آمریکا خواستند تا در امور کشورهای منطقه مداخله نکنند. این هشدار به آمریکا در مورد کشورهای حوزه دریای خزر با تاکید بیشتری عنوان شد.

 

به هر حال، امضای تفاهم نامه برای توسعه حوزه گازی پارس جنوبی بین ایران و روسیه گامی بسیار مهم در صنعت گاز و نفت ایران محسوب می شود و اگر در قرارداد، منافع دو کشور در حد کمال لحاظ شود می توان انتظار داشت سود کلانی نصیب طرفین شود.