مبارک از قفس اتهام می پرد؟

دیپلماسی ایرانی: درخواست تشکیل دادگاه برای محاکمه حسنی مبارک مدت ها است از سوی ملت مصر و جناح هایی که در انقلاب فعالیت می کرده اند مطرح بود. به خصوص که در هفته های اخیر در محافل مختلف گفته می شد که رژیم سابق هم چنان پابرجا مانده و آقای حسنی مبارک از شرم الشیخ عملا اداره امور را در دست گرفته است.

حتی فهمی هویدی، نویسنده معروف مصری مقاله ای نوشت و در آن گفت که هیچ چیز در مصر تغییر نکرده، سیاست خارجی همان است و دستگاه امنیتی مصر هم چنان به همکاری با دستگاه امنیتی اسرائیل و امریکا ادامه می دهد. رئیس جمهور نیز در شرم الشیخ به اداره سیاست خارجی می پردازد. آن چه درباره بیماری رئیس جمهور گفته می شود، برای آرام کردن افکار عمومی است. نتیجه این مسائل این شد که ملت فشار آوردند که خواستار محاکمه حسنی مبارک هستند.

اهمیت محاکمه حسنی مبارک و قرار گرفتن او در قفس اتهام به این است که نشان داده می شود حیات رژیم او تمام شد و باید یک دولت انقلابی سر کار آید. وقتی راس رژیم محاکمه شود،‌ این به معنای پایان عمر رژیم است.

در عین حال کسانی فشار می آوردند که نبایستی یک رئیس جمهور در یک کشور عربی محاکمه شود. این سابقه بدی می شود و باعث سرایت این مسئله به کشورهای دیگر می شود و حرمت رئیس جمهور هر چند هم که خلع شده باید حفظ شود.

بیشتر خارجی ها در این زمینه فشار می آوردند و برخی از کشورهای پادشاهی عربی مانند عربستان سعودی روی این نکته تاکید داشتند. حتی عربستان سعودی کمک های اقتصادی به مصر را منوط به این کرده بود که از محاکمه حسنی مبارک جلوگیری شود و آبروی رئیس جمهور مخلوع حفظ شود.

دادگاهی که امروز شروع شد،‌ طبیعتا با تبلیغات زیاد  همراه بود و گفته شد که ممکن است مردم حمله کنند و قبل از این که حسنی مبارک به دادگاه برسد،‌ حمله ای به او صورت بگیرد. بنابراین نیروهای امنیتی بسیج شدند و آقای مبارک را با هواپیما از شرم الشیخ به قاهره آوردند و در قفس اتهام قرار دادند. او تنها نبود بلکه دو پسرش یعنی علا و جمال نیز همراه او بودند. علاوه بر آن ها آقای حبیب عدلی، وزیر کشور سابق مصر نیز به دادگاه آورده شد.

اتهامات مشخص بود. اتهام اول در مورد حسنی مبارک دستور قتل مردم است. بیش از هشتصد نفر در انقلاب مصر در خیابان های قاهره و اسکندریه و دیگر شهرها توسط نیروهای امنیتی کشته شدند و مسئول این کشتار وزیر کشور است که دستور این کشتار را صادر کرده و خود رئیس جمهور. البته وزیر کشور می تواند ادعا کند که من دستور رئیس جمهور را اجرا کرده ام. اتهام دوم او حیف و میل اموال دولتی و اتهام سوم دادن گاز طبیعی مصر به اسرائیل به ثمن بخس و قیمت بسیار نازل است که در واقع نوعی بخشش به حساب می آید چون به قیمتی بسیار پایین این گاز فروخته می شده است. جمال مبارک متهم به فساد و حیف و میل اموال دولتی است.

این ها اتهاماتی است که به او وارد است. ممکن است در نظر بگیریم که این اتهامات در صورت اثبات و صدور حکم، مجازات اعدام را در پی خواهد داشت.

اما روندی که امروز شاهد آن بودیم این نکته را به ذهن متبادر می کند که این دادگاه بیشتر جنبه نمایشی و تاثیرگذاری روی افکار عمومی دارد. حسنی مبارک را روی تخت بیمارستان همراه با عده ای پرستار و با لباس سفید وارد دادگاه کردند و در حالی که ایشان روی تخت دراز کشیده است به سوالات قاضی پاسخ می دهد و طرز ایستادن پرستاران مرد طوری است که دوربین نمی تواند زوم کند و ایشان را نشان دهد. این نحوه آرایش قفس اتهام و دادگاه نشان می دهد که دو هدف دنبال می شود. اول این که احترام رئیس جمهور مخلوع حفظ شود و مانند بقیه متهمان ایستاده به سوالات پاسخ ندهد. بلکه توام با احترام خاصی باشد و در عین حال با توجه به بیماری حسنی مبارک نوعی دلسوزی در مردم ایجاد شود.

به نظر می رسد همه چیز حساب شده است. هرچند که می خواهند بگویند محاکمه ای صورت گرفت و رئیس جمهور مخلوع را از شرم الشیخ به قاهره آوردند و در قفس اتهام قرار دادند، اما به نظر می رسد این دادگاه هیچ نتیجه ای جز پیام دادن به مردم مبنی بر این که ما خواست شما را عملی کردیم ندارد. به نظر می رسد که با وضعیتی که وجود دارد و وکلای مدافع دو طرف یعنی مبارک و خانواده های شهدا، طبیعتا باید کیفرخواست هایی تهیه شود، دادخواست هایی خوانده شود، شهود شهادت دهند، دفاع صورت بگیرد. بنابراین به نظر می رسد این دادگاه جلسات زیادی خواهد داشت و چه بسا هفته ها و ماه ها طول بکشد و به نتیجه ای هم نرسد و کم کم اهمیت آن از بین برود. به طوری که به یک حادثه روزمره تبدیل شود و دیگر توجه مردم را به مانند امروز که اولین جلسه دادگاه بود به خود جلب نکند. این احتمالات در آینده وجود دارد.

حال باید دید که آیا افکار عمومی مصر و به خصوص جوانانی که در میدان تحریر قاهره جمع می شوند با این نوع محاکم قانع خواهند شد؟ طبیعتا کسانی که فرزندان و نزدیکان خود را از دست داده اند تمایل دارند که آمران و عاملان با ذلت و خواری در دادگاه حاضر شوند. اما این شکل برگزاری دادگاه خواهش درونی مصیبت زدگان و کسانی که شهید داده اند را برآورده نمی کند. به نظر می رسد که این دادگاه یک اقدام نمایشی باشد تا این که قرار باشد واقعا رئیس جمهور قبلی محاکمه و اعدام شود. اگر هم به فرض حکم اعدامی صادر شود، احتمالا با توجه به بیماری حسنی مبارک و یا کهولت سن او ، اجرا نشود و نباید انتظار داشت که سرنوشتی که برای صدام حسین رقم خورد برای حسنی مبارک هم رقم بخورد.