شبح جنگ داخلى در آسمان لبنان

با وجودی که لبنان این روزها لحظات بسیار سختی را پشت سر می­گذارد و هر لحظه بیم آن می­رود دامنه اختلاف­ها میان احزاب لبنانی به جایی برسد که دیگر قابل کنترل نباشد و وارد یک بحران تمام عیار شود، سخنان " ولید جنبلاط " رئیس حزب سوسیالیست پیشرو لبنان و یکی از رهبران اصلی فراکسیون 14 مارس لبنان را وارد مرحله تازه­ای کرده است.

 

این در حالی است که روز پنج­شنبه زمان برگزاری راهپیمایی طرفداران 14 مارس به مناسبت سالگرد ترور رفیق حریری است و این فراکسیون از طرفداران خود خواسته که همه در آن شرکت کنند.

 

جنبلاط که در نشستی به مناسبت سالگرد ترور رفیق حریری در بیروت شرکت کرده بود، در نطق آتشینی خطاب به گروه­های مخالف دولت یعنی 8 مارس گفت:" تر و خشک با هم می­سوزند. اگر غوغا می­خواهید ما به غوغا خوش­آمد می­گوییم و اگر جنگ می­خواهید ما به آن هم خوش­آمد می­گوییم."

 

دقیقا همان روزی که جنبلاط نطق آتشین خود را ایراد می­کرد و تیر حملات خود را متوجه اعضای فراکسیون 8 مارس و حامیان آنها کرده بود، اطراف محل سکونت " نبیه بری " رئیس مجلس لبنان و خانه خود وی شاهد تیراندازی شدید بود که در آن حملات حداقل چهار نفر زخمی شدند.

 

یکی از مقام­های امنیتی لبنانی که نخواست نامش فاش شود در گفت و گو با شبکه خبری العربیه در این باره گفت:" این تیراندازی در منطقه عین التینه در سکونتگاه نبیه بری هنگامی که گروهی از طرفداران سعد حیریری از آنجا می­گذشتند، بوقوع پیوست."

 

وی در ادامه افزود:" این گروه هنگامی که نزدیک خانه بری شدند، با تدابیر امنیتی شدید آن منطقه مواجه شدند و تصمیم به تیراندازی علیه نیروهای امنیتی گرفتند. اما خوشبختانه در این حادثه به کسی آسیبی وارد نیامد."

 

دفتر رئیس مجلس لبنان با صدور بیانیه­ای علت اصلی وقوع حادثه را تلاش نیروهای وابسته به 14 مارس برای نفوذ و حمله به نیروهای امنیتی مستقر در اطراف محل سکونت بری دانسته است.

 

در مقابل، طیف المستقبل نیز با صدور بیانیه­ای اعلام کرد، آن گروه درصدد بوده برای شرکت در مراسم 14 فوریه که قرار است به مناسبت سالگرد ترور رفیق حریری برگزار شود، به محل راهپیمایی برود که عده­ای راه آن را سد کرده و تلاش داشتند مانع از عبور آن گروه از محل شوند.

 

در منطقه عالیه، سکونتگاه ولید جنبلاط نیز اتفاق مشابهی رخ داد که در آن حادثه چهار نفر زخمی شدند. حزب سوسیالیست پیشرو با صدور بیانیه­ای اعلام کرد، خودرویی وابسته به حزب سوسیالیست پیشرو قصد عبور از برابر مقر حزب دموکراتیک لبنان که " طلال ارسلان " رهبری آن را بر عهده دارد، داشته که به طرف آن تیر اندازی شده است.

 

حزب دموکراتیک لبنان از اعضای فعال فراکسیون 8 مارس محسوب می­شود. این حزب در واکنش به بیانیه حزب سوسیالیست پیشرو با صدور بیانیه­ای اعلام کرد، مقر حزب در شهر عالیه از سوی شبه نظامیان حزب سوسیالیست پیشرو هدف رگبار گلوله قرار گرفت که حزب دموکراتیک مجبور به واکنش در برابر آن شد.

  

این اتفاقات بوضوح نشان داد که لبنان تا چه اندازه به خطر نزدیک شده است. به گونه­ای که هر آن بیم آن می­رود یک درگیری تمام عیار دامن لبنان را بگیرد.

 

به نظر می­رسد بی­نتیجه ماندن سفر عمرو موسی، دبیر کل اتحادیه عرب که برای پایان دادن به بحران ریاست جمهوری لبنان به بیروت آمده بود، تاثیر مستقیمی بر وقایع اخیر داشته است. بویژه انتشار گفته­های عمرو موسی که پس از پایان جلسه، هنگامی که نزد نبیه بری رفته بود و وی از او خواسته بود بیروت را ترک نکند، گفته بود:" با چه هدف در بیروت بمانم. بمانم چه کنم. مخالفان هر روز چیز تازه­ای مطرح می­کنند و ظاهرا چندان تمایلی برای پایان دادن به بحران ندارند."

 

موسی همچنین در مصاحبه­های بعدی خود پس از بازگشت از بیروت گفته بود:" وقتی با گروه­های مخالف به گفت و گو نشستم، دیدم که آقایان شروط تازه­ای را مطرح می­کنند که پیش از این به هیچ وجه مطرح نبود. آنها به دنبال پایان دادن به بحران نیستند."

 

واکنش به اظهارات جنبلاط  

در این میان " سعد حریری " رئیس طیف المستقبل و رهبر فراکسیون 14 مارس در پارلمان لبنان پس از اظهارات جنبلاط تاکید کرد:" اگر بعضی­ها خیال می­کنند ما ساکت خواهیم ماند و از جبهه­ها می­ترسیم باید بگویم که ما از هیچ چیز جز خدا نمی­ترسیم. ما خواهان رو در رویی نیستیم ولی اگر بر ما تحمیل شود حتما ما هم مقابل به مثل می­کنیم."

 

اما حریری پس از آن بلافاصله مواضع خود را تعدیل کرد و از طرابلس یکی از بزرگترین شهرهای شمالی لبنان در مصاحبه با شبکه تازه تاسیس " المستقبل نیوز " که وابسته به طیف خودش است، افزایش بحرانها در لبنان را رد کرد و گفت:" هر کس از ما که به میدان شهداء بیاید به عنوان مسلمانی به میدان می­آید که حامل پیغامی است."

 

در همین حال " سلیمان فرنجیه " یکی از نمایندگان 14 مارس در پارلمان لبنان گفت:" نفوذ جناح ایرانی -سوری به حد اعلای خود رسیده است. در دو سال گذشته به هیچ وجه از میزان تهدیدها کاسته نشده و حتی به تازگی به ارتش لبنان و تهدید کاردینال اعظم نصرالله الصفیر ]رهبر مسیحیان لبنان[ نیز رسیده است."

 

وی در ادامه افزود:" شیون­های جنبلاط و حریری نشان می­دهد که مخالفان تا چه اندازه از این شیوه استفاده می­کنند. در برابر چنین حملات مستمری شیون زدن به تنهایی کافی نیست. نیروهای 14 مارس واقعا تاکنون دیر واکنش نشان داده­اند. مخالفان باید بدانند هر واکنش تندی واکنش تند دگری به دنبال دارد."

 

اما در مقابل، حزب­الله نسبت به اظهارات جنبلاط و رفیق حریری واکنش بسیار تندی داد. " نواف الموسوی" مسئول روابط خارجی حزب­الله درباره اظهارات رهبران 14 مارس گفت:" آنچه آنها ایراد داشتند جنگ داخلی لبنان از 1975 تا 1990 را در اذهان متبادر کرد. مردم لبنان با وجود تفاوت­های طائفه­ای و مذهبی به هیچ وجه مایل نیستند جنگ داخلی مجددا تکرار شود. گفته­های آتشین نمایندگان گروه اکثریت واقعا غیر قابل قبول بود."

 

" محمود قماطی " نماینده حزب­الله در پارلمان لبنان نیز اظهارات جنبلاط را جنون­آمیز دانست و خطاب با فراکسیون 14 مارس گفت:" ما قویتر از شما هستیم، اما شما هم نباید از همه مرزها رد شوید. ما نه تنها وظیفه پاسداری از صلح ملی را داریم بلکه باید از موسسات امنیتی و هیبت آنها نیز پاسداری کنیم."

 

وی در ادامه افزود:" ما صبر می­کنیم، حتی اگر صبرمان لبریز شود و به آخرین حد خود برسد. اما بترسید از روزی که غضب ما دامن شما را بگیرد. شما نباید بگذارید روزی برسد که ما تصمیم بگیریم به خیابان­ها بریزیم."

 

از سوی دیگر " سمیر جعجع " رئیس فالانژهای لبنان و یکی از رهبران تندروی فراکسیون 14 مارس در واکنش به آنچه در عرصه سیاسی لبنان رخ داد، گفت:" تنها راه حفظ صلح ملی و بین­المللی است. استراتژی مخالفان و سوریه این است که ملت را این چنین تحریک کنند."   

 

وی قرار است بزودی سفر سه هفته­ای را به ایالات متحده آمریکا آغاز کند و با مقام عالی­رتبه آمریکایی از جمله مقام­های ارشد کاخ سفید درباره تحولات لبنان به مذاکره بپردازد. تاکنون هدف از سفر وی به آمریکا مشخص نشده است. اما تحلیلگران سیاسی نیز چندان خوشبینانه به سفر وی به آمریکا نمی­نگرند. بویژه این که قرار است سفرش حداقل سه هفته به طول انجامد که به اعتقاد کارشناسان تاکنون از سوی هیچ کدام از مقام­­های لبنانی انجام چنین سفر طولانی سابقه نداشته است.

 

در این میان ولید جنبلاط نسبت به واکنش­هایی که به اظهارات وی شده انتقاد کرد و خطاب به آنهایی که وی را خائن به ملت و لبنان دانسته­اند، در گفت و گو با روزنامه السفیر چاپ لبنان گفت:" آنچه من گفتم تنها در چارچوب حفظ توازن سیاسی در لبنان بوده و به هیچ وجه به منظور آمادگی برای رو در رویی نبوده است."

 

وی در ادامه افزود:" نیروهای 14 مارس به هیچ وجه خواهان جنگ و رو در رویی نیستند. آنها ما را به تهدید و خیانت متهم می­کنند در حالی که منظور به هیچ وجه رو در رویی نیست و تنها به دنبال برقراری توازن هستیم. ما دانش­آموختگان شریفی هستیم که خواهان تسویه حسابی شرافتمندانه و شجاعانه هستیم و حاضر نیستیم به هر قیمتی با کسی تسویه حساب کنیم. مخالفان و نصرالله می­دانند ما مزدوران آمریکا و اسرائیل نیستیم، اما با این حال ما را دائما به این تهمت­ها متهم می­کنند. ما از آنها می­خواهیم این رفتار خائنانه را متوقف کنند."

 

بدین ترتیب به نظر می­رسد شمارش معکوس برای آغاز بحرانی فراگیر در لبنان آغاز شده است. گرچه سوریه ابراز امیدواری کرده بحران انتخابات ریاست جمهوری لبنان هر چه سریعتر پایان یابد، اما با نگاهی به آنچه این روزها در لبنان رخ می­دهد، می­توان دریافت که امیدواری سوری­ها چندان محلی از اعراب ندارد.

 

زیرا واقعیت در لبنان چیز دیگری را نشان می­دهد. گروه­های سیاسی لبنان آن چنان در برابر هم صف کشیده­اند که کمترین بوی صلحی از جبهه آنها به مشام نمی­رسد. در این که همه از اوضاع جاری در لبنان نگرانند، شکی وجود ندارد. اما این که قرار است این بحران به چه ترتیبی حل شود، چیزی است که ذهن همه را به خود مشغول کرده است.