طرح روسیه می‌تواند به ضرر ایران باشد
آقای خرم روسیه در طرح اخیر خود در مورد برنامه هسته ای ایران پیشنهاد کرده که در ازای هر گامی‌که ایران در راه شفاف‌سازی بر می‌دارد، جامعه جهانی نیز مرحله به مرحله از شدت تحریم‌ها علیه این کشور بکاهد. آیا قطعنامه‌هایی که در شورای امنیت تصویب شده و تحریم‌های اعمال شده علیه ایران با چنین سازو کاری امکان بی اثر شدن دارند؟
به دوگونه می‌توان به این سوال پاسخ داد. به لحاظ حقوقی قطعنامه‌های سازمان ملل فقط به واسطه تصویب قطعنامه دیگری منسوخ و بی اثر می‌شود. به عنوان مثال در مورد تحریم‌هایی که علیه عراق تصویب شده بود حتی تا دو سال پس از سقوط صدام حسین هنوز این موضوع در گروهی بود که تحریم‌های عراق قرارداده شده بود. یعنی از آنجایی که قطعنامه تصویب شده بود، حتی پس از سقوط صدام اجرای آن قطعنامه‌ها ادامه یافت تا این که با قطعنامه دیگری قطعنامه قبلی منسوخ شد. لذا قطعنامه‌ها به عنوان حکم حقوقی است و بلااثر نمی‌شوند مگر این که با قطعنامه دیگری منسوخ شوند.
اما چون اعضای دائم سازمان ملل طبق منشور به نوعی وظیفه اداره جهان را به عهده دارند و همان‌ها هستند که باید تشخیص دهند که آیا صلح و امنیت بین المللی به خطر افتاده یا خیر؟ لذا اگر آنها با هم توافق کنند که قطعنامه ای را موقتا پیاده کنند این اقدام می‌تواند عملی شود. یعنی قطعنامه می‌تواند موقتا پیاده نشود یا اگر پیاده می‌شود به طور موقتا اجرا شدن آن را کند کنند تا اثر آن را بر طرف تحت تحریم بررسی کنند. پس از اطمینان کامل از این که قطعنامه اثر خود را گذاشته آنگاه در قطعنامه دیگری حکم به منسوخ شدن قطعنامه‌های قبلی بدهند.
آنچه که امروز از سوی روسیه مطرح شده بازگشت به بحث فنی هست؟ آیا اینطور نیست؟
بله این درست است که این موضوع قاعدتا به معنای طرح مسائل حقوقی و فنی است. یعنی وقتی بحث پاسخگویی به سوالات مطرح می‌شود یعنی از فضای سیاسی که در ارتباط با تحریم‌ها ایجاد شده بود دوباره به بحث فنی رجوع می‌شود.
آیا این به معنای عقب نشینی جامعه جهانی است؟
نه. به آن معنا نیست. این کار می‌تواند چندان به نفع ایران هم نباشد.
چرا؟
کاری که روسیه می‌کند به نوعی می‌خواهد ایران را به پاسخ گویی متعهد کند و آن کاری که آژآنس نتوانسته انجام دهد روسیه می‌خواهد انجام دهد. یعنی روسیه هم در این کار از در کمک به ایران وارد نشده است. بلکه روسیه در این فکر است که این طرح را ارائه کند و سوالات جواب داده نشده را به ایران ارائه کند. بعد اگر ایران به سوالات جواب داد بخشی از تحریم‌ها را برمی‌دارند. این همان دوری هست که ایران قبلا در آن بوده است. اگر این سوالات را قبلا آژآنس مطرح کرده و جزء درخواست‌های آژانس بوده است وایران به آن به دلایلی پاسخ نداده الان هم تفاوتی نمی‌کند. بنابراین به نوعی این ممکن است دور تسلسلی باشد که لزوما پایان آن ممکن است به نفع ایران نباشد.
بعد از اعلام این طرح نمایندگان مجلس علیه آن موضع گرفتند و با آن مخالفت کردند. آیا ایران نباید با تامل بیشتری با این طرح برخورد کند؟ آیا هدف روسیه کمک به حل مسئله هسته ای ایران است؟
چنانچه عرض کردم اگر ایران قصد داشته باشد به سوالات آژانس جواب دهد در اینصورت چه به آژآنس جواب دهد چه مطابق با این طرح روسیه پیش رود به یک نتیجه می‌رسد. اما اگر ایران قصد ندارد به این سوالات جواب دهد. در این صورت این طرح روسیه هیچ کمکی به ایران نمی‌کند و برعکس در نهایت ایران را بدهکار تر می‌کند. چرا که اگر ایران قبول کرد و پاسخ نداد در مقابل جامعه جهانی بدهکارتر می‌شود و دوباره محکوم می‌شود و از وضع کنونی شرایط بدتری پیدا می‌کند. به این دلیل که روسیه هم با استناد به عدم پاسخگویی ایران به غرب می‌پیونند و می‌گوید من کمک کردم ولی شما گوش نکردید. بنابراین به نظر می‌رسد در این کار روسیه به دنبال راهی است که از خود سلب مسئولیت کند و نشان دهد که در راستای حل موضوع تلاش کرده است ولی ایران همکاری نکرده است.
پس هدف روسیه اتمام حجت با ایران است؟
به نظرمن روسیه می‌خواهد به نوعی این که ایران متعهد به پاسخگویی به سوالات آژآنس نیست را هویدا کند و پس از آن دست از حمایت ایران بردارد.
هفته گذشته آقای صالحی، وزیر امور خارجه طرحی به آژآنس برای پاسخ به سوالات باقی مانده دادند که از سوی آژآنس رد شد. آیا بهتر نیست که ایران به جای طرح روسیه از طریق آژانس به مسائل فنی بپردازد؟
این انتخاب ایران است. قطعا مرجع اصلی از نظر فنی آژآنس است. اگر قرار است سوالات فنی مطرح باشد که الان طرح روسیه براین اساس است، آژانس راهکار منطقی تری است. از سوی دیگر اگر ایران به همه سوالات آژانس جواب دهد خواسته طرح روسیه نیز برآورده می‌شود.
نظر شما :