امیدهای صالحی در وین

به نظر شما تاثیر ورود آقای صالحی به مذاکرات هسته ای بر روند مذاکرات چیست؟

ایران و آژانس نقطه نظر های خود را به یک دیگر منتقل کرده اند و در واقع حرف جدیدی از هیچ طرفی مطرح نمی شود. یعنی آژانس از گذشته تا به حال اعلام می کند که ایران به تعهدات خود عمل نکرده و احتمال این که برنامه هسته ای ایران ابعاد نظامی داشته باشد را منتفی نمی داند. شاید آزمایش های موشک های دوربرد این نگرانی را تشدید کرده باشد. بنابراین آژانس مطمئن نیست که ایران به مسئله هسته ای خود ابعاد نظامی نداده باشد و از نظر آژانس ممکن است اقدامات ایران دارای ابعاد نظامی هم باشد. نکته دیگر این است که ایران هم چنان علی رغم قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل به غنی سازی اورانیوم ادامه داده است.

به همین جهت است که آمانو می گوید من نمی توانم روی سابقه ایران خط تایید بکشم و سوالات آژانس از ایران هم چنان باقی است.

آقای صالحی بحثی را درباره شکل گیری مدالیته جدید مطرح کرده اند که بر اساس آن مذاکرات پیش رود. به نظر شما این مسئله امکان پذیر است؟

البته به دلیل این که رشته تخصصی آقای دکتر صالحی هسته ای است، مدتی در آژانس نماینده ایران بوده است و مدتی نیز رئیس سازمان انرژی اتمی بوده و هم اکنون در کسوت وزیر امور خارجه قرار دارد، شاید به احترام سوابقی که ایشان دارد، آژانس ناگزیر باشد که تا حدی با ایشان همکاری کند.

به هر صورت این سوابق، سوابق بسیار برجسته و بالایی است. اما متاسفانه از طرف دیگر تا حدی جوسازی هایی که اوایل دوره آقای احمدی نژاد شد، تاثیراتی را در ذهن اعضای آژانس به وجود آورده و سابقه ای در ذهنیت آن ها به وجود آورده است. پاک کردن این سوابق کار ساده ای نیست.

مدالیته ای که قبلا روی آن کار شده بود و بر اساس آن کار زیادی انجام شد و ایران قدم های خوبی بر اساس آن برداشت و به بسیاری از سوالات آژانس پاسخ داد. یعنی ایران در چارچوب مدالیته به بسیاری از سوالاتی که درباره گذشته بود جواب داد. ولی در آخر کار به دلیل حضور جرج بوش در سمت ریاست جمهوری امریکا در آن زمان کار پیش نرفت. او در انتهای کار گفت که ما مدارک دیگری داریم و ایران باید به سوالات جدیدی پاسخ دهد. یعنی از طرف غرب هم شیطنت هایی صورت گرفت که آژانس حاضر نشد تایید کند که گذشته ایران پاک و بی نقص است. به همین دلیل سوالات باقی مانده است.

آقای دکتر؛ بحثی مطرح است در خصوص این که در صورتی که پرونده مطالعات ادعایی بسته شود، ادامه مذاکرات امکان پذیر است. به نظر شما آژانس این شرط را می پذیرد؟

همان طور که عرض کردم، در حال حاضر با توجه به روی کار بودن اوباما و سیاست معقولانه تر او نسبت به جرج بوش، به نظر می رسد مشکلات آن زمان که توسط دولت امریکا ایجاد شده بود و مانع از اظهار نظر آژانس به صورت مستقل می شد، کمتر شده است. بنابراین به نظر می رسد زمینه مساعدتر است و اگر باز هم بلندپروازی ها یا شیطنت هایی صورت نگیرد، ممکن است این جریان بتواند به سرانجامی برسد.

به عبارت دیگر شرایط امروز برای حل و فصل سابقه فعالیت های هسته ای ایران بهتر از زمان های قبلی است. چون از نظر سیاسی دنیا مسئله هسته ای ایران را تا حدودی پذیرفته و بنابراین چندان حساسیتی نسبت به آن ندارد. لذا این شرایط، شرایط مساعدی است که با حضور آقای دکتر صالحی بتوان مسئله را حل کرد. ولی نه دکتر صالحی از طرف مسئولین بلند پایه ایران اطمینان لازم را دارد که در میانه کار حمایت از او قطع نشود و از طرف دیگر آمانو آن قدر قدرت دارد که بتواند اعضای شورای حکام را راضی نگه دارد. بنابراین از هر دو طرف فشار وجود دارد و این به ظرافت های سیاسی بستگی دارد که بتوانند این مسئله را حل و فصل کنند یا خیر.

آقای دکتر؛ واکنش طرفین بعد از مذاکرات متفاوت بوده است. آقای دکتر صالحی دیدار را مثبت ارزیابی کرده اند ولی صحبت های آقای آمانو حکایت از موضعی دیگر دارد. با توجه به صحبت های آقای آمانو به نظر شما ممکن است او تلاش کند که اعضای شورای حکام را برای ادامه روند قانع کند؟

همان طور که گفتم آمانو خود به تنهایی تصمیم گیری نمی کند. او تحت فشار آرای دیگر اعضای شورای حکام است. اما مجموعا من هم تا حدی خوش بینی آقای دکتر صالحی را مثبت می بینم و فکر می کنم زمینه به نسبت قبل آماده تر است.

بحثی درباره این مطرح است که آقای آمانو به ایران سفر کنند و بتوانند از تاسیسات بازدید کنند. به نظر شما این سفر تا چه حد امکان پذیر است و در صورتی که اتفاق بیفتد جه تاثیری بر روند مسئله هسته ای ایران خواهد داشت؟

انجام سفر آقای آمانو مسئله ای نیست. ولی همان طور که مطرح شده است، از طرفی ایران مایل است که آمانو بدون پیش شرط به ایران سفر کند و از طرف دیگر او نمی تواند بدون شرط این کار را انجام دهد. اگر آژانس بخواهد در مورد ایران سخت گیری کند، راه سخت گیری را در دست دارد. آن ها می گویند که ما چون از همه جا بازدید نکرده ایم، نمی توانیم تایید کنیم که فعالیت ایران صلح آمیز است. این حرف تازه ای هم نیست. از اول هم گفته اند که ما می توانیم جاهایی را که به ما معرفی می شود و بازرسی می کنیم تایید کنیم که فعالیت نظامی صورت نمی گیرد. اما نمی توانیم درباره اماکنی که از آن ها بازدید نداشته ایم نظری بدهیم و فعالیت ها را تایید کنیم.

ایران هم می گوید که ما بر اساس معاهده ان پی تی فقط باید اماکنی را که در آن فعالیت می کنیم گزارش دهیم و نمی توانیم از نظر قانونی اجازه دهیم که هر جایی بررسی و گزارش شود.

این روند می تواند تا همیشه ادامه پیدا کند. ما ادعا کنیم که همه مراکز ما تحت بازرسی آژانس قرار گرفته و آژانس ادعا کند که بعضی مکان ها مورد بررسی قرار نگرفته است. بنابراین به نظر می رسد تا اعتمادی میان طرفین پیش نیاید این مسئله قابل حل نیست.

البته روی کار آمدن اوباما تا حدی تنش ها را پایین آورده است و به همین جهت است که معتقدم احتمال موفقیت این مذاکرات از گذشته بیشتر است.