فرصتی تازه برای مذاکرات ایران و عربستان

عربستان در میان کشورهای حوزه خلیج‌فارس و اتحادیه عرب، یکی از کشورهایی است که با ایران اختلاف‌های ریشه‌ای دارد. در طول مدتی که شاهد تحولات اخیر در کشورهای کوچک همسایه جنوب ایران بودیم، اختلاف‌های دو کشور به اوج خود رسید. عربستان با گسیل داشتن لشکر خود به بحرین برای سرکوب معترضین شیعه این کشور بدعت تازه‌ای بنا کرد که به اعتقاد بسیاری بهانه دخالت خارجی در امور کشوری دیگر را مهیا ساخت. اما با گذشت نزدیک به پنج ماه و آغاز گفتگوهای آشتی ملی میان مخالفان حکومت بحرین با اعضای حکومت پادشاهی و خروج بخشی از نیروهای عربستانی از این کشور زمینه‌های کاستن از شعله اختلاف‌ها میان تهران و ریاض نیز فراهم شده است. عربستانی‌ها در تازه‌ترین اظهارات خود ابراز تمایل کرده‌اند که با ایران وارد مذاکره شوند. به همین بهانه دیپلماسی ایرانی با محمد کرمی راد، نماینده مجلس، درباره چگونگی قبول این دعوت از سوی ایران گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

با توجه به وعده خروج نیروهای عربستان از بحرین و با توجه به تحولات اخیر به نظر شما تا چه اندازه می‌توان به گفتگوی دولت بحرین با معترضین خوش‌بین بود؟

به نظر می‌رسد که مردم بحرین برای احقاق حق از دست رفته خود به دلیل آن که در سال‌های گذشته حقوق آنها بسیار ضایع شده است بسیار مصمم هستند. حرکت و خیزش‌هایی که در برخی از کشورهای عربی اتفاق افتاده طبیعی است که به بحرین نیز برسد. از سوی دیگر شاهد بودیم که عربستان نیز با توجه به نگرانی‌هایی که داشت در مورد یمن و بحرین دخالت مستقیم  کرد و به این کشورها لشکرکشی کرد.

دلیل این لشکرکشی‌ها را چه می‌دانید؟

در گذشته که در یمن درگیر بودند و عربستان دخالت کرد این دخالت نشان ‌داد که حاکمانشان نسبت به حرکت‌های منطقه بسیار حساسند و آلرژی دارند، این آلرژی هم بیشتر به بحث تقویت جریان شیعی باز می‌گردد. بخشی از حکام وهابی و سرسپرده به دنیای غرب بیشتر تحریک و دخالت کرده و این لشکرکشی که عربستان به بحرین داشت نیز بیشتر معطوف به جریان شیعه‌هراسی بوده است.

به عبارت دیگر با توجه به مقاومت مردم بحرین، عربستان نیز در این ارتباط متضرر میدان شده و نتوانست کاری از پیش ببرد. هم اکنون شاهد بحث بیرون رفتن نیروهای عربستان از بحرین هستیم که این امر نیز فرصتی است که مردم بحرین باید از آن استفاده کنند.

عربستان از ایران برای مذاکره سه جانبه میان کویت، عربستان و ایران دعوت کرده است، آیا ایران به این دعوت پاسخ مثبت خواهد داد؟

دستگاه دولتی ما هم باید از این فرصت استفاده کافی ببرد. طبیعتا امروزه که عربستان و کویت که تمایل به برون رفت از این شرایط را دارند، مسئولین ذی‌ربط، شورای عالی امنیت ملی و در نهایت مقام معظم رهبری باید درباره مذاکره با عربستان تصمیم بگیرند. طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران برای مذاکرات پیش شرط داشته باشد و مقدماتی برای این مذاکرات فراهم آورده شود تا در نهایت تصمیم‌ آن در راس نظام گرفته شود.

به باور من اگر به این امر به عنوان یک فرصت نگاه کنیم و با دقت وارد این عرصه شویم، می‌تواند نتیجه خوبی در بر داشته باشد. اما اگر این مذاکرات به صلاح مردم ایران و به ویژه مردم مسلمان بحرین نباشد، باید از آن پرهیز کنند یا آن که مخالفت و به نوعی پیش‌شرط‌هایی قرار دهند تا آنها بیشتر تمکین کنند و حق و حقوق این مردم مظلوم و مسلمان را بپردازند.

تا جه اندازه می‌توان امیداور بود که پس از این گفتگوها روابط ایران و عربستان به حالت عادی بازگردد؟

باید در عمل ببینیم. عربستان با توجه به حکامی که دارد، وضعیت ناپایداری هم دارد. تا زمانی که وهابی‌ها دخالت می‌کنند و تاثیرگذارند، نگاه آنها به جمهوری اسلامی ایران نگاه دیگری است. شاید به همین دلیل بود که امام (ره) در زمان جنگ پس از حادثه‌ای که در مکه در کشتار حجاج ایرانی در سال 65 اتفاق افتاد، فرمودند اگر ما از صدام بگذریم، از آل‌سعود نخواهیم گذشت. بنابراین به نظر می‌رسد به دلیل آن که عربستانی‌ها به شکل‌های مختلف همیشه این ناپایداری را از خود نشان داده‌اند، ایران نیز اگرچه در مقاطع مختلف به شکل‌های مختلف و در دولت‌های گذشته به ویژه در دوران آقای هاشمی رفسنجانی مرواداتی با آنها انجام داد، اما در نهایت تمامی مذاکرات نشان داده که عربستانی‌ها همیشه به فکر منافع خود هستند.