نفت و جنگ سرد ایران و عربستان

به هر ترتیب عربستان با اعتماد به نفس کافی در نشستی که به ریاست دوره ای ایران برگزار می شد شرکت کرد اما بر خلاف تصور تحلیلگرانی که معتقد بودند ریاض در تحقق هدف خود موفق می شود، این نشست بدون تصمیم مثبت در مورد افزایش تولیدات پایان یافت. این در واقه یک مقابله سمبولیک به نظر می رسد که تهران در روابط خود با ریاض انجام داده است.

به دنبال خاتمه این نشست، دیدگاه تحلیلگران و تجار بازار نفت نیز تغییر کرد. هرچند کویت و امارات نیز از درخواست عربستان حمایت می کردند اما در واقع این ایران بود که از نبرد در میدان اوپک پیروز بیرون آمد. با این وجود عربستان اعلام کرد که به طور یکجانبه تولیدات خود را افزایش می دهد و چندی بعد نیز آمریکا از آزادسازی 60 میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک کشور های مصرف کننده خبر داد. هرچند ایالات متحده بر این باور بود که این اقدام را در جهت تقویت اقدام عربستان انجام می دهد اما از پیامد های آن برای ریاض ناآگاه بود. عربستان امروزی کمتر از عربستان در سال های گذشته در بازار نفت قدرت نفوذ دارد. بدون تردید ریاض مانند گذشته نمی تواند بر کنترل قیمت ها نفوذ داشته باشد.

این در حالی است که به دنبال اقدام آژانس بین المللی انرژی برای آزادسازی ذخایر استراتزیک برآورد ها نشان داد که عربستان به جای یک میلیون بشکه، نیم میلیون بشکه به تولیدات روزانه خود افزوده است . برخی کارشناسان بر این باورند که عربستان آنگونه که ادعا می کند برای افزایش قابل توجه سطح تولیدات خود آمادگی ندارد. در این بین برخی مقامات آمریکایی به کشور هایی مانند چین پیشنهاد می کنند که به جای ایران منابع مورد نیاز نفتی خود را از طریق عربستان تامین کند. دیدگاهی که با توجه به برخی گمانه زنی ها در مورد توانایی عربستان برای افزایش تولید، مورد انتقاد قرار دارد. برخی منابع خبری گزارش داده اند که کاخ سفید به شدت در تلاش است تا به منظور فاصله گرفتن چین از ایران که به واسطه فعالیت های هسته ای اش تحت فشار قرار دارد، منابع نفتی عربستان را ارئه دهند.

از سویی دیگر موضع نفتی ایران در بخش دیگری نیز تضعیف شده و آن عراق است. عربستان پس از سقوط صدام حسین از ایجاد روابط نزدیک با دولت شیعه عراق خودداری کرد و به این ترتیب صحنه استراتژیک عراق را بیش ار پیش به تهران واگذار کرد. اکنون آینده صنعت نفت عراق تا حدود زیادی به ایران وابسته است و این در حالی است که ایران و عراق در شماری موضوعات دیگر نیز نقاط مشترک فراوانی دارند. این همان روندی است که به تضعیف موضع عربستان در منطقه منجر شده است. ساختار سیاسی عربستان که توسط آل سعود به طور سنتی اداره می شود با آنچه ایران در سیاست خارجی خود دنبال می کند متفاوت است. هرچند این ساختار موجب شده عربستان تا حدودی بهار عرب را تجربه نکند اما اقداماتی نظیر مداخله در امور بحرین چندان در تقویت موضع ریاض بین کشور های منطقه موثر واقع نشده است. برخی بر این باورند که استراتژی عربستان در صورتی که با افکار عمومی منطقه همخوانی نداشته باشد، رفته رفته توانمندی های ریاض را در دیگر حوزه ها کاهش خواهد داد . این نتیجه ای است که بخشی از آن در اجلاس اخیر اوپک مشاهده شد.

Flynt Leverett

.