ايران حق دارد تعليق نکند

رى تکيه از جمله اعضاى شوراى روابط خارجى آمريکاست که ديدگاه خاصى درباره فعاليت هاى هسته يى ايران و چالش موجود دارد.

 

به اعتقاد او که متخصص ايران، خاورميانه و شمال آفريقاست، ايران حق دارد غنى سازى را تعليق نکند اما اينکه تا چه حد امکان تداوم اين سياست وجود دارد، محل تامل است. وى سابقه تدريس در دانشگاه هاى ملى جنگ، ييل و برکلى را هم دارد.

 

گفت و گويى را با اين عضو شوراى روابط خارجى آمريکا انجام داده ايم که در پى مى آيد. اين گفت و گو پيش از سفر بوش و ارائه پيش نويس قطعنامه جديد شوراى امنيت انجام شده است.

 

ايالات متحده همچنان اميدوار است تا بتواند يک اجماع جهانى را در سازمان ملل عليه ايران ايجاد کند. اين تحريم ها هم اهداف متفاوتى دارد. آمريکا در کنار تلاش براى متوقف کردن برنامه هاى هسته يى ايران به دنبال مهار ايران در عراق و فلسطين است. بنابراين آمريکا همچنان به دنبال استفاده از ابزارهاى اقتصادى و ديپلماتيک براى دستيابى به اين اهداف است.

 

شما دقت کنيد که در اعمال اين تحريم ها تنها آمريکا نقش ندارد. علاوه بر کشورهاى اروپايى، روسيه و چين هم به قطعنامه هاى صادر شده راى مثبت داده اند، اما اگر از اهداف ديگر تحريم ها مى پرسيد، بايد بگويم دولت آمريکا از رفتارهاى کنونى دولت ايران نگران است و از تغيير دولت جمهورى اسلامى ايران حمايت مى کند. بنابراين اگر دولتى سر کار بيايد که رفتارهاى ديگرى داشته باشد، فکر کنم دولت بوش شکايتى نداشته باشد.

 

من مانند شما فکر نمى کنم که ايالات متحده ايران را به رسميت نشناسد. آمريکا سياست هاى جمهورى اسلامى ايران را در خاورميانه بى فايده مى داند. سياست هاى جمهورى اسلامى در عراق، صلح فلسطين و اسرائيل، لبنان و همچنين انرژى هسته يى مورد تاييد آمريکا نيست. بنابراين آمريکا دولت ايران را به رسميت مى شناسد، اما سياست هاى جمهورى اسلامى را نه تنها قبول ندارد، بلکه براى تغيير آنها هم تلاش مى کند.

 

من منظور شما را از اين سوال نمى توانم درک کنم، چون ايران خودش به عنوان يک کشور قدرتمند امنيت خودش را تضمين مى کند. آمريکا وظيفه يى براى تامين امنيت ايران ندارد و ترديد دارم ايران هم به دنبال تضمين امنيت خودش از طرف آمريکا باشد، چون ايران کشورى نيست که در معرض حمله کشور ديگرى باشد.

تاکيد آمريکا بر گزينه نظامى به عنوان يک اهرم فشار است. آمريکا از اين گزينه به عنوان يک تهديد استفاده مى کند. علاوه بر اين با توجه به گزارش 16 نهاد اطلاعاتى آمريکا درباره فعاليت هاى هسته يى جمهورى اسلامى، بعيد مى دانم آمريکا سناريويى براى حمله نظامى به ايران در دست طراحى و اجرا داشته باشد.

 

همان طور که گفتم بعيد مى دانم آمريکا به ايران حمله کند. البته اين صراحت آمريکا در بيان روى ميز قرار داشتن حمله به ايران جنبه تهديدآميز دارد و دلايل زيادى وجود دارد که قطعى بودن حمله به ايران را منتفى مى کند.

 

يکى از اين دلايل اصرار آمريکا بر وضع تحريم هاى مالى و سياسى است. همان طور که مى دانيد هدف اول اين تحريم ها تغيير رفتار ايران است و حتى مى توان گفت تغيير رفتار را مى توان به تغيير دولت احمدى نژاد هم تعبير کرد.

 

شما چند مساله را با هم طرح کرديد. من بعيد مى دانم امريکا سياستى را که درباره عراق به کار گرفت درباره ايران تکرار کند. تاکيد مى کنم امريکا هم به دنبال حمله به ايران نيست، اما در مورد بودجه 75 ميليون دلارى همان طور که گفتم امريکا از تغيير جمهورى اسلامى ناراحت نخواهد شد و دولت امريکا از اين مساله استقبال مى کند. اين بودجه بى ارتباط با آن سياست هاى تحت فشار گذاشتن ايران نيست. امريکا قصد گام گذاشتن در مسير تحت فشار گذاشتن ايران از لحاظ سياسى را دارد و به دنبال حمله نظامى به ايران نيست.

 

بله، من معتقدم در اين مورد کاملاً حق با ايران است. پس از حمله امريکا به عراق نامه يى از طرف دولت تحت امر سيدمحمد خاتمى به امريکا نوشته شد که در آن نامه ايران بيشتر شروط امريکا را براى مذاکره و برقرارى رابطه پذيرفته بود. يعنى ايجاد فرصتى که تکرارش از محالات است، اما امريکا با آن پيشنهاد با بى اعتنايى برخورد کرد. اگر هدف سياست هاى تحريمى ايالات متحده را تغيير رفتار ايران بدانيم آن نامه يک نقطه مطلوب براى اين تغيير رفتار بود. پرسش اين است چرا امريکا در آن شرايط حاضر نشد از اين فرصت استفاده کند؟ آن نامه توسط صادق خرازى، سفير وقت ايران در فرانسه نوشته شده بود. وقتى نامه به دولتمردان امريکايى رسيد کسى آن نامه را جدى نگرفت چون کسى از ميزان حمايت هاى داخلى از اين موضع گيرى اطمينان نداشت. بنابراين علت بى توجهى کاملاً قابل درک است.

 

در اينکه ميزان تنش بين دو کشور کاهش يافته ترديدى نيست، اما در اينکه مذاکره يى در دوران بوش و احمدى نژاد انجام بگيرد از محالات است. از طرف ديگر همه از مذاکره دفاع مى کنند. فراموش نکنيد قرار نيست مذاکره در اين برهه زمانى مشکلات دو کشور را حل کند.

در پاسخ به اين پرسش هم مى توان گفت بله و هم مى توان گفت خير. جواب مثبت است به اين دليل که اين گزارش امکان حمله به ايران را به شدت کاهش داده است و خير به اين دليل که امريکا هنوز به فعاليت هاى هسته يى ايران با ترديد نگاه مى کند و آن نگاه شک برانگيز را در سياست هاى خودش لحاظ مى کند. بنابراين مى توان اين گونه نتيجه گرفت که گزارش 16 نهاد امنيتى امريکا تاثير لازم را گذاشته اما ديدگاه امريکا را درباره ايران تغيير نداده است.

 

انتشار اين گزارش جزء نظام عملکردى امريکا است. اين گزارش توسط مجلس نمايندگان تهيه شد، چون به طور قطع به اطلاع مردم مى رسيد و دولت بوش هم براى بيان آن پيش قدم شده بود. نظام عملکردى امريکا کاملاً شفاف است.

 

همان طور که پيشتر گفتم بعيد است در مدت باقى مانده اتفاق خاصى صورت بگيرد. خصوصاً امريکا بر اين پيش فرض است که ايران پيش شرط هاى طرف امريکايى را نمى پذيرد، اما اين اميدوارى وجود دارد که دولت بعدى چه در دست جمهوريخواهان و چه در دست دموکرات ها باشد، ناگزير است مذاکرات با ايران را آغاز کند.

 

من چنين تحليلى را قبول ندارم، چون انتخاب احمدى نژاد ربطى به امريکا نداشت. احمدى نژاد با شعار حل مشکلات اقتصادى و دفاع از بعضى آرمان هاى مهم جمهورى اسلامى سر کارآمد و همين شعارها هم در پيروزى وى تاثير داشت. به نظرم در تحولات مربوط به انتخابات ايران سياست هاى خارجى چندان نقشى بازى نمى کرد و انتخاب احمدى نژاد در راستاى روابط ايران و امريکا صورت نگرفت.

 

يکى از مهم ترين اهداف امريکايى ها حل تضادهاى بين اسرائيل و اعراب بوده است. امريکا فکر مى کند حل اختلافات اسرائيل با اعراب باعث ثبات بيشتر در خاورميانه خواهد شد. از نگاه امريکا ايران همواره مانع رسيدن به يک راه حل براى تحقق اين صلح بوده است و همان طور که مى دانيد يکى از موارد بسيار مهم مورد مناقشه بين دو کشور مساله اسرائيل است.

من با مذاکره محرمانه موافق نيستم، چون در هر صورت اصل مذاکره و محتواى آن دير يا زود به اطلاع مردم خواهد رسيد. به نظر من هر نوع گفت وگو و مذاکره يى بين ايران و ايالات متحده بايد علنى انجام شود. علاوه بر اين فراموش نکنيد هيچ مذاکره و گفت وگويى بين دو کشور بدون حمايت هاى لازم موفقيت آميز نخواهد بود. به هرحال هر مذاکره يى انجام شود و رهبرى ايران آن را قبول نداشته باشد، به جايى نخواهد رسيد.

 

اولاً من در مورد قدرت گرفتن مجدد اصلاح طلبان خوشبين نيستم. هرچند اگر دوباره قدرت را در دست بگيرند بدون حمايت هاى لازم نمى توانند کارى از پيش ببرند ولى سر کار آمدن يک دولت ميانه رو که گرايش هاى ايدئولوژيک نداشته باشد، مى تواند روابط را بهتر به کنترل درآورد. چون يکى از مسائل مورد اختلاف همين نگاه ايدئولوژيک برخى رهبران سياسى است. البته برخى تحليلگران بر اين باورند که با وجود دولت محافظه کار در ايران مى تواند رابطه بهترى بين ايران و امريکا وجود داشته باشد اما اعتبار اين تحليل را نمى توان به راحتى سنجيد.

 

الان مهم ترين مساله براى ايران انرژى هسته يى است که هم اکنون با روندى که آغاز کرده است و ادامه مى دهد به نظر من ايران حق دارد تعليق غنى سازى اورانيوم را نپذيرد.

 

اين اظهارنظر کاملاً شخصى است.

 

در شرايط کنونى امکان چنين مساله يى وجود ندارد، مگر اينکه روابط دو کشور بهبود پيدا کند. روابط دو کشور نيز بهبود پيدا نمى کند مگر اينکه دو طرف از سياست هاى يکديگر اطمينان خاطر پيدا کنند چون يکى از دلايلى که امريکا دوست ندارد ايران به غنى سازى اورانيوم ادامه دهد به خاطر اين است که نسبت به مقاصد ايران از غنى سازى اورانيوم بى اعتماد است.

 

من تفاوتى در مواضع ايشان نديدم. چون همان مواضع گذشته را تکرار کردند، هرچند از مفهوم رابطه به جاى مذاکره استفاده کرده باشند. مقامات جمهورى اسلامى بارها تاکيد کرده اند اگر در مواضع و رفتارهاى امريکا تغييرى ايجاد نشود دليلى براى رابطه وجود ندارد. البته اين به معناى اين نيست که سخنان ايشان را کم اهميت بدانيم چون هر سخن يا موضعى که ايشان بر زبان مى آورند منعکس کننده عالى ترين سطوح کشورى است که هنوز به رفتارها و انگيزه هاى امريکا شک و ترديد دارد.

 

ژنرال هاى امريکايى نگفته اند اوضاع عراق آرام شده است. آنها مى گفتند اوضاع بهتر است. درباره مقصر نشان دادن امريکا من اين نگاه بدبينانه را ندارم چون اگرچه برخى سياستمداران متنفذ امريکايى اين اتهام را به ايران وارد مى کنند که براى بى ثباتى عراق تلاش مى کند ولى به معناى اين نيست که امريکا مى تواند تمام مشکلات خود را در عراق به گردن ايران بيندازد.