ميراث دار ناپلئون در سرزمين ماهاراجه

شنبه 26 ژانویه روز جمهوری در هند است؛ خیابان راج پات، راهی که به کاخ ریاست جمهوری هند منتهی می‌شود، مانند هر سال مملو از سربازانی می‌شود که با لباس‌های مخصوص تشریفاتی رژه می روند. اما تفاوت این جشن با سال‌های گذشته در این است که امسال مان‌موهان سینگ، نخست وزیر هند در این روز میهمان ویژه‌ای دارد؛ نیکلا سارکوزی، رییس جمهور فرانسه.

 

سارکوزی که از روز جمعه وارد دهلی‌نو شده در صدد است طی این سفر ضمن دیدار با مقامات هند به نوعی به جبران کاستی‌های گذشته فرانسه برآید. کوتاهی‌های فرانسه در گذشته باعث شده است که فرانسه اکنون در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی و آمریکایی هم‌تراز خود سهم ناچیزی در بازار گسترده و رو به رشد هند داشته باشد. صادرات فرانسه به هند در حال حاضر بسیار کم‌تر از کشورهایی نظیر بریتانیا و آلمان است.

 

اما در این سفر هیاتی متشکل از بازرگانان و صاحبان صنایع فرانسوی سارکوزی را همراهی می کنند و پیش‌بینی می‌شود در روزهای باقی مانده از سفر سارکوزی در هند، قراردادهای متعددی بین دو کشور منعقد شده و زمینه انعقاد قراردادهای بیشتر و گسترش روابط اقتصادی دو جانبه مهیا شود.

 

در همین زمینه رسانه‌ها و مطبوعات جهان پیش از پایان اولین روز حضور سارکوزی در هند از مذاکرات دو طرف برای فروش تسلیحات و تجهیزات دفاعی فرانسه به هند خبر دادند. همچنین در این روز مذاکراتی بین دو طرف انجام شد که زمینه را برای فروش تجهیزات و فن‌آوری مربوط به کاربردهای صلح آمیز انرژی هسته‌ای در آینده آماده کرده است.

 

هند پس از چین دومین اقتصاد بزرگ و در حال رشد آسیا به شمار می رود. این کشور به رغم این که زرادخانه‌ای هسته‌ای در اختیار دارد، در زمینه فن‌آوری مربوط به بهره برداری از انرژی هسته‌ای برای استفاده‌های صلح آمیز به اندازه‌ای پیشرفت نکرده است که بتواند پاسخگوی نیاز روز افزون این کشور پهناور و پر جمعیت به انرژی باشد و نرخ رشد اقتصاد آن را در سال‌های آینده پایدار نگه دارد. به این ترتیب به نظر می‌رسد سارکوزی در این سفر به درستی تلاش می‌کند تا نیاز غیر قابل انکار هند به انرژی و خلا مربوط به فن‌آوری انرژی هسته‌ای را پر کند.

 

در همین زمینه در دومین روز حضور سارکوزی در هند، در پایان گفت و گوهای نخست وزیر این کشور و رییس جمهور فرانسه پنج قرارداد به امضای طرفین رسید که یکی از آن‌ها مربوط به ساخت نیروگاهی هسته‌ای در کدرش، در فرانسه بود. این نیروگاه در قالب ITER و به صورت مشترک ساخته می‌شود. سایر قراردادها مربوط به پروژه‌های ساختمانی و یک توافقنامه درباره مبادله زندانیان بود.

 

از دیگر موفقیت‌های مذاکرات سارکوزی و سینگ در دومین روز دیدارها تاکید بر همکاری‌های بیشتر دو طرف به ویژه در زمینه دانش و فن‌آوری فضایی و پروژه‌های مشترک علمی و تحقیقاتی به خصوص در زمینه دانش نظامی و ساخت تسلیحات بود که بالاخره توانست توجه رسانه‌ها و مطبوعات هند را از مساله حضور کارلا برونی، معشوقه (یا احتمالاً همسر سارکوزی) در هند به سمت مساله جدی‌تری در روابط دیپلماتیک دو طرف منحرف کند. برونی که دست کم تا زمان دعوت از سارکوزی برای سفر به هند، با وی ازدواج نکرده بود، به دلیل فقدان عنوان رسمی از همراهی رییس جمهور فرانسه در این سفر بازماند.

 

اکنون گفته می‌شود سارکوزی و برونی دور از هیاهوی رسانه‌ها و مطبوعات با یکدیگر ازدواج کرده‌اند و به همین خاطر تردید‌هایی درباره حضور یا عدم حضور برونی در هند وجود داشت که به موضوع خوبی برای نشریات عامه‌پسند هندی فراهم کرده بود.

 

سارکوزی نیز مانند گوردون براون، نخست وزیر بریتانیا که کمتر از یک هفته پیش به هند سفر کرده بود، طی گفتگوهای دومین روز سفر خود از برنامه‌ها و اهداف جاه‌طلبانه دهلی‌نو برای تبدیل شدن به یکی از محورهای اصلی اقتصاد جهان حمایت کرد.

 

سارکوزی در سخنانی که شاید بتوان عجیب توصیف کرد گفت به عقیده او هند باید به یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد تبدیل شود. این در حالی است که برای مثال هند به عنوان یکی از کشورهای صاحب زرادخانه هسته‌ای هنوز پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را نپذیرفته و حتی در بیانیه مشترکی که در پایان دیدارهای روز دوم سارکوزی و نخست وزیر هند درباره آینده همکاری‌های هسته‌ای دو طرف منتشر شده، ذکر شده است که اجرای توافقنامه‌های همکاری هسته‌ای هند و فرانسه منوط به امضای ضمانت‌نامه‌ای امنیتی بین هند و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای (IAEA) است.

 

سارکوزی همچنین در دنباله سخنانی که خواستار حضور هند در جمع اعضای دائم شورای امنیت شده بود، گفت از گسترش گروه 8 و عضویت هند در این گروه نیز استقبال می‌کند. روزنامه تایمز آو ایندیا، در گزارشی از کنفرانس مطبوعاتی مشترک سارکوزی و سینگ به نقل از رییس جمهور فرانسه نوشت: «چگونه می‌توانیم اجلاس گروه هشت را که دو روز نیم بیشتر طول نمی‌کشد برپا کنیم و بعد برای نهار روز سوم این اجلاس سران گروه 5 را دعوت کنیم. فرانسه چنین بی‌عدالتی را نمی‌پذیرد. این مساله تنها پایمال کرده حقوق این قاره نیست بلکه بیشتر از آن است.»

 

این سخنان سارکوزی در حقیقت اشاره‌ای به نیاز کشورهای گروه هشت به همکاری اقتصادهای قدرتمند نوظهور و در حال رشد در حل مسائل جهانی بود که نمونه بارز آن در اجلاس 2007 گروه هشت در هایلیگندام آلمان در مساله مربوط به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای مشهود بود. گروه پنج که سارکوزی به آن اشاره کرد گروهی متشکل از بزرگ‌ترین اقتصادهای در حال توسعه جهان است که شامل چین، هند، برزیل، مکزیک، و آفریقای جنوبی است. اشاره رییس جمهور فرانسه نیز به این که بی‌توجهی گروه هشت به اقتصادهای در حال توسعه مشکلی فراتر از مشکلات یک قاره است نیز اشاره‌ای به ساختار این گروه دارد که در حقیقت مرز تقسیم آن با کشورهای عضو جی 8 تقسیم موسوم به کشورهای شمال و جنوب است.

 

سارکوزی در ادامه سخنان خود برای حل این مشکل پیشنهاد کرد اجلاس آتی سران گروه 8 که در توکیو برگزار می‌شود به مساله تبدیل این اجلاس به جی 13 که ترکیبی از دو گروه جی 8 و جی 5 است را مد نظر قرار دهد. اعضای فعلی گروه هشت عبارتند از آمریکا، آلمان، بریتانیا، فرانسه، ایتالیا، کانادا، ژاپن، و روسیه.

 

سارکوزی همچنین از هند خواست تا نقش پررنگ‌تری در معادلات سیاسی جهانی داشته باشد و گفت یکی از مسائلی که هند می‌تواند در حل آن به جامعه جهانی کمک بسیاری بکند مساله فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. رییس جمهور فرانسه گفت: «ما به هند نیاز داریم تا ایران را متقاعد کند که راهی (که در تداوم فعالیت‌های هسته‌ای‌اش) در پیش گرفته بن بست است.»

 

مساله پوشیدن دستار توسط سیک‌ها در مدارس عمومی و دانشگاه‌های فرانسه که بر اساس قانون لائیسیته از سال 2004 ممنوع شده است (همراه سایر پوشش‌های مذهبی مانند حجاب برای زنان مسلمان، گردنبند صلیب برای مسیحیان و ...) از دیگر مسائل گفت و گوهای سینگ که خود یک سیک است و سارکوزی بود. این موضوع در حالی وارد بحث رهبران دو کشور شد که سیک‌ها به مناصبت ورود سارکوزی تظاهراتی اعتراض‌آمیز را در دهلی ترتیب داده بودند. با این حال سارکوزی قاطعانه گفت که فرانسه سیاست‌های خود را در قبال رعایت لائیسیته در مدارس عمومی و دولتی و دانشگاه‌های این کشور تغییر نمی‌دهد.

 

شاید سارکوزی در بازگشت از این سفر نتواند مانند سفری که چندی پیش به چین داشت چمدانی 30 میلیارد دلاری همراه خود برای فرانسوی‌ها سوغات ببرد اما پیش‌بینی می‌شود در مجموع حجم قراردادهای منعقد شده بین دو طرف در پایان این دیدار با آنچه در پکن برای سارکوزی رخ داد قابل رقابت باشد. از سوی دیگر حضور براون و سارکوزی در هند در فاصله‌ای کم‌تر از یک هفته به این معناست که رقابتی داغ بین کشورهای اروپایی برای ربودن گوی سبقت در بازار هند آغاز شده است؛ رقابتی که در نهایت باعث سریعتر شدن روند توسعه و رشد اقتصادی هند می‌شود.