ایران با ترکیه است یا سوریه؟
با توجه به اینکه ترکیه میزبان معترضان سوری در آنتالیا بوده و از طرفی ایران با سوریه متحد و هم پیمان است، به نظر می‌رسد روابط ایران و ترکیه نیز تحت تاثیر این روند قرار گرفته، به نظر شما این امر دلیلی بر تیره شدن روابط میان دو کشور دوست است؟
از یک طرف سوریه به عنوان شریک استراتژیک که جنبه همسایگی برای ایران دارد و از طرف دیگر ایران با ترکیه نیز در رقابت است. به عقیده من در چنین فضایی، سوریه عنصر مناسبی است تا ایران میزان دوستی و رقابت خود را با ترکیه تعریف کرده و در حقیقت یکی از میادین رقابت و نبرد ما با ترکیه باشد.
موضع ترکیه در قبال سوریه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ترک‌ها در روزهای نخستین، مخالفت خود با سوریه را علنی نکردند، اما پس از مدتی به ویژه زمانی که نزدیک به انتخابات پارلمانی ترکیه شد، موضوع سوریه نیز به عنوان یکی از مسایل مطرح شده توسط کاندیداها مورد توجه قرارگرفت. آنچه که برای ترکیه بسیار مهم به نظر می‌رسد، این است که تلاش کردند همزمان با تحولات در دنیای عرب که یکی از حوادث غیرقابل پیش‌بینی بود، نقش میانجی و اساسی بازی کنند. اما دررابطه با سوریه به چند دلیل نتوانستند چنین نقشی را ایفا کنند و یا منفعتی از نقش‌آفرینی در سوریه نداشتند:
1. همسایگی، اختلافات مرزی
2. نیم نگاهی که نسبت به مسایل اعتقادی یکدیگر در شرایط سیاسی و اقتصادی دارند
اگر این اختلافات را به موضوع انتخابات در ترکیه مربوط بدانیم، باید اذعان داشت که سوریه به یکی از مسایل مهم در مبارزات انتخاباتی تبدیل شده است. همین امر سبب شد که شرایط سوریه در فضای سیاسی ترکیه تا حدی تند شده، تا جایی که در روزهای اخیر شاهد ادبیات تندتری نسبت به سوریه بودیم.
دلیل این تغییر موضع ترکیه نسبت به سوریه و یا با اشاره به نظرشما تند شدن ترکیه در قبال سوریه را چه می‌دانید؟
یک دلیل آن شایدهمان بحث نقش‌آفرینی است که ترک‌ها علاقه دارند در تمامی حوادث و تحولات منطقه نقش‌آفرینی موثر و پیش‌رو داشته باشند، به همین جهت در فضای مسایل سوریه نیز وارد شدند. اما از طرف دیگر بحث همسایگی دو کشور و ادعای مسایل مرزی به ویژه اسکندورن است که ترکیه و سوریه در فضای همسایگی از یکدیگر استفاده می‌کنند.این امر از جمله نکاتی است که شاید رقابت دوطرف را تشدید کرده است.
در عین حال با توجه به این امر که ترک‌ها عضو ناتو هستند و علاقه نشان می‌دهند که در فضای سیاسی غربی نیز نقش بازی کنند. برهمین اساس در چنین فضایی که اخیرا در غرب به وجود آمده و غربی‌ها تلاش کردند که سوریه را به سوی تحریم و قطعنامه بکشانند، ترکیه نیز با غربی‌ها همراه شده و به نوعی سوریه را در این فضا تخریب کرده است.همچنین باید توجه داشت که رفتار ترک‌ها در حال حاضر نسبت به سوریه به ضرر حکومت بشاراسد است.
به نظر شما تاثیر این موضع‌گیری‌ها بر روابط ایران و ترکیه چیست؟
نگاه ایران به سوریه نگاه استراتژیک است، به عبارت دیگر همراهی طولانی‌مدت سوریه با ایران در تحولات منطقه و همچنین بحث مقاومت در مجموع باعث شد که جمهوری اسلامی ایران از این نوع نگاه ترکیه به تحولات سوریه گله‌مند باشد و این گله را شاید در روابط خود و یا ارتباطات کلامی و همچنین در تعارفات دیپلماتیک به ترکیه نشان دهد. ایران از این طریق به ترک‌ها گوشزد کرده و یا از آنها خواسته است که در چنین فضایی با هوشمندی بیشتری رفتار کنند.
اما به عقیده من بعید به نظر می‌رسد که اتفاق خاصی در روابط ترکیه و سوریه رخ دهد و اکثر این موضع‌گیری‌ها به دلیل نزدیک شدن به انتخابات در ترکیه بوده و بعید نیست که پس از انتخابات این مسایل هم فروکش کند و روابط دو کشور هم به حالت عادی بازگردد.
در چنین فضایی که منطقه دایما در حال تغییر و تحول است، به عقیده شما کدام یک از دو کشور دوست، ترکیه یا سوریه، باید برای ایران باقی بمانند؟
به عقیده من در حال حاضر به هر کدام از کشورها باید با نگاه خاصی توجه کرد، به این دلیل که اگر بخواهیم در بحث دیپلماسی ارجحیت و یا اولویت قایل باشیم،عملی و عاقلانه نخواهد بود. به ویژه در شریط فعلی برتر دانستن کشوری بر دیگری از نظر واقعیت در رفتار دولت‌ها کمتر دیده می‌شود.به عبارت دیگر دولت‌ها دوست دارند که با همه کشورها رابطه داشته باشند و هر رابطه‌ای را بر اساس منفعت خاص آن در نظر می‌گیرند.
بنابراین اینکه گفته شود در شرایط فعلی ترکیه مهم‌تر است یا سوریه درست نیست، هرکدام از این دو کشور برای ما اولویت دارند. اما اگر بخواهیم اولویت‌بندی خاصی انجام دهیم، باید گفت که در مجموع شرایط کشور سوریه برای ما بیشتر فراهم است و یا به معنای دیگر ما همراهی بیشتری با سوری‌ها داریم تا ترکیه.
آیا ایران می‌تواند به عنوان میانجی میان ترکیه و سوریه ایفای نقش کند؟
میانجیگری امری خیرخواهانه اما با تقاضای دو طرف است. به عبارت دیگر کشورها نمی‌توانند به خواسته خود و ناگهان به صورت فوری اتفاقی را مدیریت کنند و سپس اعلام کنند. به نظر می‌رسد که موضوع میانجیگری میان دو کشور ترکیه و سوریه نیز باید به درخواست آنها صورت گیرد. درخواست یکی از مسایل حقوقی مورد توجه کشورها در شرایط فعلی است. بنابراین ایران می‌تواند چنین کمکی را بکند اما در شرایط فعلی که شرایط خاص و بحرانی است، به نظر نمی‌رسد که چنین تصمیمی گرفته شود.
نظر شما :