وارستگی و گشاده‌دستی ایران در مبادلات نفتی با هند
ایران نشان داده که در مناسبات سیاسی و نفتی اش، طرفی خوش مرام است و بهتر از او پیدا نمی شود و لازم نیست مشتری بزرگی چون هند به خاطر بحث های گذرا و بی اهمیت پولی، به عربستان و عراق و دیگر دارندگان نفت رو بزند. شاهد این اخلاق و وارستگی آن است که با وجود افزایش بدهی های نفتی هند به ایران، مسئولان شرکت ملی نفت بر ادامه صادرات مجانی نفت به این کشور آسیایی تاکید می کنند.
خبرگزاری مهر در گزارشی تکان دهنده درباره مناسبات نفتی و سیاسی ایران و هند می نویسد: "ایران با وجود در اختیار داشتن بزرگ ترین ذخایر نفت و گاز جهان و هند به عنوان یک اقتصاد نوظهور و نیازمند واردات نفت و گاز، در سال های اخیر هیچ‌گاه نتوانسته اند در عرصه تجارت جهانی انرژی به شرکایی مطمئن و استراتژیک تبدیل شوند." یقینا اشاره این خبرگزاری به این مقوله است که حتی دست و دلبازی های ایران و سفره همیشه بازش در برابر برخی شرکا و خریداران نتوانسته آنها را به یک متحد همیشگی و پایدار تبدیل کند و در مباحث و جایگاه های سطح بالا، روی اعتبار و وجاهت آنها حساب کند و گوشه چشمی ببیند.
وقت کشی و سپس کناره گیری هند از پروژه خط لوله صلح، تاخیر چندین ساله برای تعیین تکلیف قرارداد توسعه میدان گازی فرزاد بی، عدم مشارکت در طرح توسعه فاز 12 به عنوان بزرگ‌ترین فاز میدان پارس جنوبی و در نهایت تعلیق قراردادهای خرید LNG از مهم ترین دلایل این ادعا به شمار می رود. از شش ماه گذشته تاکنون نیز اختلاف های ارزی برای پرداخت بهای نفت خریداری شده توسط هند به یکی از جدی ترین چالش ها در روابط اقتصادی تهران و دهلی نو تبدیل شده و با وجود مذاکرات متعدد به نقطه مطلوبی – برای طرف ایرانی - نرسیده و به نظر می رسد هند بار دیگر قصد دارد سناریوی "باخت - باخت" خط لوله صلح را این بار برای خرید نفت ایران در پیش بگیرد. این اتفاق خواسته یا ناخواسته در حال رخ دادن است.
در حال حاضر آمارهای غیررسمی از بدهی دو میلیارد دلاری برخی از پالایشگاه های نفت هند همچون "مانگلور" به شرکت ملی نفت ایران حکایت می کند اما با وجود آنکه هنوز راهکاری برای وصول این بدهی به دست نیامده، شرکت نفت بر ادامه صادرات نفت به این کشور تاکید می کند. همین خبرگزاری گزارش داده است که "کی باسو" مدیرعامل شرکت پالایشگاهی مانگلور با تایید بدهی یک میلیارد دلاری به ایران اعلام کرده است: با وجود نگرانی مسئولان شرکت ملی نفت ایران، خرید نفت از این کشور ادامه می یابد.
این مقام هندی با اعلام اینکه مسئولان شرکت ملی نفت ایران نسبت به ادامه عرضه و صادرات نفت خام به مانگلور اطمینان داده اند، اعلام کرده است، با این وجود هند قصد دارد منابع خرید نفت خود را متنوع کند و قصد دارد به زودی نفت کویت و عربستان را جایگزین ایران کند. اگر این اتفاق رخ دهد و هند برای پرداخت تعهدات مالی خود در ازای نفت خریداری شده از ایران، دچار مشکلی دائمی باشد و بخواهد جایگزین هایی برای ایران بیابد، تهران نیز می بایست به فکر مشتری های عمده و پرخوری مثل هند بگردد که نظیرش کم پیدا می شود. هند رقیب منطقه ای چین و رقیب اقتصادهای درحال ظهور جهان، احتیاجی روزافزون به منابع انرژی دارد و ایران نیز در شرایطی نیست که دست رد به سینه چنین مشتری بزرگی بزند یا به علت هر مشکلی آن را از دست بدهد.
محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی هفته گذشته گفته بود: "توقف صادرات نفت ایران به هند منجر به افزایش قیمت انرژی در بازارهای جهانی خواهد شد." این عضو کابینه دولت معتقد است، نگه داشتن نفت در روی آب بهتر از فروش آن به صورت مجانی است اما مسئولان شرکت ملی نفت که تاکنون در متنوع سازی بازارهای صادراتی نفت ایران موفق عمل نکرده اند بر ادامه صادرات نفت به هند بدون مرتفع شدن مشکل پولی تاکید می کنند. از سوی دیگر به قول خبرگزاری مهر، با وجود تغییر 180 درجه ای سیاست های هند برای خرید نفت ایران، در بین مسئولان دستگاه های مختلف اقتصادی داخل کشور هم اختلاف نظرهای متعددی وجود دارد، به طوری که مسئولان بانک مرکزی و شرکت ملی نفت زیر بار مسئولیت دریافت پول نفت از هند نمی روند.
اما این تنها یک سوی ماجراست. در سوی دیگر همزمان با برگزاری مذاکرات دو کشور در دهلی نو، برخی از مسئولان هند برای افزایش واردات نفت از عربستان به ریاض سفر کردند. دولت ریاض نیز چراغ سبز خود را برای افزایش دو برابری صادرات نفت به هند نشان داد و پیش بینی می شود تا چند هفته آینده میزان واردات نفت هند از عربستان به 40 میلیون تن در روز افزایش یابد.
بر اساس گزارش های منتشر شده توسط موسسه های معتبر جهانی میزان صادرات نفت خام ایران در سه ماهه نخست سال جاری میلادی به اتحادیه اروپا و ژاپن به ترتیب 1.3 و 42 درصد کاهش یافته و حتی جایگاه نفت ایران در بازار اروپا از پنجم به هشتم تنزل پیدا کرده است. همزمان با این کاهش صادرات نفت، عراق به عنوان مهم ترین شریک نفتی ایران میزان صادرات این کالای استراتژیک را به بازارهای مختلف اروپایی و آسیایی نه تنها افزایش داده بلکه با دستیابی به رکورد صدور روزانه 2 میلیون و 225 هزار بشکه نفت رسما جایگاه ایران را در اوپک متزلزل کرده است.
نظر شما :