خبرسازترين‌هاى خاورميانه در سال ۲۰۰۷

سال 2007 يکى از خبرسازترين سال‌هاى قرن جديد براى خاورميانه بود. سالى پرتلاطم که همانند سال‌هاى گذشته قرن بيست و يکم، کشورهاى فلسطين، عراق و لبنان پرحاشيه‌ ترين و ملتهب‌ترين سال را در ميان کشورهاى خاورميانه براى آن رقم زدند. با اين تفاوت که امسال بحرين نيز به جمع آنها اضافه شد.

 

در اين ميان يمن نيز در سال گذشته به جمع کشورهاى خبرساز خاورميانه پيوست. انجام فعاليت‌هاى تروريستى در اين کشور باستانى، در کنار مبارزه ياران " حسين الحوثى " با ارتش و دولت يمن که در سکوت کامل خبرگزارى‌ها و رسانه‌هاى جهانى انجام شد، باعث شد تا يمن نيز به جمع کشورهاى خبر ساز منطقه تبديل شود. البته انتخاب مجدد " على عبدالله صالح " به سمت رياست جمهورى اين کشور را نيز نبايد ناديده گرفت.

 

اما در حالى که کشورهاى مذکور در التهاب و خبرسازى براى رسانه‌ها سير مى‌کردند، در برخی کشورهاى عربى منطقه مانند عمان و قطر با وجود مشکلات فراوان مدنى و اجتماعى آب از آب تکان نخورد و در بى‌خبرى کامل سير ‌کردند و در کشورى مانند عمان حتى يک تحرک ديپلماسى تاثيرگذار نيز انجام نشد.

 

عراق 

از سال 2003، يعنى زمان آغاز حمله آمريکا به عراق و سقوط رژيم بعث در اين کشور، تحولات عراق همواره در راس خبرهاى جهان بوده است.

 

تا ابتداى تابستان 2007 عراق در التهاب سياسى مطلق و نا آرامى کامل به سر مى‌برد و حتى تا مرز انفجار و وقوع يک درگيرى داخلى تمام عيار نيز پيش رفت.

 

اما با اجراى طرح جديد امنيتى بغداد که پرزيدنت بوش رئيس‌جمهورى آمريکا حامى اصلى آن بود، بهبودى نسبى در اوضاع امنيتى عراق حاصل شد. البته خود طرح امنيتى بغداد و کش‌مکش‌هاى موجود بر سر آن نيز خود جريان مطولى بود که تا مدت‌ها کارشناسان جهان را به خود مشغول کرده بود.

 

کش‌مکش ميان جمهورى‌خواهان و دموکرات‌هاى کنگره آمريکا بر سر بودجه نظامى عراق و افغانستان که به طرح جديد امنيتى بوش در عراق نيز ارتباط مستقيم داشت خود به يک سوژه خبرى مهم تبديل شده بود که تا مدت‌ها در راس خبرهاى رسانه‌هاى جهان قرار داشت.

 

انفجارهاى مهيب در موصل که دست کمک 130 کشته و بيش از 500 زخمى برجاى گذاشته بود، عمليات تروريستى شعبانيه که به کشته شدن حداقل 110 نفر و زخمى شدن بيش از 300 نفر منجر شد، انفجار مهيب در کرکوک که به کشته شدن حداقل 75 نفر و زخمى شدن نزديک به 250 نفر انجاميد، انفجارهاى مهيب در بغداد که در مجموعه جان حداقل يک هزار نفر را گرفت و بيش از دو هزار زخمى بر جاى گذاشت و صدها نفر را در نيمه نخست سال از خانه و کاشانه‌شان راند و آتش گرفتن کتابفروشى " مستنصريه " قديمى‌ترين کتاب‌فروشى جهان که قدمت آن به دوران زمامدارى عباسيون مى‌ رسد، توسط عوامل تروريستى القاعده مهمترين حوادثى بود که در عراق رخ داد و تا بازگشت آرامش تدريجى به آن کشور خاطر مردم عراق را به شدت آزرد.

 

در اين ميان خروج وزيران طيف صدرى و به فاصله حدود دو هفته پس از آن خروج وزيران سنى وابسته به جبهه توافق، مهمترين فراکسيون سنيان پارلمان عراق از کابينه نورى مالکى نخست ‌وزير اين کشور بر گره‌هاى سياسى موجود در عراق افزود که اين جريان‌ها هنوز نيز ادامه دارد.

 

اما در کنار تحولات عراق، حدود 700 کيلومتر آن طرف ‌تر به طرف غرب و نزديک درياى مديترانه، فلسطين نيز ناآرامى‌هاى شديدى را به خود مى‌ديد.

 

گرچه دامنه اين ناآرامى‌ها به هيچ وجه به پاى ناآرامى‌هاى عراق نمى‌رسيد اما التهاب‌هاى سياسى آن دست کمى ازعراق نداشت و حتى مى‌توان گفت بدتر از عراق هم بود.

 

اختلاف‌هاى عميق ميان دو جنبش فتح و حماس که اولى رياست حکومت خودگردان را بر عهده دارد و دومى نيز رياست دولت فلسطينى را بر عهده داشت باعث شد تا بارها خيابان‌هاى غزه به جنگ تمام عيار ميان طرفداران دو طرف تبديل شد.

 

بنا به گزارش‌ها در طى درگيرى‌هاى انجام شده ميان دو شاخه نظامى گردان عزالدين الاقسام وابسته به حماس و کتائب الاقصى وابسته به فتح حداقل 300 نفر کشته و نزديک به يک هزار نفر نيز زخمى شدند.

 

به تمام بدبختى‌هاى مردم فلسطين فشارهاى اقتصادى و اجتماعى ناشى از تحريم‌هاى جوامع بين‌المللى بويژه اروپا و آمريکا را نيز بايد افزود که زندگى مردم فلسطين را به طور کامل مختل کرد.

 

در ماه مارس و هم ‌زمان با عيد نوروز ايرانى‌ها دو جنبش فتح و حماس در مکه حاضر شدند و در برابر ملک عبدالله پادشاه عربستان سوگند خوردند که دولت وحدت ملى تشکيل داده و نگذارند اختلاف‌ها باعث وخيم شدن اوضاع فلسطينيان شود.

 

اما اين معاهده که توسط اسماعيل هنيه و خالد مشعل به عنوان رهبران جنبش حماس و محمود عباس و همراهانش به عنوان رهبران جنبش فتح به امضا رسيده بود، چندان دوام نياورد و در ماه اوت دولت حماس که رياست آن بر عهده اسماعيل هنيه نخست‌وزير برکنار شده فلسطينى بود عليه محمود عباس وارد عمل شد و طرفداران وى را از غزه اخراج کرد تا زمينه تقسيم فلسطين به دو بخش غزه و کرانه باخترى فراهم شود. بلافاصله پس از اين حادثه محمود عباس رئيس‌ حکومت خودگردان فلسطينى، اسماعيل هنيه را از سمت خود اخراج کرد و سلام فياض را به جاى وى برگزيد.

 

خلاصه کلام اين که از آن تاريخ تاکنون فلسطين دو دولت دارد. يک دولت در غزه به رياست حماس و اسماعيل هنيه و يک دولت هم در کرانه باخترى به رياست سلام فياض و تحت نظارت مستقيم محمود عباس.

 

اما مسئله فلسطين به همين جا ختم نشد. در اواخر تابستان رئيس ‌جمهورى آمريکا تلاش تازه‌اى را براى از سرگيرى مذاکرات صلح اعراب و اسرائيل آغاز کرد که نتيجه آن به کنفرانس آناپليس در کاخ آناپليس در ايالت متحده آمريکا انجاميد.

 

در اين کنفرانس که يکى از مهمترين اتفاق‌هاى سياسى جهان در سال 2007 بود، رهبران طرف‌هاى مورد منازعه خاورميانه يعنى فلسطين و اسرائيل تعهد دادند که مذاکرات صلح را پيگيرى کرده و تا پايان سال 2008 راهى براى برون رفت از بن‌بست بيابند.

 

در اين کنفرانس که نزديک به پنجاه کشور و سازمان جهانى حضور داشتند، تمام کشورهاى حاضر از جمله کشورهاى عربى حمايت خود را از مذاکرات صلح اعراب و اسرائيل اعلام کرده و از ايالات متحده آمريکا نيز خواستند نقش سازنده‌ترى در تحولات خاورميانه ايفا کند.

 

به اعتقاد کارشناسان سياسى بيشترين دستاورد کنفرانس آناپليس نصيب آمريکايى‌ها شد تا فلسطينى‌ها و اسرائيلى‌ها.

 

زيرا بدين ترتيب ايالات متحده آمريکا توانست فضاى تازه‌اى را به نفع خود و با هدف سرپوش گذاشتن بر موفقيت‌هاى کم و پرانتقاد خود در عراق بگذارد.

 

کنفرانس پاريس نيز که در ماه دسامبر برگزار شد، ديگر اتفاق مهم در تحولات خاورميانه محسوب مى‌شود. در اين کنفرانس که نزديک به 90 کشور و سازمان بين‌المللى جهان شرکت کرده بودند، حاضران متعهد شدند 4/7 ميليارد دلار کمک بلاعوض در اختيار حکومت خودگردان فلسطينى بگذارند.

 

قرار شد سه ميليارد از اين رقم تا پايان سال 2007 و مابقى آن به صورت زمان‌بندى شده تا پايان سال 2008 در اختبار حکومت خودگردان فلسطينى قرار گيرد.

 

اين بزرگترين حمايت بين‌المللى مالى از حکومت خودگردان فلسطينى از سال 1996 تا کنون محسوب مى‌شد.

 

کنفرانس پاريس که به فاصله کمتر از سه هفته پس از کنفرانس آناپليس برگزار شد، حمايت تازه جامعه جهانى از مذاکرات صلح اعراب و اسرائيل بويژه حکومت خودگردان فلسطينى را نشان داد که طى يک دهه گذشته بى‌سابقه بوده است.

 

تحولات لبنان بويژه بر سر انتخاب رئيس‌جمهورى آن کشور باعث شد تا در کنار تحولات عراق و فلسطين، لبنانى‌ها نيز به جمع کشورهاى خبرساز خاورميانه تبديل شوند.

 

ترور يکى از نمايندگان مجلس که وابسته به فراکسيون 14 مارس بود، پيروزى نماينده حزب ميهن آزاد وابسته به " ميشل عون " در انتخابات ميان دوره‌اى مجلس، کش مکش بر سر انتخاب رئيس‌جمهورى لبنان و ترور" فرانسوا الحاج " معاون وزير دفاع لبنان و تنها نامزد براى جانشين وى مهمترين تحولاتى بود که باعث شد لبنان به يکى از کشورهاى خبرساز خاورميانه در سال 2007 تبديل شود.

 

در اين ميان انتخابات رياست جمهورى لبنان مهمترين تحول در لبنان محسوب مى‌شود. لبنانى‌ها نزديک به يک ماه است که بدون رئيس جمهورى سر مى ‌کنند و تاکنون نتوانسته‌اند، رئيس‌جمهورى براى خود انتخاب کنند.

 

وجود اشکالات فراوان در قانون اساسى لبنان بر سر انتخاب رئيس‌جمهورى، اختلاف‌هاى عميق فراکسيون‌هاى مطرح در اين کشور يعنى فراکسيون‌هاى 14 مارس و 8 مارس بر سر اين موضوع دلايل عمده انتخاب نشدن رئيس‌جمهورى لبنان تاکنون است.

 

مشکلى که هنوز نيز ادامه دارد و به يک زخم مزمن در اين کشور تبديل شده است.

 

عمده اختلاف‌ها اکنون بر سر چگونگى اصلاح قانون اساسى براى انتخاب رئيس‌جمهورى، نخست ‌وزير آينده لبنان و چگونگى تقسيم دولت جديد ميان گروه‌ها و احزاب لبنانى متمرکز است.

 

بحرين نخستين بار در اوايل سال 2007 با انجام انتخابات نسبتا آزاد در اين کشور که در نهايت به پيروزى شيعيان مخالف دولت انجاميد، در رسانه‌هاى جهان مطرح شد.

 

در آن تاريخ احزاب شيعى مخالف دولت بحرين حاضر شدند با هيات حاکمه آشتى کرده و در انتخابات شرکت کنند. انتخاباتى که در نهايت به نفع آنان پايان يافت و توانستند اکثريت کرسى‌هاى پارلمان را از آن خود کنند.

 

اما بحرين در اواخر سال نيز دوباره مطرح شد. تظاهرات مردم در مناطق شيعيه ‌نشين در روز شهدا عليه دولت بحرين باعث دخالت ارتش و نظاميان بحرينى شد که در آخر در حدود 12 نفر کشته و صدها نفر زخمى يا روانه زندان شدند.

 

اعتراض مردم بحرين تا روزهاى پايانى هفته گذشته ادامه داشت. تقريبا نزديک به ده روز منامه پايتخت بحرين به دليل نا آرامى‌هاى سياسى تعطيل بود و مردم بر سر کارهاى خود حاضر نشدند.

 

اما در روزهاى پايانى هفته گذشته، نا آرامى‌ها در کشور سرکوب شد و با وجود خفقان شديد آرامشى نسبى بر اين کشور حاکم شد.

 

کشور يمن نيز با انتخاب مجدد " على عبدالله صالح " به سمت رياست جمهورى يمن به کشورهاى خبرساز منطقه تبديل شد.

 

صالح پيش از اين وعده داده بود که در انتخابات رياست جمهورى شرکت نمى‌کند تا زمينه‌اى براى گسترش دموکراسى در کشور فراهم شود.

 

اما با کم‌ رنگ شدن غربى‌ها از پروژه دموکراسى در خاورميانه وى نيز همانند ديگر اميران عرب از خير دموکراسى گذشت و با تقلا و تقلب براى بار چهارم در انتخابات رياست جمهورى يمن شرکت کرد و مجددا براى يک دوره هفت ساله به سمت رياست‌جمهورى ‌اين کشور انتخاب شد.

 

اما اين تمام اتفاقات جارى در يمن نبود. وقوع دو انفجار مهيب تروريستى در تابستان گذشته که جان حداقل 37 توريست فرانسوى را گرفت، باعث شد تا يمن به جمع کشورهاى خبرساز منطقه تبديل شود.

 

در اين ميان آنچه يمن را خبرساز کرد، درگيرى شيعيان يمنى با دولت مرکزى و ارتش اين کشور بود که بنا به گزارش‌هاى غير رسمى موفق شدند حداقل 200 نفر از سربازان ارتش يمن را از پاى درآورند.

 

تا مدت‌ها استان صعده که يکى از مهمترين استان‌هاى يمن محسوب شده و اکثريت آن با شيعيان است از کنترل دولت يمن خارج شده و توسط ياران الحوثى که رهبرى مبارزان يمنى را بر عهده داشتند، اداره مى‌شد.

 

خبر درگيرى‌هاى مستمر ميان ياران الحوثى و ارتش يمن که حداقل شش ماه به طول انجاميد در سکوت خبرى رسانه‌هاى مطرح جهان جريان داشت و تنها روزنامه‌هاى محلى و کوچک منطقه‌اى به پوشش اخبار آن مبادرت مى ‌ورزيدند.

گفتنى است که على عبدالله صلح سه بار وعده عفو عمومى براى ياران الحوثى در صورت بر زمين گذاشتن سلاح را داد که هر سه بار اين تقاضا از سوى ياران الحوثى رد شد.