ایران باید فضا را آرام کند

دیپلماسی ایرانی: برخوردهایی که در حال حاضر شاهد هستیم کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با ایران می‌کنند، که سه کشور جلودار این موضوع هستند، با تحریک آمریکا و تشویق اسرائیل صورت می‌گیرد. آنها از یک نکته که برای کشورهای عربی به خصوص عربستان سعودی در حال وقوع است سوء استفاده می‌کنند. آن نکته این است که کشورهای عربی بعد از سقوط صدام حسین و حسنی مبارک احساس می‌کنند تنها شده اند. عراق زمان صدام و مصر زمان حسنی مبارک بازوهای حفاظت از منطقه عربی حوزه خلیج فارس بودند. صدام سالها حامی ‌این کشورها بود، هرچند در اواخر کار منقلب شد. این کشورها صدام را تحریک کردند، امکانات در اختیار ش گذاشتند تا حدود ده سال جمهوری اسلامی ‌ایران را گرفتار کند.

پس از صدام، حسنی مبارک این نقش را به عهده گرفت. حسنی مبارک به دلیل ارتباطاتی که با آمریکا و رژیم صهیونیستی داشت حامی ‌این کشورها بود. علاوه بر این مصر در جهان عرب و جهان اسلام دارای وزنه ای بود و این وزن و قدرت مصر به نوعی از این کشورها پشتیبانی می‌کرد.

بعد از سقوط حسنی مبارک و بالا گرفتن اعتراضات و آشوب‌ها در یمن و بحرین و این مسئله که این اتفاقات به نفع جمهوری اسلامی ‌ایران در حال وقوع است نگران شده اند. وقتی سقوط سعد حریری و پیروزی حزب الله در جریان 14 مارس و همچنین پیشرفت‌های تکنولوژیک، صنعتی، نظامی ‌و هسته ای را در کنار این لیست بگذاریم مشاهده می‌کنیم که این کشورها چقدر احساس ضعف و نگرانی می‌کنند.

از سوی دیگر این کشورها ملاحظه می‌کنند که آمریکا به دلیل مشکلات داخلی که با آن مواجه است، خیلی برخورد شدیدی با ایران نمی‌کند. آنها می‌بینند که نه تحریم‌ها و نه فشارهای غرب بر جمهوری اسلامی ‌ایران تاثیری ندارد و ایران علی‌رغم تمام این فشارها برنامه‌های خود را به پیش می‌برد. این وضعیت برای عربستان سعودی‌ها سنگین تمام شده است. هیبت و اقتدار این کشور در منطقه شکسته شده است. عربستان سعودی چند ماه پیش تلاش کرد که در تشکیل دولت عراق نقش بازی کند و گروههای عراقی را در محور خود جمع کند ولی در این قضیه نیز شکست خورد و جز ایاد علاوی بقیه گروهها دست رد به سینه این کشور زدند.

عربستان تلاش‌هایی ر در رابطه با بحران یمن آغاز کرده اند ولی این تلاش‌ها نیز چندان با موفقیت روبرو نبوده است و به نظر می‌رسد در این موضوع نیز شکست می‌خورند. از سوی دیگر عربستان تلاش کرد که در راستای عدم محاکمه حسنی مبارک اقداماتی انجام دهد ولی با وجود پیغام‌های تهدیدآمیزی که برای نظامی ان و سیاسیون مصری فرستادند و سفر سه روزه سعود الفیصیل به مصر نتوانستند موفقیتی به دست آوردند و مصریان را راضی کنند که کاری به حسنی مبارک نداشته باشد و او را مورد محاکمه قرار ندهند.

علاوه بر این‌ها بحران بحرین موضوع جدی و مهمی‌برای عربستان محسوب می‌شود. مردم بحرین با تمام قدرت قیام کردند و این خیزش یک حرکت استثنایی بود. در این کشور مخالفان اکثریت بزرگی را تشکیل می‌دهند و حرکت آنها به شدت عربستان را نگران کرد.

در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ‌ایران آرامش خاصی دارد. ارتباطات بسیار گسترده ای دارد. این تحولات نیز در این مسیر به سود ایران تمام شده است. مصر نگاه خود نسبت به ایران بازبینی و تعدیل کرد. جمله ای که طنطاوی گفت کمر سعودی را شکست که گفت جمهوری اسلامی ‌ایران دشمن اعراب نیست بلکه دوست مردم عرب است. این جمله همه نقشه‌های آمریکا و عربستان را بر آب کرد. کاملا مشخص است که عربستان سعودی واهمه دارد که ایران در رقابت منطقه ای جلو افتاده است. علاوه بر این عربستان دچار مشکلات داخلی نیز هست. رقابتهای داخلی آل سعود نیز مسئله دیگری است.

 این مسائل موجب ترس و نگرانی این کشور از آینده شده است. لذا به آمریکا متوسل شده اند و به سمت برخورد با جمهوری اسلامی ‌حرکت کرده اند. جنجالی به راه انداخته اند و بحث شیعه - سنی را مطرح کرده اند. اینها پرچم طایفه گری را بلند کرده اند تا بتوانند مردمان کشورهای عربی را به خود جلب کردند. لذا من فکر می‌کنم این مواضه و بیانیه‌ها برای این است که منطقه را شلوغ کنند و جنجال به پا کنند. می‌خواهند اعلام وجود کنند و بگویند در مقابل جمهوری اسلامی ‌ایران می‌ایستند. ولی به نظر من این‌ها صدای طبل است و فقط تهدیدهای توخالی است. آنها نگران هستند و در هراس از شرایط کنونی و آینده هستند.

با این وجود به نظر من دیپلماسی جمهوری اسلامی ‌باید فعال‌تر شود. ما باید رفتار و برخورد اطمینان بخشی در مقابل این کشور‌ها در پیش بگیریم. خصوصا بین ایران و کشورهای کوچک حوزه خلیج فارس باید اعاده اعتماد و اطمینان صورت گیرد و نگرانی آنها را برطرف یا حداقل کمتر کند. دستگاه دیپلماسی ما باید به آرام سازی فضا اقدام کند.

به نظر من دستگاه دیپلماسی ما در این مرحله و در این کار مشکل دارد. هرچه سریع‌تر باید بازنگری در این امر صورت گیرد و وزارت خارجه تحرک جدی از خود نشان دهد. علاوه بر این صحبت‌های رئیس جمهور هم در این زمینه می‌تواند موثر باشد. یعنی رئیس جمهور می‌تواند درسخنرانی‌ها و مصاحبه‌های خود می‌توانند جملاتی بیان کنند که حاوی پیام‌هایی برای این کشورها باشد.

جملات و سخنانی که فضا را آرام کند و نگرانی‌ها را کاهش و اعتماد را به منطقه باز گرداند. چرا که به هر حال این کشورها در شرایط کنونی احساس ضعف می‌کنند، توانمند نیستند، مشکلات داخلی جدی دارند و مشاهده کردن که آمریکا به راحتی پشت متحدان خود نظیر مبارک و بن علی را خالی کرد. به این دلایل هراس مقامات این کشورها را فرا گرفته است. من فکر می‌کنم با یک تحرک دیپلماتیک قوی می‌توان این مشکل را کاهش داد. در کنار این لحن و بیان دیپلماتیک ما نیز باید به نحوی باشد که دیگر کشورها احساس کنند جبهه جدید ی در مقابل آنها در حال شکل گیری است. آنها از تشکیل محور جدیدی در منطقه نگران هستند. این محور از ترکیه، ایران، مصر، سوریه و لبنان جدید که حزب الله در آن حضور دارد، تشکیل می‌شود. در آینده و پس از خروج نیروهای آمریکایی، عراق نیز می‌تواند یکی از اعضای این محور باشد. تشکیل چنین محوری برای کشورهای عربی خلیج فارس هم از لحاظ شرایط داخلی و هم از لحاظ وضعیت منطقه ای نگرانی فوق العاده ای ایجاد کرده است.

من فکر می‌کنم با پیام‌های خصوصی، فرستادن نماینده‌های ویژه، دیدارهای رسمی‌و صحبت‌های علنی مقامات کشورمان می‌توانیم این نگرانی را کاهش دهیم. ما در حال حاضر در ارتباط با بحرین نگرانی داریم. ولی به نظر من ما می‌توانیم از طریق ارتباط با پادشاه و ولی عهد بحرین به رایزنی برای حل مشکل اقدام کنیم. ما ارتباط دیپلماتیک با این کشور داریم باید با مقامات بحرین تماس گرفته شود. پادشاه بحرین نیز گفته است که ایران دخالتی در این اعتراضات نداشته است. این مسئله می‌تواند صفحه جدیدی در روابط دو کشور ایجاد کند. در شرایط کنونی ما نیاز به درگیری در منطقه نداریم.

ما باید جبهه منطقه را تقویت کنیم و فضای منطقه را آرام کنیم تا شرایط برای خروج آمریکا از منطقه آماده باشد. این وضعیت به هیچ طرفی در منطقه کمک نمی‌کند.بلکه تنش و درگیری حضور آمریکا را تقویت می‌کند. ما برای کمرنگ کردن حضور آمریکا در منطقه باید مراودات و تعاملات میان کشورها را جدی تر بگیریم و آن را گسترش دهیم. قطعا این کشورها نیز از این اقدام خشنود می‌شوند. قطعا سعودی‌ها دربحرین گیر کرده اند و نیاز دارند که کسی به آنها کمک کند که از این شرایط خارج شوند. لذا ما به عنوان یک کشور پرقدت و با نفوذ در منطقه می‌توانیم به این کشورها کمک کنیم که این مسئله هم به نفع مردم بحرین هم در جهت روی کار آمدن دولت‌های معتدل در منطقه خواهد بود.

بنابر این ما در حال حاضر به یک ابتکار سیاسی فوق العاده نیاز داریم و امیدوارم مقامات ما ابتکار را به دست بگیرند و در راستای حل مشکلات شروع کننده باشند. چرا که آنها در حال حاضر در موضع ضعف هستند و ما باید ابتکار خود به آنها کمک کنیم . امیدواریم این حرکت در آینده نزدیک شروع شود و آرامش در منطقه حاکم شود.