ایران مانع از اجماع جهانی شود

دیپلماسی ایرانی: تشدید تحریم‌ها یا تعامل با تهران؟ اروپا همچنان در پرونده هسته‌ای ایران پیچ و تاب می‌خورد. از ابتدای سال جاری اروپایی‌ها با شعار چماق و نه هویج روی کار آمدند. تحریم‌ها علیه ایران تبدیل به تنها ابزار در اختیار قاره سبز نشین‌ها شده است. مردانی که از موج خیزش‌های عمومی ‌در خاورمیانه شوکه شده اند اکنون به دنبال راهی برای مهار قدرت رو به افزایش ایران در معادلات منطقه هستند. اگر تا دیروز بحث پرونده هسته‌ای ایران بود که مادر تحریم‌ها به حساب می‌آمد اکنون نوبت به هزار و یک ایراد اروپایی‌ها از وضعیت حقوق بشر در ایران فرا رسیده است. سید داوود صالحی، سفیر سابق ایران در اسپانیا جنبه‌های مختلف این تحریم‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.

انگیزه اروپاییان از تحریم‌های جدید ایران چیست، ایا اروپا از این طریق در پی ایجاد فشارهای بیشتر بر ایران است؟

در ارتباط با این تحریم‌ها و قطعنامه‌هایی که علیه ایران صادر می‌شود ملاحظاتی وجود دارد که باید به ان توجه کرد. در مقدمه باید تعریفی از تحریم ارائه کرد، تحریم را می‌توان منتج از چالش جدی میان دولت‌ها، سازمان ملل متحد با دولت‌ها و دیگر سازمان‌ها با دولت‌ها دانست، همچنین اتحادیه اروپا، تحریم را به منظور اعمال فشار در جهت تغییر رفتار و سیاست کشورها با هدف‌های مختلفی اعمال می‌کند.

فشارهای اتحادیه اروپا به جمهوری اسلامی ایران تحت تاثیر تعاملات سیاسی است و در فضای بین‌المللی باید تعریف شود. در چنین شرایطی باید برای برخورد با اینگونه فشارها برنامه‌های اجرایی تنظیم شود که روابط دو جانبه و چند جانبه با اتحادیه اروپا را که به شدت متاثر از این فضای بین‌المللی است، با پتانسیل‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و افکار عمومی رسانه‌ای تبلیغی تحت تاثیر قرار دهد و به گونه ای باشد که بستر لازم برای اقدامات عملی را فراهم کند.

راهکار ایران در برابر این اعمال فشارها چه باید باشد ؟

در موقعیت فعلی با توجه به فرافکنی و فشارهای جدید اقتصادی بر جمهوری اسلامی ایران انچه که از طریق اتحادیه اروپا اعمال می‌شود، ازاهمیت خاصی برخوردار است. لذا برای نیل و حصول به نتیجه، لازم است که متخصصین در امور اروپا تحلیل جامعی از این موضوع ارائه دهند، چرا که باید تخصص کامل در زمینه سیاست‌ها و روانشناسی اروپا داشته باشند. زیرا هرگونه خطا و ملاحظه کاری سیاسی و ایجاد محدودیت در کارشناسی مسایل سیاسی در امور بین‌المللی تمام اقدامات بین‌المللی را که باید با درایت کامل صورت بگیرد را دچار آفت خواهد کرد.

به اعتقاد من مجریان سیاست‌ خارجی در ایران باید تمام تلاش خود را داشته باشند تا بتوانند طرف مقابل را به نحو صحیح و منطقی برای رسیدن به اهداف دیپلماتیک جمهوری اسلامی متقاعد کنند. به عبارت دیگر انها را مجبور به پذیرایی از مواضع به حق کشورمان کنند. این مهم باید در دستور کارسیاست‌گذاران باشد. کسانی که در اتحادیه اروپا تجربه‌دارند می‌دانند که این فشارها ابزاری است. به معنای دیگر اتحادیه اروپا همیشه از ایران استفاده ابزاری در جهت رسیدن به منافع اقتصادی دوجانبه خود می‌کند.

همانطور که می‌دانید زمانی شاهد هستیم ایتالیا، زمانی اسپانیا و یا حتی فرانسه و انگلیس و کشورهای اروپای شرقی هم برای گسترش مناسبات پیشقدم می‌شوند. بنابراین نباید اجازه دهیم که این کشورها از ایران استفاده ابزاری کنند و ما باید به گونه‌ای رفتار کنیم که انها به ایران نیاز دارند. کشورهای اروپایی به این امر واقف هستند که ایران از نظر ژئوپولتیکی، اقتصادی و سیاسی یکی از قدرت‌های منطقه محسوب می‌شود. بر همین اساس سعی می‌کنند با اعمال این تحریم‌ها و یا قطعنامه‌هایی که سازمان ملل بر علیه ایران صادر می‌کنند، این قدرت را کم کنند.

با توجه به امارهایی که سازمان ملل متحد هم اعلام کرده، ضریب موفقیت تحریم‌ها در دنیا زیاد بالا نبوده و در حدود 34 درصد است. بنابراین در این موقعیت سیاسی حساس باید دیالوگ سیاست خارجی ما به گونه ای تنظیم شود که رسیدن به اجماع را توسط قدرت‌ها را کند و یا به طور کلی متوقف سازد.

اشاره کردید که اروپا به ایران نیاز دارد، این نیاز را در چه زمینه‌هایی می‌توان تعریف کرد؟

ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که این کشورها در بحث انرژی، امنیتی منطقه به ایران نیاز دارند و پتانسیل ایران را نیز در تمام زمینه کشاورزی، صنعتی و نواوری‌هایی که در بخش‌های تکنولوژری و هسته‌ای شده را نیز می‌دانند. بر همین اساس این تحریم‌ها اثرات خود را بر مردم و اقتصاد و جامعه مدنی خواهد گذاشت، شاید هدف اصلی این اعمال نیز تاثیر بر محیط سیاسی ایران باشد که مردم ایران هم پابه‌پای انقلاب هستند.

چگونه می‌توان اجماع قدرت‌ها را متوقف یا کند کرد؟

دو روش برای متوقف کردن این اعمال وجود دارد:

1.  روش اقناعی

2.  روش تهدید

روش اقناعی به این شکل است که روند مذاکرات باید به گونه ‌ای پایه‌گذاری شود که پیشنهادات سازنده به طرف مقابل ارائه شود. که البته ایران تا به امروز در بحث هسته‌ای، همیشه پیشنهادات عملی داده و مذاکرات خوبی داشتیم. ولی متاسفانه اتحادیه اروپا به دلیل فقدان رهبری سالم و تشتت ارایی که در بین انها وجود دارد، فرافکنی می‌کنند. این نه تنها در مورد جمهوری اسلامی ایران است بلکه در مورد قدرت بزرگی همچون چین هم به همین شکل است. اما متاسفانه اتحادیه اروپا قصد دارد که از ابزار حقوق بشر هم علیه ایران استفاده کرده و اعمال فشار کنند. ایران تا به امروز که همیشه از روش اقناعی استفاده کرده است و به دنبال ارامش و امنیت در منطقه بوده است. اما اگر این کشورها قصد ان را داشته باشند که این اعمال فشارها را ادامه دهند، ایران می‌تواند از روش تهدید هم استفاده کند. به عبارت دیگر اگر دیپلماسی با شکست مواجه شود، باید جنبه‌های دفاعی را در نظر گرفت.

افزایش مراودات ایران با دیگر کشورهای اروپایی همچون اتریش و یا سوئیس را در کنار این تحریم‌ها چطور ارزیابی می‌کنید؟

یکی اتحادیه اروپا و سران اروپا هستند که بعضی تصمیم‌ها و اقدامات را علیه ایران انجام می‌دهند. اما از سوی دیگر 27 کشور عضو این اتحادیه هستند که هرکدام از این آنها شرایط تاریخی و ویژگی‌های خاص خود را دارند. از نظر صنعتی و تکنولوژی هر کدام ساختار متفاوتی دارند. بحران اقتصادی که امروزه گریبانگیر کشورهای اروپایی شده است، اروپای مرکزی و جنوب غربی اروپا و حتی بسیاری از کشورهای شمال اروپا دچار درگیری‌های اقتصادی هستند و سران انها نمی‌توانند پاسخگوی نیاز مردم خود باشند. بنابراین در چنین شرایطی برخی از انها منطقی و برخی دیگر منافقانه عمل می‌کنند. البته بسیاری از انها تحت فشار تصمیمات جمعی هستند.

ما باید به افکار عمومی نشان دهیم که کشورهای اروپای هم به ما نیاز دارند و این بحران خاورمیانه نیاز اروپا به نفت و انرژی ما را چند برابر خواهد کرد. این امر می‌تواند برای ما فرصتی باشد و ما باید از این فرصت‌ها با درایت و با برنامه ریزی صحیح و تعاملات درست استفاده کنیم. یکی از مشکلاتی که ما با اروپا داریم این است که این کشورها هنوز تصور می‌کنند که ایران ما ایران زمان پیش از انقلاب است. در حالیکه ایران پس از انقلاب مستقل است و تلاش دارد که سیاست خارجی‌اش بیشتر به صورت تهاجمی باشد و نه به شکلی باشد که هر انچه انها دیکته می‌کنند ایران هم عینا پیاده کند. به همین دلیل این ضعف اروپا و یا امریکا را نشان می‌دهد که قطعنامه صادر می‌کنند و دولتمردانی را که در مسایل اقتصادی ایران نقش تعیین‌کننده دارند را در این تحریم‌ها مورد توجه قرار می‌دهند. تحریم‌های حقوق بشری فرافکنی است.

اینده روابط ایران و اروپا را چطور می‌بینید؟

در نتیجه گیری می‌توان گفت که ما با اروپا همسایه هستیم و سابقه روابط خوبی با این کشورها داریم، متاسفانه سیاست‌های برخی از احزاب در اروپا فراآتلانتیکی است و بیشتر با امریکا روابط خوبی دارند. این باعث می‌شود که تحریم‌ها و یا سیاست‌های ضد ایرانی دیگر اعمال شوند. باید به این نکته توجه داشت که این کشورها هنوز به قدرت ایران در منطقه واقف نیستند و سیاست‌های ایران به نوعی تعریف شده است که می‌تواند در برابر این تحریم‌ها ایستادگی کند. اما از طرف دیگر باید این امر را نیز اذعان داشت که این تحریم‌ها تاثیرات منفی خود را مردم خواهد گذاشت و باید برنامه ریزی‌های دولتمردان به گونه‌ای تنظیم شود که بر صادرات و واردات تاثیر کمتری ‌بگذارد و آنها هم بدانند که ما نیز به نیازهای انها واقف هستیم تا انها سیاست‌های خصمانه و یا فشارهایی که علیه جمهوری اسلامی ایران استفاده می‌کنند را متوقف سازند.