افغانستان ؛ کانون تمرکز سیاست خارجی براون
گوردون براون، نخست وزیر بریتانیا، دوشنبه در سفری غیر منتظره وارد افغانستان شد و برای دیدار با نیروهای بریتانیایی درگیر در جنگ موسی‌قلعه به نزدیکی خط اول مبارزه سفر کرد تا خود را در تاریخ کنار رهبرانی مانند شاه جرج دوم، آبراهام لینکلن، وینستون چرچیل، و دوایت آیزنهاور بنشاند؛ رهبرانی که به رغم غیر نظامی بودن جسارت حضور در خط اول مبارزه را داشتند.
البته زمان حضور براون در یکی از مناطق عملیاتی در 95 کیلومتری موسی‌قلعه، شهر به تصرف کامل نیروهای افغانی و بریتانیایی درآمده و مقاومت بازماندگان طالبان که به کوه‌های اطراف گریخته‌اند به حاشیه شمالی شهر محدود شده است، اما نیروهای بین‌المللی به دلیل احتمال روی آوردن نیروهای طالبان به تاکتیک‌های جنگ نامنظم مانند کار گذاشتن تله‌های انفجاری در تاریکی شب و غیره هنوز از اعلام رسمی پایان جنگ موسی‌قلعه خودداری می‌کنند.
براون که در زمان انتخاب به نخست وزیری از سوی معدود هواداران باقی‌مانده تونی بلر، نخست وزیر پیشین – که بریتانیا را وارد جنگ افغانستان و عراق کرده بود – به این متهم می‌شد که با پرداختن به سیاست‌های داخلی نظیر بهبود وضعیت بهداشت و درمان سالخوردگان، اصلاح نظام آموزش، و بهبود رفاه عمومی نمی‌توان نقش و وجهه بین‌المللی بریتانیا را به عنوان یکی از کشورهای تاثیرگذار در سیاست جهانی حفظ کرد، اکنون به اقدامی دست زده است که بلر هرگز شاید به آن فکر هم نکرده بود.
علاوه بر این براون ظاهراً برای بازگرداندن اعتبار از دست رفته حزب کارگر می‌کوشد تا با دنبال کردن سیاستی جدید با هدف ایجاد ثبات در عراق و افغانستان، مسئولیت هرج و مرجی را که سیاست‌های بریتانیا در سال‌های اخیر در این دو کشور پدید آورده از گردن باز کند.
او در همین زمینه دوشنبه در افغانستان اعلام کرد که کمک‌های بریتانیا برای بازسازی اقتصاد افغانستان پایدار و مستمر خواهد بود. او همچنین وعده داد عملیات بازسازی شهر تازه آزاد شده موسی‌قلعه به زودی و با سرعت آغاز می‌شود تا به این وسیله به ساکنان این منطقه از استان هلمند ثابت شود که تحت حکومت دولت مرکزی افغانستان آینده‌ای بسیار روشن‌تر از وعده‌هایی خواهند داشت که طالبان با تکیه بر آن‌ها برخی سران قبایل و ریش سفیدهای محلی را با خود همراه کرده بودند. به عقیده براون این شیوه وفاداری مردم محلی را به دولت مرکزی افغانستان و متحدان آن از جمله بریتانیا تضمین می‌کند و مانع این می‌شود که شهر بار دیگر به دست نیروهای طالبان بیافتد.
براون درباره تصرف این شهر که در عملیات مشترک ارتش افغانستان با حدود 3000 نفر از نیروهای بریتانیایی و آمریکایی انجام شده بود، گفت: «آن چه در موسی‌قلعه رخ داد در روند مبارزه با طالبان بسیار مهم است.»
اهمیت تسخیر موسی‌قلعه
اولین تصاویر از جنگ موسی‌قلعه از اواخر هفته گذشته روی آنتن شبکه‌های خبری بزرگ جهان رفت و از همان روز درباره اهمیت پیروزی در این جنگ آن‌چنان گفته و نوشته می‌شد که شکی نبود نیروهای بریتانیایی و آمریکایی فقط و فقط با هدف گرفتن شهر وارد عملیات شده‌اند و هیچ گزینه دیگری را در نظر نگرفته‌اند.
پافشاری بر این مساله حتی در روزهایی که مقاومت طالبان بیش از مقدار پیش‌بینی شده می‌نمود (طالبان چهار روز در برابر عملیات مقاومت کرد) تنها موید اهمیت پیروزی در این جنگ برای نیروهای دولت مرکزی افغانستان و نیروهای خارجی بود. اکنون سفر بدون برنامه‌ریزی براون به افغانستان که با سقوط سلطه طالبان بر این شهر همزمان شده و سخنان براون در این باره تردیدی درباره اهمیت این مساله باقی نگذاشته است.
براون که دوشنبه در نزدیکی موسی‌قلعه برای گروهی 300 نفره از سربازان بریتانیایی سخنرانی می‌کرد، گفت: «می‌دانم که این جا در یکی از سخت‌ترین محیط‌ها به لحاظ شرایط آب و هوایی به سر می‌برید و می‌دانم که یکی از دشوارترین وظایف به عهده شما گذاشته شده است. اما اکنون حساس‌ترین زمان و ماموریت شما مهم‌ترین ماموریت است چرا که با پیروزی و غلبه بر طالبان در این جا و جان دادن به دموکراسی نوپای افغانستان گامی بزرگ برای شکست دادن تروریسم در سراسر جهان برداشته‌اید.»
او با تکرار وعده آغاز سریع توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه افزود: «شکی نیست که پیروزی در موسی‌قلعه نه فقط باعث تغییر نگرش مردم نسبت به وضعیت طالبان می‌شود و ضعف‌های آن‌ها می‌شود، بلکه دولت مرکزی افغانستان را در آینده برای آغاز روند بازسازی قدرتمندتر می‌کند؛ بازسازی که فقط شامل ساختار سیاسی نمی‌شود، بلکه وضعیت اقتصادی مردم و ساختار اجتماعی افغانستان را نیز در بر می‌گیرد.»
به نظر می‌رسد این سخنان براون علاوه بر جنبه‌های تبلیغاتی برای او و حزب کارگر بریتانیا نوعی حمایت و پشتیبانی از حامد کرزای، رییس جمهور افغانستان، نیز محسوب می‌شود. تابستان سال جاری طالبان با تغییر تاکتیک از جنگ‌های نامنظم کلاسیک به تاکتیک‌های ترور نظیر آدم ربایی و حملات انتحاری، کرزی را با بحرانی جدی مواجه کرد. در پی این مساله که با پیشروی طالبان در مناطق جنوبی افغانستان و انتشار گزارش‌های آماری علیه متحدان خارجی کرزی همراه شد، بسیاری از مخالفان او از جمله مجاهدین سابق که در مجلس بر سر برکناری رنگین دادفر سپانتا، وزیر خارجه، با کرزی دچار مشکل شده بودند و همچنین برخی روسای قبایل و ریش‌سفیدهای محلی به بهانه ناکارآمدی دولت کرزی خواستار استعفای او شدند. آمار منتشر شده در آن زمان نشان می‌داد تعداد کشته‌های غیر نظامی افغان که بر اثر اشتباه نیروهای ناتو و متحدان خارجی کرزی جان باخته‌اند در مقایسه با افرادی که به دست طالبان کشته شده‌اند، بیشتر بوده است.
یکی دیگر از مسائلی که به اهمیت تصرف موسی‌قلعه توسط نیروهای افغانی و بریتانیایی افزوده است جلوگیری از پیشروی نیروهای طالبان در فصل زمستان است. به عقیده کارشناسان نظامی موقعیت سوق‌الجیشی موسی‌قلعه و قرار گرفتن آن به عنوان پایگاهی بزرگ و مستحکم در عمق استراتژیک خاک افغانستان که به دیگر شهرهای بزرگ افغانستان نزدیک است، این امکان را به طالبان می‌داد تا با استفاده از مشکلاتی که احتمالاً در طول ماه‌های زمستان به خاطر ضعیف بودن زیر ساخت‌های این کشور برای لجستیک ارتش پدید می‌آید، به پیشروی‌های بیشتری دست زده و مناطق گسترده‌تری را متصرف شود.
براون که از کابل وارد افغانستان شده بود در سفر خود به افغانستان با کرزی نیز دیدار و گفتگو کرد.
تغییر کانون تمرکز از عراق به افغانستان
براون در دیدار با کرزی ضمن اعلام مجدد پایبندی بریتانیا به حمایت همه جانبه از دولت مرکزی و توسعه افغانستان در سال‌های آینده از برنامه‌های این کشور برای کاهش تولید تریاک در افغانستان سخن گفت. براون قرار است به همین خاطر چهارشنبه در مجلس عوام بریتانیا حاضر شده و درباره طرحی که برای ارائه یارانه به کشاورزان افغانی پیشنهاد کرده، به نمایندگان توضیح دهد. بر اساس این طرح کشاورزان افغانی که داوطلبانه مزارع کشت خشخاش را به کشت مواد غذایی مانند ذرت تغییر دهند از یارانه دولتی بریتانیا برخوردار خواهند شد.
افغانستان اکنون بزرگ‌ترین تولید کننده تریاک در جهان به شمار می‌رود و مافیای قاچاق تریاک و همچنین درآمد حاصل از آن که بیشتر صرف خرید اسلحه و مهمات می‌شود یکی از موانع بازدارنده روند توسعه و بازسازی در افغانستان محسوب می‌شود. واشینگتن با این طرح لندن درباره تخصیص یارانه به کشاورزان افغانی مخالف است و معتقد است تنها راه مقابله با تولید تریاک در افغانستان اسپری سموم ضد گیاه توسط هواپیما در مناطقی است که کشت خشخاش در آن رونق دارد.
براون همچنین در پایان دیدار با کرزی همراه میزبان خود در کنفرانسی خبری در کابل حاضر شد و گفت: «این طور نیست که فقط مصمم باشیم به اهداف نظامی‌مان دست پیدا کنیم، بلکه قصد داریم به توسعه اقتصادی در افغانستان کمک کنیم، در این کشور مدرسه بسازیم، نظام بهداشت و خدمات درمانی عمومی پدید آوریم، و اقتصاد کلان این کشور را بازسازی کنیم.»
به رغم این براون یکشنبه به عراق سفر کرده بود اما با توجه به سیاست‌هایی که او برای آینده بریتانیا تبیین کرده است بسیاری از تحلیل‌گران بر این عقیده‌اند که بریتانیا در حال تغییر کانون تمرکز فعالیت‌های سیاست خارجی خود از عراق به افغانستان است. به این ترتیب به رغم این براون زمان مشخصی را برای کاهش نیروهای 7800 نفری ارتش بریتانیا در افغانستان تعیین نکرده است، با توجه به برنامه‌های برای آینده پیش‌بینی می‌شود بریتانیا دست کم تا 10 سال آینده در افغانستان حضوری مستمر و فعال داشته باشد.
همچنین کرزی همزمان با سفر براون از جامعه جهانی و از متحدان غربی‌اش خواست به افغانستان کمک کنند تا به ارتشی 200 هزار نفری مجهز شود. در برنامه اولیه برای تشکیل ارتش افغانستان در سال 2001، 70 هزار نیرو پیش‌بینی شده بود که در حال حاضر شمار نظامیان افغانی به این رقم بسیار نزدیک شده است. اما کرزی معتقد است که این میزان برای مهار هرج و مرج داخلی افغانستان کافی نیست حال آن که با توجه به شرایط بی‌ثبات پاکستان در جنوب این کشور، افغانستان باید خود را برای شرایطی دشوارتر از هرج و مرج‌های داخلی نیز آماده کند.
نظر شما :