ترکیه ؛ نه جنگ و نه صلح
بعد از رأی قاطع مجلس ترکیه در 17 اکتبر گذشته و صدور مجوز عملیات نظامی دولت علیه شورشیان کرد موسوم به پ ک ک در داخل مرزهای عراق به ناگهان همه ملاحظات و معادلات سیاسی و نظامی به نفع ترکیه برهم خورد و همه همسایگان و هم پیمانان آن کشور یک زبان و یکدل طرفدار و مدافع ترکیه از آب در آمدند.
تا قبل از صدور این مجوز، شکوائیه های مکرر آنکارا در مورد عملیات تروریستی پ ک ک حتی در میان دوستان و هم پیمانان آن هم غالباً ناشنیده باقی می ماند و کسی آن را جدی نمی گرفت. اما بعد از 17 اکتبر، ورق برگشت و گوئی ابرهای تیرۀ ایراد و انتقاد از آسمان ترکیه به یکباره رخت بر بست و از بروکسل و بغداد گرفته تا واشنگتن و تل آویو و موصل، همه برای شنیدن حرف های ترکیه سرا پا گوش شدند.
گویا این بار همه متوجه عزم و ارادۀ ترکیه برای یک اقدام همه جانبه و حل نهائی مشکل پ ک ک به هر ترتیب و به هر قیمت شدند و نه فقط همگی از در صلح و سازش در آمدند که قول هر گونه همکاری و همیاری نیز دادند.
دولت ترکیه نیز در برابر وسوسه های دست یازی به سلاح، به ویژه در برابر فشار برخی نیروهای افراطی داخلی، که بی صبرانه دولت را به آغاز عملیات نظامی تشویق می کنند تاکنون مقاومت کرده است.
در مورد سکوت و آرامش سه هفته ای که اینک بر فضای سیاسی ترکیه حاکم است ناظران مسایل آن کشور دست به گمانه زنی های ضد و نقیضی زده اند.
گروهی آن را مثبت ارزیابی می کنند و معتقدند که با قرار و مدارهای محکمی که میان اردوغان و بوش گذاشته شده کار پ ک ک را باید تمام شده دانست.
از آن سو دستۀ دیگری از تحلیلگران که به قضایا از دیدگاه منفی می نگرند این آرامش را به مثابه آرامش قبل از توفان و این وضعیت را از هر نظر ناپایدار می بینند.
گروه اول به نشانه های بارز این تحول مثبت اشاره می کنند که عبارت است از آغاز همکاری های استراتژیک و اطلاعاتی پنتاگون با ستاد ارتش ترکیه در مورد شناسائی پایگاه های پ ک ک در شمال عراق که تاکنون بی سابقه بوده، برچیده شدن دفاتر و مراکز علنی پ ک ک در کردستان عراق، عقب نشینی کنگرۀ آمریکا در مورد « نسل کشی » شناختن کشتار ارامنه در جنگ جهانی اول و اساساً و از همه مهم تر ارتقای چشم گیر موقعیت سیاسی و بین الملی ترکیه در منطقه و جهان و در نهایت تغییر روش اتحادۀ اروپا.
بر اساس تحلیل خوشبینان، با مجوز حملۀ نظامی که اینک دولت ترکیه در دست دارد نه فقط مسألۀ آزادی عبداله اوجالان که کرد ها در پی آن هستند دیگر منتفی خواهد شد حتی امکان دارد به زودی پ ک ک خلع سلاح شده و رهبران و فعالان فعلی آن نیز دستگیر و تحویل ترکیه گردند.
اما بدبینان معتقدند درست است که در دیدار کاخ سفید، اردوغان قاطعانه خواهان پایان دادن به ترور پ ک ک شده اما بوش قبول آن را موکول به شرایطی کرده و اردوغان هم آن ها را پذیرفته است.
آمریکا می پذیرد که به ترور پ ک ک پایان دهد، ترکیه هم بپذیرد که با خودمختاری کردستان عراق مخالفت نکند. بر همین اساس عملیات محدود نظامی فقط در نقاط معینی در مرز های شمال عراق می تواند انجام شود.
قانون عفو که اعضای حزب جامعۀ دموکراتیک ( حزب کرد های ترکیه) را در بر بگیرد تصویب شود و جزئیات فراوان دیگری که از گنجایش این مطلب خارج است.
بدیهی است که همۀ این حدس و گمان های ضد و نقیض ناشی از محرمانه ماندن متن مذاکرات بوش و اردوغان ناشی می گردد و آنچه از سوی تحلیلگران ابراز می شود تنها بر اساس حدس و گمان است.
اما اگر بخواهیم ما هم به گروه خوشبینان بپیوندیم این چند نکته را هم نباید از نظر دور بداریم: آمار و ارقام کشتگان و معلولین سه طرف - نظامیان، شورشیان و مردم غیر نظامی- در 23 سال گذشته چنان دهشتناک است که نه آقای اردوغان و نه هر کس دیگر جرأت نمی کند بر سر آن ها با کسی معامله کند.
طرح بازگرداندن ساکنان روستاهای ویران شده شرق ترکیه که در 23 ساله گذشته خالی از سکنه مانده نتیجه ای به همراه نداشته است.
فقر و درماندگی هولناکی که جنگ و عدم امنیت بر این مناطق تحمیل کرده مانع از انجام و اجرای هر پروژۀ عمرانی شده و بازسازی بخش بزرگی از کشور را در قالب پروژۀ "گاپ" ناکام کرده است.
یکی از ایرادهای اتحادیۀ اروپا همین منظرۀ دلخراش روستاهای شرق آن کشور است که آن را هنوز شایسته عضویت در خانواده اروپا نمی داند.
اما بسیار فراتر از همه این ملاحظات، اکنون ترکیه در چهارچوب منافع ملی خود به صورت یک وزنۀ متعادل کننده در منطقه درآمده است که به هیچ قیمتی نمی تواند از آن چشم پوشی کند.
ترکیه نه در افکار عمومی داخلی و نه از منظر جهانی، مانند قبرس، نمی تواند نسبت به سرنوشت ترکان کرکوک که چشم امید به ترکیه دوخته اند بی تفاوت بماند.
بدیهی است که اگر افکار عمومی ترکیه بی عملی ها و زیاده طلبی های غیر دموکراتیک این چند ماهۀ دولت آقای اردوغان و حزب عدالت و توسعه را نا دیده بگیرد از مسائلی که به آن ها اشاره شد نمی تواند بگذرد.
نظر شما :