غرب در سودای تنبیه ایران

دیپلماسی ایرانی: ایران و برنامه هسته‌ای این کشور را باید موضوع روز رسانه‌های غربی دانست. در حال و هوای تغییرات در خاورمیانه فیل اروپایی‌ها باز یاد ایران افتاده است. غرب تمام تلاش خود را به کار گرفته تا متحدان و البته منتقدان سیاست‌های واشنگتن در قبال تحولات هسته‌ای ایران احساس نکنند که خیزش‌های عمومی‌ در خاورمیانه منجر به فراموشی ایران شده است. باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده در تازه ترین سخنان خود در خصوص برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرد که تحریم‌های ایران را مجددا تمدید خواهد کرد.

از شانزده سال پیش تاکنون ایران تحریم‌ها را یکی پس از دیگری تجربه کرده است. آمریکایی‌ها هم از 32 سال پیش تا همین امروز ایران را تهدیدی برای خود در خاورمیانه دانسته اند. واشنگتن و همراهان همیشگی اش در غرب ادعا می‌کنند که برنامه هسته‌ای ایران به سمت و سوی دستیابی به تسلیحات پیش می‌رود. تهران هم تاکید دارد که این کشور تنها و تنها به دنبال برنامه صلح آمیز هسته‌ای است و نه چیزی بیشتر.

تحریم ایران 17 ساله شد

در نهمین روز از ماه مارس بود که باراک اوباما در خصوص ایران نوشت: از آنجا که رفتارها و سیاست‌های دولتمردان ایرانی همچنان تهدیدی جدی برای امنیت بین المللی، سیاست خارجی و اقتصاد آمریکا است آنچه که در پانزدهمین روز ماه مارس سال 1995 علیه ایران به عنوان تحریم اعمال شد تا پس از همین تاریخ در سال 2011 هم ادامه خواهد یافت.

همزمان با این نوشتار آقای اوباما در دفتر کاخ سفید، همراهان وی در واشنگتن زیمباوه را هم برای همکاری هسته‌ای با ایران مورد نکوهش قرار دادند. امریکایی‌ها اعتقاد دارند که این کشور آفریقایی معادن اورانیوم خود را اختیار ایرانی قرار داده که می‌تواند تا چند ماه دیگر به فناوری غنی سازی این اورانیوم روی آورد. ذخیره اورانیومی ‌ایران یکی از بزرگترین دغدغه‌های ایالات متحده و دوستان غربی اش است. تاکنون تمامی‌ طرح‌هایی هم که برای مهار برنامه هسته‌ای ایران ارائه شده و بر روی میز مذاکره قرار گرفته به نوعی خارج کردن فرآیند غنی سازی اورانیوم از ایران را در محور کار قرار داده است.

در این حال و هوا بود که اظهارات وزیر امور خارجه زیمباوه در خصوص همکاری هسته‌ای با ایران خشم غربی‌ها را برانگیخت. این مقام کشور آفریقایی زیمباوه تاکید کرد که ایران می‌تواند اورانیوم مورد نیاز خود را از معادن موجود در این کشور استخراج کند. وی به صراحت هم از برنامه‌های غرب برای مهار برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران ابراز تعجب کرد. ایالات متحده تا همین امروز چهار قطعنامه را علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رسانده است.

فیلیپ کرولی سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده در این خصوص می‌گوید: ما به شدت از اظهارنظرهایی که از سوی مقام‌های زیمباوه در خصوص همکاری هسته‌ای با ایران مطرح شده تعجب کرده ایم. البته که سخنان وزیر امور خارجه این کشور آفریقایی نظر شخصی وی بوده است اما کشور متبوع وی به مفاد معاهده منع تکثیر تسلیحات هسته‌ای پایبند است. قطعا دولتمردان این کشور می‌دانند که قطعنامه‌های شورای امنیت برای همگان لازم الاجرا هستند. کشورهایی که به این مفاد پایبند نباشند از سوی جامعه جهانی تنبیه خواهند شد.

فیلیپ کرولی در بخش‌هایی از سخنان خود باز همان ادعاهای پیشین را مطرح کرده و تاکید کرد که تهران برای فرار از انزوای بین المللی که گرفتار آن است به فکر کشورهای آفریقایی افتاده و دست دوستی و تجارت با آنها داده است.

ایران همکاری نمی‌کند!

همزمان با این موضع‌گیری‌های آمریکا اتحادیه اروپا هم باز پرونده هسته‌ای ایران را در راس قرار داده و از نگرانی از حرکت برنامه هسته‌ای این کشور به سمت تسلیحاتی شدن سخن می‌گوید. اروپایی‌ها ایران را مقصر ناکامی ‌در به ثمر نشستن مذاکرات گروه 1+5 در ژنو و استانبول ترکیه می‌دانند. این بار هم 27 کشور عضو این اتحادیه در وین دور هم جمع شده و باز در خصوص برنامه هسته‌ای تهران به بحث و تبادل نظر پرداختند. در ماه‌های دسامبر و ژانویه بود که تهران با اعضای این گروه اروپایی بارها در خصوص برنامه هسته‌ای خود گفتگو کرد.

شش کشوری که در مذاکرات هسته‌ای دورتادور میز را برای ایران پر می‌کنند این بار هم در وین در نشست آژانس بین المللی انرژی اتمی‌ دور هم جمع شده و البته موضعی یکسان را در برابر ایران اتخاذ کردند. برخی رسانه‌های غربی با اغراق در این موضع گیری غرب این اتحاد کشورهای پنج به اضافه یک در برابر ایران در نشست آژانس را بی سابقه خواندند. در بیانیه مشترکی که این شش کشور صادر کردند از ایران خواستند که با آژانس همکاری کامل داشته باشد. در بخشی از این بیانیه هم برای نخستین بار اروپایی‌ها همکاری ایران با آژانس را راهکاری برای دور کردن احتمال گزینه نظامی ‌علیه تاسیسات هسته‌ای تهران دانسته اند. این نخستین بار در دو سال گذشته است که چهار عضو دیگر این گروه توانسته اند روسیه و چین را به اتخاذ چنین رویکرد سنگینی در برابر تهران متقاعد کنند.

برخی تحلیل‌گران این واکنش غرب را به استیصال کامل در برابر تهران مربوط می‌دانند. غربی‌ها ادعا می‌کنند که در استانبول راهکارهایی را برای اعتماد سازی پیش روی تهران گذاشته اند که ایرانی‌ها تمام آنها را پس زده اند. گزارش اخیر آمانو که در آن از تشدید برنامه تسلیحاتی ایران سخن گفته بود بر این رویکرد کشورهای پنج به اضافه یک بسیار تاثیر گذاشته است. البته آمانو در این گزارش هم تاکید کرده بود که چندان به داده‌های اطلاعاتی در خصوص برنامه تسلیحاتی ایران مطمئن نیست و نمی‌داند که چه زمانی می‌تواند اطلاعات دست اول را در اختیار داشته باشد. امانو در بخش‌هایی از این گزارش هم تاکید کرده بود که نمی‌تواند قاطعانه در خصوص تسلیحاتی بودن برنامه هسته‌ای ایران اظهارنظر کند.

با این همه منابع نزدیک به گروه پنج به اضافه یک ادعا می‌کنند که برنامه هسته‌ای ایران به شدت این اعضا را نگران کرده و آنها بیم تسلیحاتی شدن برنامه هسته‌ای تهران را دارند. در میان کشورهای حاضر در این گروه ایالات متحده بیشترین موضع‌گیری را داشت. نماینده این کشور در آژانس در این خصوص می‌گوید: ایران با توسل به ابزارهای علمی‌، تکنیکی و صنعتی به دنبال تولید تسلیحات هسته‌ای است. این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که نماینده ایران در آژانس آمادگی تهران را برای آغاز گفتگوها اعلام کرده است.

ایران تحریم‌ها اعمال شده بر خود را غیرقانونی می‌داند و خواهان لغو تمامی ‌انها است. ایران تاکید دارد که بر اساس مفاد ان پی تی این کشور حق تولید سوخت نیروگاه‌های تحقیقاتی خود را داشته و دارد.

همزمان با این تحولات خانم کاترین آشتون که ریاست تیم اروپایی را در ژنو و استانبول هم بر عهده داشت تاکید دارد که اروپا همچنان در قبال ایران به دو استراتژی متوسل خواهد بود : تحریم و تعامل. کاترین اشتون تاکید کرد که برنامه هسته‌ای ایران همگان را در قاره سبز نگران خود نگاه داشته است.

آشتون در این خصوص گفت: در اتحادیه اروپا همگان ترجیح می‌دهند در مسیر دیپلماسی با تهران قدم بزنند و نه سخت گیری بر این کشور. اما ما همچنان دو راهکار داریم که یکی همین اعمال فشار بر تهران برای نشستن پای میز مذاکره است.

خانم آشتون همچنین همصدا با رسانه‌های غربی در مسائل داخلی ایران هم سری کشیده و از نقض حقوق بشر در تهران انتقاد کرد. وی همچنین نسبت به وضعیت میر حسین موسوی و مهدی کروبی از رهبران معرضان به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری سال 2009 میلادی در تهران هم ابراز نگرانی کرده و گفت: ما نمی‌دانیم که این افراد در حصر خانگی هستند یا جایی در زندان.

روس‌ها و بازی در دو جبهه

روس‌ها اما به گونه ای حساب خود را با تهران و برنامه هسته‌ای این کشور از سایرین جدا کرده اند. مسکو اخیرا اعلام کرده که خود را برای به راه اندازی کامل نیروگاه بوشهر در ایران مهیا می‌کند. ماه گذشته میلادی بود که روس‌ها ادعا کردند دلیل تاخیر در برنامه بوشهر مشکلات فنی است. بر اساس همین مشکلات و خبر روس‌ها بود که کفته شد بخشی از سوخت هسته مرکزی بوشهر باید از این نیروگاه خارج شود. سفیر روسیه در ایران با اعلام این خبر هشدار داده بود که رسیدگی به این مشکل در بازه زمانی زودتر بهتر از واگذاری آن به فردایی است که می‌تواند مصیبت هسته‌ای را به راه بیندازد.