فضاى آزاد سياسى وجه تمایز عراق با تونس و مصر
ديپلماسى ايرانى: آسیاب به نوبت؟ خاورمیانه در التهاب تحولات سیاسی و خیزش‌های مردمی می‌سوزد و در این سوز و گداز هستند کشورهایی که بیم این را دارند که مبادا در دومینوی تغییرات به راه افتاده، آنها نیز قربانی اراده مردمی شوند. تونس این آزادی خواهی را به مصری‌ها داد و مصر هم آن را به دست جوانان انقلابی در لیبی سپرد. نه در تونس آرامش برقرار است و نه مصر به ثبات کامل سیاسی رسیده است. تکلیف لیبی نیز در دست اراده مردم است و البته لجبازی معمر قذافی.
موج اعتراض‌های عمومی در عراق هم به راه افتاده است. کشوری که از 2003 صدای گام‌های سربازان آمریکایی خواب شب را بر ساکنانش حرام کرده و البته چند ماهی است که نوری مالکی در مقام نخست وزیری آن ابقا شده است. دیپلماسی ایرانی به بهانه این تحولات اعتراضی در عراق با حسن کاظمی قمی سفیر سابق ایران در عراق به گفتگو نشست. کاظمی قمی در این گفتگو از تفاوت ساختاری اعتراض‌های مدنی در عراق با خیزش‌های عمومی جاری در خاورمیانه و شمال آفریقا می‌گوید:
آيا تحولات در دیگر کشورها جرقه‌ای برای اعتراض‌های مردمی در عراق بوده است؟
ماهیت حکومت، قانون اساسی و نظام سیاسی در عراق با کشورهایی که حرکت‌های مردمی در حال شکل‌گیری است، کاملا متفاوت است. به این معنا که در عراق چه حاکمیت و چه قانون اساسی، دولت و پارلمان آن بر مبنای دموکراسی و انتخابات شکل گرفته است. در حالیکه در کشورهایی که حرکت‌های مردمی شکل گرفته است، فاقد چنین مبنایی هستند. حال اگر بخواهیم این مبنای مردمی در عراق را مورد بررسی قرار دهیم باید گفت، تمامی فراکسیون‌ها و جریانات سیاسی در حاکمیت حضور دارند و قانون اساسی نیز توسط خود مردم نوشته شده است. از طرف دیگر مراجع دینی که همیشه مشوق مردم در فرایند سیاسی و دولت بودند، امروزه نیز از دولت و روند سیاسی حاکم در عراق حمایت کرده‌اند. حتی در شرایط کنونی نیز با برپایی این تظاهرات، مراجع دینی از اصل برگزاری این تظاهرات حمایت کرده اما نگرانی خود را از اینکه زمانی این تظاهرات مورد سوء استفاده برخی گروه‌ها قرار بگیرد، اعلام کردند. در حقیقت مراجع دینی تاکید دارند که دولت باید امنیت را فراهم کرده و به خواسته‌های مردم توجه کند.
مرکز تمايز حرکت‌هاى مردمى در عراق با کشورهايى همچون مصر يا تونس در چيست؟
نکته مهم دیگری که عراق را از دیگر کشورهای معترض منطقه متمایز می‌کند این است که در عراق هم اکنون فضای آزاد سیاسی وجود دارد. یعنی بعد از سقوط رژیم دیکتاتوری صدام تا به امروز در فضای باز سیاسی حرکت‌های مردمی و تظاهرات امری طبیعی است.
همچنين شعارهایی که در اکثر تظاهرات در کشورهاى ديگر منطقه داده شده نشان می‌دهد که مردم به دنبال تغییر سیاسی رژیم هستند،در حاليکه در عراق مردم بیشتر تاکید بر خدمات، امنیت و رسیدگی به مشکلات مالی و فساد اداری دارند. خود دولت عراق نیز این حرکت‌های مردم که به دنبال خدمات بیشتر هستند را حق مشروع آنها دانسته و از این نوع حرمت دفاع می‌کند.
به گفته شما که درعراق فضاى باز سياسى وجود دارد، اما باز در اين تظاهرات‌ها شاهد درگيرى‌هايى هم بوديم. علت را درچه مى‌بينيد؟
به نظر مى رسد تلاش دولت در امر خدمات رسانى و فراهم کردن خواستههاى مردم تاکيد مى‌کند.اما در لابلاى حرکت‌هاى مردمى، برخى حرکت‌ها ديده شد که به نظر براى همان خواستههاى مردم ايجاد شده بود، در حاليکه هرج و مرج‌هايى هم صورت گرفت و درگيرى‌هايى نيز رخ داد. بايد به اين اتفاق‌ها توجه کرد که در فضاى باز عراق،اين کشور هنوز در اشغال است و از طرفى اين دولت که برخاسته از راى و نظر مردم است، همچنان از برخى جهات تحت فشار است. از جمله مخالفتى که بازماندگان رژيم گذشته دارند و به دنبال تغيير هستند. خواستههاى اين گروه‌ها با خواستههاى مردم متفاوت است.
تاثير موج تحولات در منطقه بر عراق چيست؟
درباره اين امر که اعتراض‌هاى مردم عراق همراه با موجى است که در منطقه پديد آمده بايد گفت، اگر ما به گذشته هم رجوع کنيم، اين اولين بار نيست که ما شاهد اعتراض‌هاى مردمى در عراق هستيم. در طول اين چند سال به مناسبت‌هاى مختلف اين حرکت‌هاى مردمى وجود داشت. زمانى مشخصا عليه اشغال‌گرى و يا عليه تروريسم بوده است. در برخى از مقاطع براى مشکلات خدمات بوده که ما در بغداد و بصره شاهد آن بوديم.
بنابراين اين اولين بار نيست که در فضاى باز سياسى شاهد اين حرکت‌ها هستيم، شايد اين تحولات منطقه‌اى باعث تشديد اين حرکت‌ها در عراق شده باشد، زمانى که خواسته‌ها و حرکت‌هاى مردمى اغاز مى‌شود شايد به نوعى محرک براى مردم عراق بوده است.
در يک جمع‌بندى مى‌توان گفت که جنس و ماهيت اين حرکت با حرکت و انقالب‌هايى که در کشورهاى مصر و تونس و غيره که با شعار تغيير حاکميت و نظام است، قابل مقايسه نيست. به اين دليل که نظام و دولتى که در عراق برسرکاراست، بر اساس راى و نظر مردم روى کار امده است. همچنين موضوعى که روشن است همانطور که در تاکيد مراجع دينى هم بوده و دولت هم اعلام کرده است که ما بايد اهتمام خود را بر توسعه خدمات، کوپن ارزاق برق‌رسانى قرار دهيم. در عين حال مردم عراق هم بايد ازاين امر پاسدارى کنند که در اين ميان افرادى نباشند که از بعضى حرکت‌ها سوءاستفاده کنند و مسايل به سمتى برود که خلاف راى مردم عراق باشد. وحضور اشغالگر و ديگرانى که خارج از موضوع مردم هستند از حرکت‌هاى مردمى به نفع مقاصد خود استفاده کنند.
از يک طرف بسيارى از مقامات دولتى و فعالان جامعه مدنى از مردم درخواست کردند که در تظاهرات شرکت نکنند و از طرفى رئيس مجلس اعلاء عراق، فياض و ديگران مردم را دعوت به تظاهرات کردند. در حقيقت چه کسى پشت تظاهرات مردم عراق است؟
همانطور که اشاره شد، اصل حرکت‌هاى مردمى منفى نيست. چراکه مردم خواسته‌هايى دارند و اين خواسته‌ها نيز مشروع است. نکته ديگر اين است که تمامى فراکسيون‌ها و احزاب سياسى مهم اکنون در حاکميت هستند و حکومت براساس راى مردم است. اينکه ديگران همچون القاعده و باقى ماندگان از رژيم بعثى عراق از اين حرکت‌ها سوء استفاده کنند، امرى طبيعى است، به دليل اينکه عراق نظامى‌است که تازه پاگرفته و هنوز ثبات لازم، صدرصد محقق نشده است. در چنين فضايى مى‌تواند تزلزل‌هايى هم بوجود بيايد در کنار اين امر که عراق همچنان در دست اشغالگران است. دولت عراق هم به اين موضوع اشاره کرده است که برخى از باقى‌ماندگان رژيم سابق در اعتراض‌هاى مردمى شرکت مى‌کنند.
چرا اين اعتراض‌هاى مردمى در کردستان عراق از همه بيشتر است و حساسيت بر اين منطقه نيز با شهرهاى ديگر عراق متفاوت است؟
باز هم اگر به حرکت‌هاى مردم در کردستان هم توجه کنيد عليه دولت عراق نيست. بيشتر حرکت‌ها و اعتراض در ارتباط با حکومت اقليم است و نه دولت مرکزي. بنابراين حرکت‌ها در کردستان با آنچه که امروزه در بغداد رخ مى‌دهد متفاوت است.
نظر شما :