ترکیه نقطه تلاقی شرق و غرب

سه شنبه هفته گذشته آنکارا میزبان یک اتفاق تاریخی بود، محمود عباس، رهبرتشکیلات خودگردان فلسطین و شیمون پرز، رئیس جمهوراسراییل زیر سقف پارلمان ترکیه در کنار یکدیگر قرار گرفتند و برای اولین بار به سخنان یکدیگر گوش دادند. شیمون پرز، به عنوان اولین رئیس جمهور اسراییل در پارلمان یک کشور مسلمان سخنرانی کرد.

دعوت ترکیه از شیمون پرز و محمود عباس برای کمک به روند صلح و ثبات در خاورمیانه از طرف ترکها بازتابهای گوناگونی دربر داشته است. ترکیه در حالی از رئیس جمهور اسراییل دعوت می کند تا در پارلمان کشورش سخنرانی کند که خود برای ورود به خاک عراق و مبارزه با تروریسم گوش به زنگ ایستاده است و این درحالی است که ترکیه این اقدام را یک پیروزی دیپلماتیک برای خود به شمار می آورد. هر چند خود ترکیه نیز اعتقاد دارد که روند صلح در خاورمیانه به جاده ای بی انتها می ماند که در ابتدای راه قرار دارد.

از آنجا که دیدار این مقامات در چنین سطحی آخرین بار هفت سال پیش اتفاق افتاده بود، این دیدار می تواند یک دیدار تاریخی قلمداد شود. هر چند این دیدار هیچ شانسی برای موفقیت را در خود نهان ندارد و تنها می تواند جنبه های سمبلیک داشته باشد. چرا که نه فلسطین و نه اسراییل انتظار معجزه ای را از طرف ترکیه ندارند و در انتها تنها برگ برنده ای برای ترکیه و بخصوص عبدالله گل، رییس جمهور این کشور به حساب می آید.

اما قدرت ترکیه را نباید غلو کرد، ترکیه توان حل مشکلات خاورمیانه ندارد، اما در شرایطی که نام ترکیه این روزها با حمله نظامی به شمال عراق به کار برده می شود، این کشور با این اقدام ژستی سیاسی در مقابل دنیای غرب گرفته است.

این درحالی است که اجلاس صلح پاییزی آناپولیس در راه است و هنوز معلوم نیست که این اجلاس چه نتایجی را دربر خواهد داشت.

ترکیه تمایل خود را برای شرکت در این اجلاس بارها اعلام کرده است، حتی رئیس جمهور این کشور در مصاحبه ای تلوزیونی اعلام کرده است که ترکیه خواهان شرکت در این اجلاس است و این درحالی است که هنوز هیچ دعوتنامه ای برای ترکیه ارسال نشده است.

ترکیه با اقدامات اخیر خود گویا سعی دارد نقش جدیدی را در منطقه بازی کند. این کشور با نقش دوگانه ای که از اوایل دهه 70 به خود گرفته است هم اسراییل را به رسمیت شناخته و هم با اعراب رابطه خوبی برقرار کرده است.

ستون نویس روزنامه حریت می نویسد با وجود آنکه ترکیه با چنین اقدامی پیش از آغاز کنفرانس صلح پاییزی گامی مثبت برداشته است اما روزنه امیدی برای برقراری صلح در منطقه وجود ندارد، چرا که بارها شاهد چنین مذاکرات بی نتیجه ای بوده ایم و یاد گرفته ایم به صلح امید نداشته باشیم، چرا که با گذشت زمان امروز حتی حل مشکلات داخلی فلسطین نیز بسیار دور از ذهن است و تا زمانیکه فلسطین نتواند مشکلات داخلی خود را حل کند هیچ صلحی در این منطقه رقم نخواهد خورد.

روزنامه ملیت نیز می نویسد صلح در خاورمیانه برای دنیای ما و کشورما یک مسئله بسیار مهم است بنابراین باید از انفجار خاورمیانه جلوگیری کنیم. بعد از جنگ عراق باید سعی کنیم که از هرگونه انفجاری در این منطقه جلوگیری کنیم چرا که انفجاری جدید در این منطقه، پایان خاورمیانه خواهد بود. بنابراین اقدام برای برقراری صلح در این منطقه وظیفه تمام کشورهای جهان است و ترکیه این وظیفه خود را به خوبی انجام داده است.

ترکیه در ماه های اخیر نقش پررنگ تری در منطقه پیدا کرده است. در اجلاس کشورهای همسایه عراق که در شهر استانبول برگزار شد، وزرای امور خارجه ایران و آمریکا در زمانی واحد در آنکارا حضور یافتند، رئیس جمهور سوریه و پس از آن پادشاه عربستان به ترکیه سفر کردند و علی باباجان وزیر امور خارجه ترکیه به تمام کشورهای منطقه سفر کرد، تمام این فعالیت های دیپلماتیک نشان از آن دارد که ترکیه می خواهد نقش خود را تغییر دهد.

اما این نکته را نباید فراموش کرد که صلح در خاورمیانه با این دیدارهای دیپلماتیک به دست نمی آید. صلح در خاورمیانه با صلح بین اسراییل و فلسطین آغاز خواهد شد. بنابراین اگر کشوری می خواهد که خاورمیانه به ثبات و صلح برسد اولین گام حل مشکل فلسطین خواهد بود و اگر چنین نشود خاورمیانه با انفجاری عظیم رو به رو خواهد شد.

پس نباید به آمریکا اجازه دهیم تا عراقی دیگر در منطقه به وجود آورد. اگر منطقه بتواند چنین پروسه ای را پشت سر بگذارد آن زمان می توانیم بگوییم که با صلح در خاورمیانه فاصله ای نداریم.

اگر ترکیه می خواهد به نقش خود برای برقراری صلح و ثبات در منطقه ادامه دهد ابتدا باید مشکل خود را با حزب کارگران کرد در شمال عراق حل کند، یک راه حل منطقی می تواند مذاکره باشد، بدون جنگ و خونریزی.   در این صورت این کشور می تواند برای برقراری صلح و ثبات در منطقه نقشی  اساسی و اصلی داشته باشد. با به دست آوردن این نقش در منطقه دیگر نیازی به پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا نخواهد بود چرا که این اتحادیه پیش از آنکه ترکیه اقدامی کند خود این کشور را به عضویت دائمی درخواهد آورد.