دومین سفر یک عضو شورای امنیت به تهران
یانگ جیه‌چی، وزیر خارجه چین به منظور دیدار با مقامات بلند پایه ایرانی از جمله محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهور، و منوچهر متکی، همتای ایرانی‌اش سه‌شنبه وارد تهران شد و عصر سه‌شنبه با رییس جمهور دیدار و گفت و گو کرد.
این دیدار در حالی انجام می‌شود که چین از سوی سایر کشورهای عضو گروه 1+5 (به استثنای روسیه) تحت فشار قرار دارد تا با سیاست‌های کشورهای غربی و در راس آن‌ها ایالات متحده و فرانسه برای وضع تحریم‌های شدیدتری علیه ایران همسو شود. اما در طرف دیگر ایران که پیش از این توانسته نظر نسبی مساعد روسیه را در حمایت از فعالیت‌های هسته‌ای خود جلب کند، امیدوار است که بتواند از حمایت پکن نیز برخوردار شود.
چین نیز مانند روسیه از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به شمار می‌رود که دارای حق وتو است و بنابراین یکی از تاثیر گذارترین اعضای اجلاس 1+5 به شمار می‌رود که در مقایسه با سایر اعضای این اجلاس، یعنی فرانسه، آلمان، بریتانیا، و آمریکا، نظر مساعدتری نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران دارد.
این موضع‌گیری چین در قبال فعالیت‌های هسته‌ای ایران که بی‌ارتباط به قراردادهای تجاری و روابط گسترده دیپلماتیک دو کشور نیست کشورهایی مانند آمریکا و فرانسه را بر آن داشته تا در زنجیره‌ای از دیدارهای مقامات رسمی چین را به همسویی با سیاست‌های غرب ترغیب کنند.
در همین زمینه برنار کوشنر، وزیر خارجه فرانسه، چندی پیش، در سفر به پایتخت چین با یانگ دیدار و گفتگو کرده بود و در پایان سفر با دعوتنامه‌ای رسمی از سوی هو جین‌تائو، رهبر چین، برای نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه به کشورش باز گشته بود.
اکنون در حالی که یانگ به تهران آمده است و سارکوزی نیز خود را برای سفر به پکن در اواخر ماه میلادی جاری آماده می کند، خبرگزاری رویترز از حضور یکی از مقامات ارشد دارایی ایالات متحده در پکن خبر داد که در دیدار و مذاکره با مقامات چینی مشغول بررسی راه‌های ممکن برای مجازات‌های اقتصادی علیه ایران است. استوارت لوی، معاون بخش مبارزه با تروریسم و اطلاعات محرمانه اقتصادی دارایی آمریکا در حقیقت اکنون مهمان کشوری است که بسیاری از شرکت‌هایش به دلیل فروش اسلحه و فن‌آوری قابل استفاده در امور نظامی در فهرست سیاه ایالات متحده قرار گرفته‌اند.
در صورتی که به زنجیره این سفرها دیدارهای جداگانه جرج بوش، رییس جمهور آمریکا، با سارکوزی و آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، را در یک هفته گذشته، دیدار سارکوزی و مرکل در برلین در اوایل هفته جاری، سفر رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا به چین، سفر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به تهران در اواسط ماه اکتبر و بازگشت سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه بعد از دو هفته به تهران و همچنین دیدارهای کوشنر – لاوروف و پوتین – سارکوزی را در مسکو در فاصله کوتاهی قبل از سفر این دو به تهران و سفر پوتین به آلمان و دیدار با مرکل را یک روز قبل از حضور در نشست سران کشورهای حاشیه خزر در تهران اضافه کنیم، گمان این که اتفاق بزرگی در حال شکل گرفتن است کار چندان دشواری نیست. به خصوص این که بدون استثنا در تمام این دیدارها مساله فعالیت‌های هسته‌ای در راس فهرست مذاکرات قرار داشته است.
گوردون براون، نخست وزیر بریتانیا که بیش از آن درگیر مسائل داخلی و بازگرداندن آبروی از دست رفته حزب کارگر است که بتواند در این زنجیره دیدارها شرکت کند به سهم خود دوشنبه اعلام کرد در صورتی که ایران به نگرانی‌های موجود درباره فعالیت‌های هسته‌ای این کشور پایان ندهد راه سرمایه‌گذاری در بخش انرژی و بازار پول این کشور را خواهد بست.
در این بین چیزی که بر جنب جوش فضای دیپلماتیک جهانی در آستانه تسلیم گزارش‌های جداگانه محمد البرادعی، رییس آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و خاویر سولانا، مسئول سیاست‌های خارجی اتحادیه اروپا درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران افزوده این است که حتی مقاماتی که در حلقه اجلاس 1+5 نیز جایی ندارند برای مداخله و تاثیر گذاری در این پرونده تلاش می‌کنند.
از این دست مداخلات می‌توان به سفر تسیپی لیونی، وزیر خارجه اسرائیل به پکن حدود دو هفته پیش و سفر ایهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل به مسکو بلافاصله پس از بازگشت پوتین از تهران اشاره کرد. سفر هر دو مقام اسرائیلی که به منظور توقف حمایت‌های مسکو و پکن از تهران و موافقت آن‌ها با دور سوم تحریم‌های انجام شده بود مانند دیگر فعالیت‌های کشورهای غربی تا امروز عقیم مانده است.
سه‌شنبه صبح در آستانه سفر یانگ به تهران سخنگوی وزیر خارجه چین در پکن در کنفرانس مطبوعاتی که به روال معمول برگذار شده بود با اشاره به سفر وزیر خارجه چین به تهران درباره موضع‌گیری پکن اعلام کرد به عقیده کشورش تحریم‌ها راه مناسبی برای جلوگیری از مناقشه بین‌المللی نیست که بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران پدید آمده و روز به روز وخیم‌تر می‌شود. او همچنین از تهران نیز خواست تا در مواضع خود تجدید نظر کند.
لیو جیانچائو، سخنگوی وزارت خارجه چین گفت: «ما از ایران می‌خواهیم به درخواست‌های بین‌المللی پاسخ مثبت بدهد و انعطاف بیشتری در مواضع هسته‌ای از خود نشان دهد. امیدواریم که از طریق مذاکره و گفت و گو بتوانیم به پیشرفت‌هایی در جهت حل مساله دست پیدا کنیم.»
او تاکید کرد: «ما معتقدیم که تحریم‌ها و به خصوص تحریم‌های یکجانبه هیچ تاثیری نخواهند داشت.»
با این حال و به رغم این که به نظر می‌رسد تلاش‌های کشورهای غربی در تغییر مواضع مسکو و پکن درباره تهران بی‌اثر بوده است نباید فراموش کرد که گزارش‌های البرادعی و سولانا که قرار است 19 نوامبر (22 آبان) تسلیم اجلاس 1+5 شود تاثیر قابل توجهی بر تصمیم‌گیری کشورهای حاضر در این اجلاس خواهد داشت و علاوه بر آن در این اجلاس ثمره این جنب و جوش‌های دیپلماتیک خود را نشان خواهد داد.
برخی تحلیل‌گران با اشاره به سفر اخیر لاوروف به تهران چنین پیش‌بینی می‌کنند که سفر وزرای خارجه مسکو پکن به ایران بیش از این که به عنوان اعلام حمایت این کشورها از ایران باشد نشانه آخرین تلاش‌های آن‌ها برای متقاعد کردن ایران به پذیرش برخی شروط کشورهای غربی از جمله تعلیق موقت غنی‌سازی اورانیوم است تا رسیدن به یک توافق مشترک.
به همین منظور اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان که اعضای گروه 1+5 را تشکیل می‌دهند بسته تشویقی برای ایران در نظر گرفته بودند حاوی امتیازات اقتصادی و سیاسی اما ایران این بسته را نپذیرفته است. آقای احمدی‌نژاد چندی پیش اعلام کرد پرونده هسته‌ای از نظر ما بسته شده و به این ترتیب به کشورهای غربی گفت هیچ راه مصالحه‌ای برای تعلیق موقت غنی‌سازی اورانیوم وجود ندارد.
در حال حاضر بنا به گفته مقامات دولتی 3000 دستگاه سانتریفوژ در مرکز غنی‌سازی اورانیوم نطنز مشغول کار است. ایران بارها تاکید کرده است که تنها هدف‌اش از غنی‌سازی اورانیوم تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه هسته‌ای بوشهر (و سایر نیروگاه‌های بعدی) است که کار ساخت آن از پیش از انقلاب آغاز شده و قرار است به زودی به بهره برداری برسد. کارشناسان معتقدند که ایران برای تامین سوخت این نیروگاه دست کم به 54 هزار دستگاه سانتریفوژ نیاز دارد.
اما در صورتی که رو در رویی جامعه جهانی به مراحل دشوارتری کشیده شود چین در مقایسه با روسیه در موقعیت بدتری قرار خواهد گرفت. به عقیده برخی تحلیل‌گران روسیه بیشتر به ایران به چشم یک متحد منطقه‌ای نگاه می‌کند و سنگری که در مقابله با غرب سعی می‌کند آن را حفظ کند تا غرب و به ویژه آمریکا را در فاصله دورتری از حیطه نفوذ سنتی خود در قفقاز، آسیای مرکزی، و حتی اروپای شرقی نگاه دارد.
بر خلاف روسیه که از منابع سرشار انرژی داخلی برخوردار است و به طور علنی در سیاست خارجی موضعی مخالف آمریکار گرفته، مساله ایران برای چین بسیار غامض‌تر است. این کشور به دلیل فقدان ذخیره نفتی مورد نیاز که بتواند هزینه تولید چین را برای قراردادهای دراز مدت ثابت نگه دارد تا سال‌های متمادی به خرید نفت بیش از مصرف خود احتیاج دارد (مساله‌ای که برای اولین بار در سفر جیانگ زمین، رهبر وقت چین به ایران و نیجریه و برخی کشورهای نفت‌خیز مطرح شد) و در این بین ایران به عنوان سومین منبع تامین نفت مورد نیاز چین برای این کشور از اهمیت خاصی برخوردار است.
اما از طرفی دیگر آمریکا در برابر چین قرار دارد و کسری تراز تجاری که سالانه میلیاردها دلار از بازار آمریکا روانه چین می‌کند رقمی نیست که چین به سادگی بتواند از آن چشم بپوشد و این مساله پیش‌بینی موضع‌گیری نهایی چین را در این قضیه دشوار می‌کند.
نظر شما :