ایران هراسی یا اسلام گریزی؟

ديپلماسى ايرانى: در چند روز گذشته تعدادی از آذری‌ها در مقابل سفارتخانه‌های ایران در کشورهای مختلف به تبلیغات شیعی از طریق رسانه‌های ایرانی اعتراض کردند. آنها بر این باور هستند که ایران از طریق شبکه سحر برنامه‌های دینی پخش می‌کند که باعث دامن زدن به اختلافات و تضادهای داخلی اذربایجان می‌شود. به همین دلیل بسیاری دیش‌های ماهواره را در آذربایجان جمع کردند. این امر تاجایی پیش رفت که علی عباس اف در مصاحبه با شبکه تلویزیونی با تاکید براینکه 60 درصد مردم در این کشور ماهواره نگاه می‌کنند، هشدار داد که از این به بعد تنها شبکه‌هایی مجوز پخش برنامه در این کشور را خواهند داشت که از فیلترینگ دولت به سلامت عبور کرده باشند. همراه با این جنجال‌های دولتی در آذربایجان، رسانه‌های غربی ادعای کمک‌های نظامی و فنی ایران به ارمنستان را نیز مطرح کردند. جنجالی رسانه ای برای خلق تنش در رابطه میان آذربایجان و ایران.

اما ریشه این شیطنت‌های رسانه ای در آذربایجان در کجاست؟

محمدفرهاد کلینی، سفير سابق ايران در ارمنستان و ماکان عیدی‌پور، کارشناس مسایل ترکیه در گفتگو با دیپلماسی ایرانی به ریشه یابی این ماجرا پرداختند:

محمد فرهاد کلینی در این خصوص گفت: آذربایجان امروز سه ویژگی دارد:

1.    نظام کمونیستی شوروی سابق است و اقتدارگرایی و حاکمیت توتالیتری همچنان بر این دولت سیطره دارد و به طور طبیعی نمی‌توان مدعی شد که دموکراسی به معنای واقعی در آنجا حاکم است. بنابراین از مردم فاصله گرفته و فرافکنی مباحث آنها نیز به همین دلیل است.

2.    دولت از مردم جداست و اقدامات اسلام‌زدایانه این دولت است که تنش زا شده است. نمونه آن در مورد حجاب دختران مسلمان در این کشور است که دولت چگونه برای این امر به مردم فشار وارد آورده است.

3.    وابستگی به لابی صهیونیستی است که این لابی بسیار قوی است و رژیم صهیونیستی هم بیش اینکه با شیعه مخالف باشد با اسلام مخالف است. همچنین به نظر می‌رسد بیش از انکه مساله شیعه و سنی مطرح باشد موضوع مخالفت با ایران است. به دلیل وابستگی‌های مجموعه استکبار جهانی و امریکاست که لابی صهیونیستی در این کشور تقویت شده است.

سفیر سابق ایران در ارمنستان براین باور است که عامل غیرمردمی بودن و جدایی از دیانت اسلام و وابستگی به لابی صهیونیستی عواملی هستند که اذربایجان را تحریک می‌کند تا اقداماتی علیه جمهوری اسلامی انجام دهد. این کارشناس می‌افزاید، قطع شبکه سحر، دامن زدن به موضوع قره‌باغ و مبحث کمک به ارمنستان در راستای خصوصیت رژیم حاکم برآذربایجان نشات می‌گیرد.

در آخر می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که مقامات جمهوری اسلامی باید پاسخ قاطع،دیپلماتیک و منطقی در برابر چنین اقداماتی داشته باشند.

این کارشناس در ادامه می افزاید : تصور نمی‌شود که این امر موضوع مهمی در روابط دو کشور باشد و ممکن است حتی عده‌ای را جمع کرده باشند تا دربرابر سفارت ایران تظاهرات کنند. به همین دلیل به نظر نمی‌رسد که این امر باعث تغییر در ارتباط دوکشور شود.

ماکان عیدی‌پور، نیز بر اسلام‌گرایی تاکید کرده و بر این باور است که داستان ایران هراسی آذربایجان موضوع داخلی این کشور نیست. بدین معنا که در دو سه سال اخیر اسلام‌گرایی در این کشور بسیار تقویت شده است. حتی پس از فروپاشی شوروی بسیاری براین باور بودند که این موج خیلی زودتر باید اغاز شود، اما آذری‌ها دهه نود را به نوعی در برزخ سیاسی- فرهنگی گذراندند. اما با ورود به سال 2000 و بعد از آن و با اوج‌گیری جنبش‌های اسلامی در سراسر اسلام و حتی دنیای غرب، آذری‌ها بیشتر به سمت اسلام کشیده شدند. با توجه به مختصات جمعیتی‌شان که اکثریت مطلق آنها شیعه هستند، این امر بسیار طبیعی است که دولتمردان آذربایجان فکر کنند که اگر تهدیدی از سمت گروه‌های اسلامی متوجه انهاست، این تهدید از سوی گروه‌هایی با سمپاتی به ایران و مرکزیت شیعه است.

بنابراین حرکت دولت آذربایجان، که البته این موضع رسمی آذربایجان نیست، عوامل وجریان‌هایی در حکومت این کشور هستند که روابط خوبی با اسراییل دارند و این عوامل همواره پروژه ایران‌ستیزی و ایران هراسی را تقویت می‌‌کنند.

1.    رسانه‌های آذربایجان هم اخیرا با برنامه‌هایی سعی در تیره جلوه دادن چهره ایران به عنوان حکومتی دینی دارند.

2.    در جهت نوعی پیش دستی در برابر حرکت احتمالی مردم آذربایجان برعلیه حکومت سکولار آنهاست.

این دو هدف اصلی پروژه ایران‌هراسی در آذربایجان است. آذربایجان را با توجه به وضعیت سیاسی ان می‌توان با ترکیه که زمانی سکولار بود مقایسه کرد. آن دولت‌ها در ترکیه هم با چنین چالشی روبرو بودند که مردم بسیار به مذهب گرایش داشتند ودر مقابل ظاهر و چارچوب‌های قانون اساسی بر مبنای ارزش‌های غیردینی و لائیک نوشته شده بود.

این کارشناس اضافه می‌کند،موضوع حمایت ایران از ارمنستان نیز امر جدیدی نیست، اگر اذری‌ها می‌خواستند با توجه به چنین چیزی با ایران مخالفت کنند، باید زودتر از این‌ مخالفت را اعلام می‌کردند. در حقیقت این امر را متمسکی قرار دادند، چراکه موضوع ارمنستان و درگیری قره‌باغ برای مردم آذربایجان موضوع بسیار احساسی و مهمی‌است، به همین دلیل از این امر استفاده کردند و اعداد و ارقامی را اعلام کردند که ایران به ارمنستان کمک نظامی می‌کند. تمامی این مسایل به این دلیل است که ارتباط فرهنگی غیردولتی که بین این دوکشور وجود دارد را تیره کنند و زمینه را برای نفوذ بیشتر درگروه‌های مذهبی که امروزه از لحاظ افکارعمومی قدرت بالایی هم در اذربایجان دارند، را کمرنگ کنند.

ماکان عیدی‌پور نتیجه‌گیری می‌کند که حکومت الهام علی‌اف نیز از این قاعده که در سراسر جهان اسلام به وجود آمده، مستثنی نخواهد بود و با نادیده گرفتن نظرات مردم و ساختارهای دموکراتیک بر روی کار آمدند و دیر یا زور موقع آن می‌رسد که دچار چنین چالش‌هایی شوند.