ارتش نه حاکم مصر که حافظ دموکراسی است
ديپلماسى ايرانى: خون بعد از چند ساعت تغییر رنگ می‌دهد و از "قرمز به قهوه‌ای" تبدل می‌شود اما انقلاب زمانی که جرقه آن زده شد تا به تثبیت نرسد، تغییر ماهیت نخواهد داد. این جمله را رابرت فیسک روزنامه نگار مشهور در خصوص حوادث مصر و البته پیش از سقوط حسنی مبارک بر زبان راند. بیست و چهار ساعت پیش میدان تحریر قاهره یکپارچه فریاد کشید: الشعب یرید اسقاط نظام. دیکتاتور ساعتی بعد به شرم الشیخ گریخت و عمر سلیمان جانشین او مردم را از خبری که دو هفته انتظار ان را کشیدند، مطلع کرد: مبارک قدرت را واگذار کرد و رفت.
انقلاب با رفتن حسنی مبارک به پایان نرسید. کنترل امور در دست شورای نظامی است که ریاست آن را وزیر دفاع عهده‌دار است. نقش ارتش مصر در شکل گیری این انقلاب قابل اغماض نیست. امیر موسوی، مشاور سابق وزیر دفاع و کارشناس استراتژیک، بر نقش مهم ارتش تاکید می‌کند و بر این باور است که نیروی نظامی در این کشور همیشه به مردم احترام گذاشته و همراه این موج پیش رفته و خواهد رفت.
از ابتدا مردم مصر خواهان سقوط نظام بودند ولی شاهد بودیم که مبارک رفت و به جای خود نیز جانشینی چون عمر سلیمان را انتخاب کرد. با توجه به مطالبات مردم رفتن مبارک را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟
به عقیده من عمر سلیمان هم نباید بماند، چرا که او نیز تمام قدرت را تحویل ارتش داد. برخلاف چند روز گذشته که ارتش هم در دست عمر سلیمان بود، ارتش هم دیگر در دست وی نخواهد بود. بنابراین ارتش یک بیانیه صادر می‌کند که دو مجلس شورا و ملی را منحل کند و پیرو آن نیز قانون اساسی را ملغی خواهد کرد. این آغاز تحولی اساسی در این کشور خواهد بود. بنابراین من بعید می‌دانم که مردم به خانه‌های خود بازگردند. مردم بیانه را با یازده بند اعلام کردند و به نظر می‌رسد این یازده بند باید اجرا شود تا میدان التحریر قاهره تخلیه شود.
یکی از درخواست‌های اساسی مردم تغییر نظام است، از جمله تغییر کامل قانون اساسی، حتی تغییری که در یکی از کمیته‌ها در قانون اساسی انجام داده بود را نیز قبول نکردند و درخواست سقوط نظام را دوباره اعلام کردند. بنابراین مشاهده می‌کنیم که مردم خواستار تغییر ریشه‌ای هستند و ارتش هم متعهد شده که این تغییرات را انجام دهد.
با توجه به اینکه قدرت ارتش تا جایی است که می‌تواند قانون اساسی را ملغی کند، درباره قدرت ارتش مصر که مبارک به نفع آن کنار رفت چه پیش‌بینی می‌توان کرد؟
ارتش متعهد شد که درخواست‌های مردم را انجام دهد. به طور کلی ارتش جایگاه بسیار خوبی دربین مردم مصر دارد. همانطور که شاهد هستیم تا امروز ارتش با مردم درگیر نشده و نیروهای مسلح به مقابله با مردم برنخواسته و جرایمی نیز مرتکب نشده‌اند. ارتش در این حوادث و در حوادث گذشته چه در زمان ملک فاروق و چه در زمان جمال عبدالناصر نیز همیشه با مردم بسیار محترمانه برخورد کرده است. همچنین در برابر تجاوزهای رژیم صهیونیستی تلاش‌های بسیار خوبی را انجام داده است.
بنابراین ارتش بسیار خوش‌نام است و مردم نیز دائما شعار دست به دست یگدیگر دهیم را سرمی‌دادند. به عقیده من مردم احترام خاصی برای ارتش قائل هستند و همانطور که دیدیم دیشب هم کاملا مشخص بود که ارتش نیز از کنار رفتن حسنی مبارک خوشحال بود. حتی خبرهایی که امروز رسیده ارتش از مبارک درخواست کرده برای جلوگیری از خونریزی‌های بیشتر مسند قدرت را ترک کند.
در آینده هم نقش بسیار مهمی خواهد داشت، دیروز اعلام شد که ارتش به عنوان جایگزین رژیم دموکراسی نخواهد بود، بلکه به عنوان عامل ایجاد یک رژیم خواهد بود. به عبارت دیگر ارتش حافظ و ضامن تحولات سیاسی در مصر خواهد بود.
مسوولیت ارتش به طنطاوی واگذار شد، این امر را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟
امروز و فردا شاهد تصمیمات مهمی در ارتش مصر خواهیم بود، خود ارتش در مصر حاکم شده است و رییس شورای عالی ارتش که آقای طنطاوی است، حاکم نظامی شده است. هم اکنون شورای عالی نظامی مصر باید دولت موقت تشکیل را دهند که شرایط دولت موقت هم توسط جوانان میدان التحریر اعلام شد. این دولت موقت باید شورایی باشد شامل یک نفر نظامی و چهار نفر دیگر باید جزو شخصیت‌های مورد اعتماد مردم باشند که حق ورود به اولین دوره انتخابات ریاست‌جموری و مجلس نخواهند داشت. نقشه راه اعلام شده توسط جوانان میدان تحریر برای دولت موقت یازده بند دارد که ارتش باید بپذیرد، در غیر اینصورت مشکل پیش خواهد آمد.
تنها دوربینی که توانست وارد چادر وسط میدان التحریر شود، متعلق به شبکه الجزیره بود و نشان داد جلسه‌ای با حضور یکی از روحانیون برجسته الازهر که امام جمعه دیروز قاهره بود، و شخصیت‌های برجسته سیاسی و جوانان موثر میدان التحریر تشکیل شده است. در این جلسه پیش‌نویس پیشنهادات تظاهرکنندگان را تهیه کردند و سپس در میدان برای تمامی مردم پخش کردند و مورد تایید همه جوانان قرار گرفت. مهمترین ایده و خواسته‌‌ای که داشتند ملغی شدن قانون اساسی و کمیسیون ملی برای نوشتن یک قانون جدید تشکیل شود، رفراندوم برگزار شود و دولت موقت باید از همه گروه‌ها و شخصیت‌هایی که مورد پسند مردم هستند، تشکیل شود و نباید بیشتر از نه ماه برسر کار باشند. در حقیقت این دولت موقت زیر نظر حکوت نظامی برای اجرای رفراندوم‌ها، انتخابات مجلس و قانون اساسی، مجالس ملی و ریاست جمهوری تشکیل می‌شود.
به نظر می‌رسد که این تغییری بسیار ریشه‌ای خواهد بود و همانطور که ارتش به مردم احترام می‌گذارد، ارتش نیز هم در داخل و هم در خارج مورد حمایت قرار گرفته است. به عبارت دیگر تحولی بسیار آرام، منطقی و بدون خونریزی در این کشور در حال شکل‌گیرى است. البته همه این مسایل منوط به این است که درخواست‌های جوانان را بپذیرند، اگر ارتش تحت تاثیر امریکا، رژیم صهیونیستی و کشورهای تاثیرگذار در منطقه همچون عربستان صعودی قرار بگیرد، مشکل دوباره شروع خواهد شد و احتمال درگیری میان مردم و ارتش خواهد بود.
مبارک نقش میانجی را در منطقه ایفا می‌کرد، با رفتن مبارک آینده مذاکرات صلح چه خواهد بود و جامعه عربی به چه شکلی در خواهد آمد؟
موجی در منطقه ایجاد شد که همه کشورهای عربی و حتی کشورهای حوزه خلیج فارس هم که محافظه کار هستند از این موج حمایت کردند و موج انقلابی در منطقه ایجاد خواهد شد. تحولات سیاسی و دموکراتیک اتفاق می‌افتد. بحث روابط مصر و اسراییل کاملا تحت تاثیر این تحولات خواهد بود. اما این موضوع که تا چه اندازه ریشه‌ای یا کمرنگ باشد، بستگی به شرایط دولت حاکم در آینده مصر خواهد بود.
شرایط هر طور هم که باشد تمامی احزاب تایید کرند که پیمان صلح کمپ دیویدی که در گذشته بسته شده است در اختیار مردم قرار می‌گیرد، رفراندومی برگزار می‌شود که آیا بایداین پیمان باقی بماند و یا تغییر کند. بسیار بعید به نظر می‌رسد که مردم با ادامه آن موافقت کنند و به احتمال زیاد این پیمان ملغی خواهد شد. بنابراین اسرائیل وارد فاز جدیدی در منطقه خواهد شد.
درباره محاصره نوار غزه نیز به طور حتمی شکسته خواهد شد، تونل‌ها، راه‌های عادی و گذرگاه‌های رفح توسط ارتش باز خواهد شد. حماس هم بیانیه‌ای داد که محاصره غزه شکسته شود و مردم مصر و فلسطین تردد عادی بین دو منطقه داشته باشند. این تحول، قدرت بزرگی به مقاومت در فسطین خواهد داد، محمود عباس ضعیف و بحث مذاکرات کمرنگ خواهد شد.
بنابراین به نظر می‌رسد که آینده سیاهی برای اسراییل رقم بخورد، چرا که مردم مصر یک‌صدا در برابر امریکا و اسرائیل موضع گرفتند. و رابطه مصر با اسرائیل همانند گذشته نخواهد بود.
امریکا از این به بعد چه برنامه و نقشه‌ای برای مصر خواهد داشت؟
تنها نکته‌ای که در این تحولات مطرح است، امریکا در رابطه با آینده روابط با مصر هیچ موضع‌گیری نکرده است و تنها تاکید این کشور بر اجرای دموکراسی در کشور مصر بوده است. به عقیده من چرخشی در روابط امریکا و اسراییل اتفاق خواهد افتاد ولی ما شاهد بودیم که در هجده روز گذشته هیچ موضع‌گیری درباره اینکه امریکا در آینده چه روابطی با مصر خواهد داشت، گرفته نشد، چراکه امریکایی‌ها فهمیدند اگر امروز موضعی در این رابطه گرفته شود کاملا به ضرر آنها خواهد بود.
بنابراین امریکا از این به بعد تلاش خواهد کرد که چهره‌های مورد نظر خود را در دموکراسی مصر بکارد و آنها را مورد حمایت قرار دهد که قوی مطرح شوند و رای بیاورند چه از طریق کمک‌های سیاسی چه از طریق حمایت‌های مالی به این اهداف خود خواهند رسید.
اما موضوع دیگری که باید مورد توجه قرار داد این است که این تحولات چه تاثیری بر امریکا خواهد داشت؟
مسلما منافع امریکا در خطر قرار خواهد گرفت. چرا که مردم حسنی مبارک را عامل امریکا می‌دانند و در شعارهای خود نیز به این امر اشاره کردند. بنابراین باید امریکا تلاش کند که خود را بسیار ملایم در برابر مردم مصر نشان دهد و با مردم مماشات کند تا بتواند در آینده از مهره‌های خود در دموکراسی مصر پشتیبانی کند.
نظر شما :