آزمون آمریکا در گرجستان؛
انتخاب حکومت متحد یا حکومت دموکراسی
در حالی که تنها حدود یک هفته از اعلام وضعیت فوق‌العاده در پاکستان و عیان شدن ماهیت تمامیت خواه حکومت نظامی تحت حمایت واشینگتن در این کشور می‌گذرد، آمریکا بار دیگر در گرجستان ناخواسته به آزمون مشابهی کشانده شده است که در آن نیز باید از دو گزینه حکومت متحد آمریکا یا حکومت دموکراسی تنها یکی را انتخاب کند.
این وضعیت بیش از پیش شباهت نیروهای حاکم بر جهان پس از جنگ سرد را به سمت وضعیت حاکم در آن دوران سوق می‌دهد و پیش‌گویی تحلیلگران سیاسی را که جنگ سرد شماره دو را پیش‌بینی کرده بودند به حقیقت نزدیک‌تر می‌کند؛ در آن دوران نیز آمریکا به رغم تبلیغ اقتصاد بازار آزاد و دموکراسی در دو جبهه اقتصادی و ایدئولوژیک در برابر اتحاد جماهیر شوروی، از حکومت‌های مستبد ضد کمونیست ناسیونالیست‌ها گرفته تا مجاهدین اسلامی و جریانات رادیکال مذهبی حمایت می‌کرد.
جمعه گذشته پارلمان گرجستان که تنها با حضور 149 نماینده حزب حاکم از مجموع 235 نماینده تشکیل جلسه داده بود، به رغم هشدارهای داخلی و خارجی برای رعایت حقوق مدنی و آزادی‌های سیاسی در این کشور، به اتفاق آراء به رییس جمهور اجازه داد تا با اعلام شرایط فوق‌العاده 15 روزه شانس خود را برای نجات از بحرانی که به تازگی بر فضای سیاسی این کشور حاکم شده است، افزایش دهد. این رای‌گیری در حالی انجام شد که نمایندگان مخالف دولت در اعتراض به برقراری وضعیت فوق‌العاده که چهارشنبه به صورت یک جانبه از سوی دولت اعلام شد (بدون تایید پارلمان) جلسه اخیر پارلمان را تحریم کرده بودند و به همین دلیل طرح وضعیت فوق‌العاده حتی یک رای مخالف هم نداشت.
میخاییل ساکاشویلی، رئیس جمهور غرب‌گرایی که سال 2004 با انقلابی قدرت را در این جمهوری ناحیه قفقاز به دست گرفته است در پی ناکامی‌های اقتصادی و عدم موفقیت در برآورده کردن وعده‌هایی که به مردم داده بود در ماه گذشته شاهد اعتراضات گسترده احزاب مخالف بوده است که خواستار استعفای وی از مقام ریاست جمهوری شده‌اند. این اعتراضات در هفته گذشته به اوج خود رسید.
البته ساکاشویلی، متحد و دوست ایالات متحده آمریکا که اعتراضات اخیر مخالفان خود را نتیجه سیاست‌های پنهان مسکو می‌داند چهارشنبه هفته گذشته با تانک‌های آب‌پاش، گاز اشک‌آور، شلیک گلوله‌های پلاستیکی و ضربات باتون‌های برقی و در یک کلام با تمام تشریفاتی که در خور یک حکومت سرکوبگر و مستبد است با مخالفان برخورد کرد.
در حقیقت بهانه دست‌های پنهان کرملین در تحولات اخیر گرجستان مستمسک خوبی برای رئیس جمهور و هوادارن‌اش پدید آورده است تا در برابر انتقادهای متحدان غربی و بویژه آمریکا سیاست‌های سرکوب خود را پیش ببرند.
آمریکا که از سال 2003 گسترش دموکراسی را در جهان به عنوان یکی از اهداف سیاست‌های خارجی کاخ سفید مطرح کرده است، در سال‌های اخیر و پس از قدرت گرفتن ساکاشویلی در گرجستان همیشه کوشیده است گرجستان تحت رهبری او را به عنوان نمونه و مدلی عالی از جمهوری‌های تازه استقلال یافته شوروی سابق معرفی کند که با پذیرش ارزش‌های حاکم بر بازار و فضای سیاسی غرب و فشردن دست دوستی آمریکا توانسته‌اند پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشند.
اما این شرایط اکنون آمریکا را به نوعی ملزم کرده است تا در برابر تحولات جاری در گرجستان موضعی اتخاذ کند که خلاف منافع متحدش، یعنی رئیس جمهور ساکاشویلی است. به هر حال حزب جمهوریخواه آمریکا نیز در سال آینده میلادی انتخابات ریاست جمهوری را در پیش دارد و باید از دادن امتیازات تبلیغاتی به حزب مخالف دموکرات اجتناب کند. اما از سوی دیگر آمریکا نمی‌تواند به سادگی از یک متحد بی‌چون و چرا که برای عضویت در پیمان ناتو و حضور در اتحادیه اروپایی آماده کرده بود، چشم بپوشد و سرنوشت آن را به دست مخالفانی بسپارد که نمی‌توان انکار کرد شماری از آن‌ها روسوفیل هستند و به مسکو تمایل بیشتری دارند تا به واشینگتن.
البته به عقیده شمار زیادی از تحلیلگران پیشنهادهای آمریکا درباره عضویت گرجستان در ناتو و امتیازات ویژه‌ای از این دست که نصیب گرجستان ساکاشویلی شد (با هدف تضمین نفوذ آمریکا در این ناحیه که زمانی حیاط خلوت اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی به حساب می‌آمد) خود عامل افزایش نگرانی‌های مسکو و در نتیجه مخالفت کرملین با ساکاشویلی شد و در نهایت به ریشه آن چیزی تبدیل شده است که امروز به ادعای دولت گرجستان درباره نقش روسیه در ناآرامی‌های تفلیس رنگی از مشروعیت و حقیقت داده است.
نینو بورجانادزه، سخنگوی پارلمان گرجستان جمعه پیش از رای‌گیری در همین زمینه با تایید نقش روسیه به عنوان تهدیدی برای ثبات گرجستان گفته بود: «تهدیدی که تا امروز ما را از غفلت بر حذر می‌داشت، به رغم آرامش نسبی که بر کشور حاکم شده هنوز به قوت خود باقی است.»
روسیه در واکنش به این اظهارات، ضمن بی‌اساس خواندن آن‌ها مقامات گرجی را برای اتهام‌هایی که به مسکو نسبت داده‌اند مورد نکوهش قرار داده است. در همین زمینه، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه گفت: «ما در امور داخلی گرجستان مداخله نکرده و نمی‌کنیم و به سیاستمداران آن‌ها نمی‌گوییم چه بکنند و چه نکنند.»
تقریباً تمام رهبران گروه‌های مخالف دولت گرجستان که از 10 حزب تشکیل می‌شود به همراه شمار زیادی از سیاستمداران و تحلیلگران خارجی ادعای ساکاشویلی درباره دخالت روسیه در گرجستان را درست نمی‌دانند و معتقدند آن چه تفلیس در این چند روزه تجربه کرده است انعکاس نارضایتی مردمی از شرایط سخت اقتصادی و شیوه بی‌محابایی بوده است که رئیس جمهور برای ایجاد تغییرات مورد نظرش در کشور در پیش گرفته است.
در این بین آمریکا تا پیش از یکشنبه تنها به اظهار نظر شان مک‌کورمک، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بسنده کرده بود که گفته بود: «[شرایط فوق‌العاده] نه به سود گرجستان و نه به نفع مردم این کشور است.» مت بریژا، معاون بخش اروپا و اروپا آسیای وزارت خارجه آمریکا نیز عصر جمعه به سمت تفلیس پرواز کرد تا طی ملاقات‌هایی با مقامات دولتی گرجستان در روز یکشنبه، در دیداری ویژه با ساکاشویلی پیام کاندولیزا رایس، وزیر خارجه آمریکا، را تسلیم او کند.
البته به عقیده برخی تحلیلگران همین میزان فشار کافی بوده تا در رویدادی که از زمان قدرت گرفتن ساکاشویلی در گرجستان تا به امروز بی‌سابقه بوده است، نیروهای مخالف دولت برای اولین بار با سران حزب حاکم دیدار و گفتگو کنند. این دیدار به گزارش رویترز بعد از ظهر شنبه در خانه لیا ایل، اسقف اعظم کلیسای ارتدوکس گرجستان برگزار شد.
اما از طرفی دیگر عده دیگری از تحلیلگران و همچنین مخالفان دولت ساکاشویلی بر این عقیده‌اند که این اقدام حزب حاکم نیز مانند اعلام انتخابات زود هنگام روی دیگر تلاش‌های دولت برای کنترل بحران سیاسی است که دولت را در آستانه سقوط قرار داده است. ساکاشویلی، عصر پنجشنبه در پیامی که از تلویزیون دولتی گرجستان پخش شد اعلام کرد که گرجستان در ماه ژانویه انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری برگزار خواهد کرد.
با این حال مخالفان که هدف از اعلام انتخابات زود هنگام را آرام کردن شورش‌ها می‌دانند مدعی هستند که این اقدام با توجه به اعلام شرایط فوق‌العاده موجب برآورده شدن خواسته‌های مخالفان نمی‌شود.
بدری پاتارکاتسیشویلی، میلیونر گرجی و یکی از رهبران و حامیان اپوزیسیون این کشور که در روزهای اخیر از سوی دولت به دسیسه چینی بر ضد امنیت ملی متهم شده و فعلاً در بریتانیا به سر می‌برد در مصاحبه‌ای ضمن اعلام کاندیداتوری برای انتخابات زود هنگام ماه ژانویه گفت دولت که در شرایط فعلی ناگزیر از اعلام انتخابات زود هنگام بوده است با بر قراری وضعیت فوق‌العاده سعی کرده است حرکت‌های تبلیغاتی و صلح آمیز مخالفان را مهار کرده و شانس آن‌ها را برای پیروزی در انتخابات ژانویه کاهش می‌دهد.
دولت پس از اعلام وضعیت فوق‌العاده رسانه‌ها و نشریات آزاد را تحت کنترل درآورده و برگزاری اجتماعات گسترده سیاسی را ممنوع اعلام کرده است. شبکه تلویزیونی «ایمدی تی‌وی» که قدرتمندترین رسانه گروه‌های مخالف دولت به شمار می‌رود و بیشتر سهام آن نیز از آن پاتارکاتسیشویلی است، جمعه تمام وقت پخش برنامه‌هایش قطع شده بود و در حال حاضر مقامات دولتی در تلاش‌اند تا با دستاویزهای قانونی فعالیت این شبکه تلویزیونی را متوقف کنند. کمتر از نیمی از سهام این شبکه تلویزیونی به روپرت مرداک، غول رسانه‌ای غرب تعلق دارد.
نظر شما :