رخوت ديپلماتيک ايران و افغانستان
ديپلماسى ايرانى: شايد روز اولى که خبر توقف تانکرهاى سوختى در مرز ايران و اعتراض تاجرهاى افغان منتشر شد، همه برداشت ها به اين سمت رفت که تاجرها و مسئولان اتاق تجارت و بازرگانى افغانستان قصد دارند با رسانه اى کردن موضوع، از زيربار امتيازهاى ترانزيتى شانه خالى کنند يا مشکلات قانونى فراراه اين تجارت را در شلوغى هاى رسانه اى و خبرى پنهان کنند.
اما قضيه هرچه جلوتر مى رفت ابعاد تازه اى پيدا مى کرد. ابتدا سفير ايران در کابل از اساس منکر چنين ماجرايى شد. (موضوعى که تا امروز دستاويز مطبوعات افغانستان قرار گرفته و او را متهم به بى اخلاقى مى کنند) سپس معاون حامد کرزى در جريان سفرش به ايران آن را وارد گفتگوها کرد و وقتى به افغانستان برگشت، حل شدن مشکل عبور تانکرها را نويد داد. سخنگوى وزارت خارجه ايران هم در يک نشست خبرى از مرتفع شدن اين مشکل سخن گفت تا هم بر واقعيت ماجرا صحه گذاشته باشد و هم از عزم دولت ايران براى حل بحران سوختى فيمابين خبر داده باشد.
حالا دو روز بعد از تظاهراتى که در کابل و در مقابل مقر سفارت ايران برگزار شد و با توهين هايى نسبت به مقام هاى عالى کشورمان و سپس واکنش فدا حسين مالکى – سفير ايران – همراه بود، اين بار شهر هرات صحنه اعتراض افغان ها عليه دولت ايران شده و معترضان در مقابل ساختمان سرکنسولگرى ايران دست به تجمع زده اند.
موضوع اين تجمع متاثر از اتفاقاتى که در هفته هاى گذشته بين ايران و افغانستان افتاده، يکى تانکرهاى سوخت است و ديگر کشته و زخمى شدن تعدادى از مهاجران افغان در ايران به شهادت فيلمى که يکى از شبکه هاى تلويزيونى اين کشور پخش کرد و زمان وقوع حوادث درون آن مشخص نيست.
تظاهرات روز شنبه این افراد در مقابل ساختمان سرکنسولگرى ايران هم با انتشار قطعنامه و سر دادن شعارهايى عليه مقام هاى جمهورى اسلامى ايران همراه بود. اگرچه دو موضوعى که ذکر آن رفت چند هفته اى است اختلال هايى را در مناسبات اقتصادى و سياسى بين دو کشور باعث شده، اما به نظر مى رسد اراده اى ضد ايرانى نيز در افغانستان قوت گرفته است تا اختلافاتى ميان دو دولت و بالاتر از آن ميان مردم دو کشور ايجاد کند و تنش هايى را به وجود بياورد.
سابقه دوستى دو دولت و مردم دو کشور سابقه اى تاريخى است؛ بويژه که افغان ها طى سه دهه گذشته ايران را مامن و مکانى مناسبت براى مهاجرت دانسته و تعداد زيادى از شهروندانش به اين کشور پناه آورده و علاوه بر بهره گيرى از فرصت هاى کار و اشتغال، موقعيت هايى براى تحصيل و ترقى علمى کسب کرده اند.
تصوير ايران در ذهنيت افغان ها از حدود دو سال پيش و با اخراج بسيارى از افغان ها از ايران و نحوه برخورد ماموران مرزى با مهاجران اين کشور تا اندازه اى مخدوش شد ولى جدا از اين، هم دولت و هم بخش خصوصى ايران تاثيرى بى گفتگو در سازندگى و ترويج صلح در اين کشور داشته و افغان ها نبايد مساله اى مقطعى و گذرا را به سان مشکلى دائمى و از سر خصومت تلقى کنند و در اعتراض به ايران راه افراط در پيش بگيرند. اگرچه روابط ايران و افغانستان به رغم همسايگى شان نه گرم و نه استراتژيک بوده، اما دورى و سردى روابط، پيامدهاى جبران ناپذيرى در پى خواهد داشت.
متاسفانه در تظاهرات اخير در کابل و هرات، شعارهاى تند و تيزى عليه مقام هاى عالى ايران سر داده شده و مشکل را فراتر از آنچه بود برده و گره اى را که مى بايست با تدبير و گفتگو ميان مسئولان بازرگانى و ديپلماسى دو کشور باز مى شد، کورتر کرده و گشودن آن را به نهادهاى بالادست ترى مربوط کرده است.
ادامه يافتن اين روند علاوه بر تخريب وجهه ايران در افغانستان، به سردى روابط و شکاف سياسى مى انجامد و هر دو کشور را متضرر مى سازد. ريیس حزب افغان ملت در هرات که گفته مى شود تظاهرات روز شنبه از سوی وی سازماندهی شده، در اقدامى افراطى از دولت افغانستان و ارگان های مربوطه خواسته است تا مقابله به مثل کرده و کالاهای ایرانی را تحریم کنند. وى هشدار داده است در صورتی که دولت ایران به خواست آنها اقدام اساسی نکند دست به تظاهرات گسترده تر عليه دولت ايران خواهند زد.
حال با توجه به اينکه تمام مواد نفتی مورد نیاز افغانستان از خارج تامین می شود و حدود ۳۰ درصد آن از طریق ایران به بازارهای اين کشور می رسد، تصميمى تقابلى و غيرمنطقى از سوى ايران نيز مى تواند بر پيچيدگى هاى اوضاع بيفزايد و عرصه را بر ديپلماسى تنگ تر کند. درحال حاضر وظيفه ديپلمات هاى دو کشور به خصوص سفيران است که با سعه صدر و درنظر گرفتن منافع افتصادى و چشم بستن بر خشم و عصبيت هاى مردمى و گروهى بر گفتگوها بيفزايند و جلوى پيشرفت حوادث را بگيرند.
نظر شما :