ارمنستان ، اقتصادی کوچک اما آزاد

 ارمنستان کشوری است با 29هزار و 800 کیلو متر مربع مساحت و جمعیتی بیشتر از 3 میلیون و 200 هزار نفرکه در شمال با گرجستان، در غرب با ترکیه، در شرق با آذربایجان و در جنوب با ایران مرز مشترک دارد.

ارزش تولید ناخالص داخلی این کشور حدود 18 میلیارد دلار است و وابستگی زیادی به سرمایه ها و حمایتهای مالی خارجی دارد. ارمنستان قدیمی ترین سرزمین مسیحی نشین در جهان است و کلیساهایی در این کشور وجود دارد که احداث آنها به قرن چهارم هجری باز می گردد.

وال استریت ژورنال و بنیاد هریتیج در گزارش اخیر خود ارمنستان را لیبرال ترین و باز ترین اقتصاد در میان کشورهای عضو CIS ( کشورهای  مشترک المنافع) معرفی کردند. طبق گزارش ارایه شده 4/69 درصد از اقتصاد ارمنستان آزاد است و از جهت آزادی اقتصادی رتبه 32 در جهان  و رتبه نوزدهم را در میان 41 کشور اروپایی دارد.

مناسبات اقتصادی ارمنستان – ایران

ایران و ارمنستان علیرغم تفاوتهای مذهبی رابطه نزدیکی با یکدیگر دارند. مهمترین مساله ای که در این ارتباط  نقش دارد امنیت انرژی ارمنستان و کاهش وابستگی این کشور به منابع موجود در کشور روسیه در کنار انتقال گاز تولیدی ایران به بازار اروپا  است. ارمنستان می تواند پلی برای انتقال گاز طبیعی ایران  از طریق گرجستان و دریای سیاه به بازارهای اروپایی باشد.

اجرای این پروژه در ارمنستان بین 90 تا 100 میلیون دلار و در ایران 120 میلیون دلار هزینه دارد. در مرحله اول ایران سالانه 400 میلیون متر مکعب گاز به ارمنستان صادر می کند و پس از تکمیل این خط  لوله 141کیلومتری حجم صادرات گاز ایران به 2/3 میلیارد متر مکعب درسال می رسد.

علاوه بر پروژه خط لوله ای که این انتقال را انجام خواهد داد، ایران و ارمنستان مناسبات اقتصادی دیگری در بخش انرژی نیز دارند. از جمله پروژه های مشترک دو کشور می توان به احداث دو کارخانه تولید برق آبی (هیدرو الکتریک) روی رود آراکس در مرز دو کشور اشاره کرد.

درماه جولای سال جاری نیز دو کشور موافقت کردند تا مطالعات لازم برای احداث خط ریلی ارمنستان – ایران را آغاز کنند. انتظار می رود طرح ایجاد منطقه آزاد تجارت دوجانبه بین دو کشور نیز تا انتهای سال جاری به امضای طرفین برسد.

به گزارش دولت ارمنستان در سال 2005 میلادی ارزش تجارت ارمنستان با ایران برابر با 105 میلیون دلار و در سال 2006 میلادی ارزش تجارت دوجانبه به 200 میلیون دلار رسید. سران و کشور در نظر دارند با از میان برداشتن موانع تجارت دوجانبه حجم تجارت را به 1 میلیارد دلار در هر سال برسانند.

اقتصاد ارمنستان

اقتصاد کشور ارمنستان اقتصادی متمرکز است که پیش از فروپاشی شوروی سابق با کمک سرمایه گذاری های کلان شوروی فعالیت می کرد. اما بعد از استقلال ارمنستان سرمایه های شوروی سابق از کشور خارج شد و بسیاری از واحد های تولیدی و صنعتی توان عملیاتی خود را از دست دادند.

قبل از استقلال ارمنستان اقتصاد این کشور اقتصادی صنعت محور بود. صنایع فعال در این منطقه در سالهای قبل از استقلال عبارت بودند از صنعت تولید مواد شیمیایی، تولید ماشین آلات صنعتی، فراوری مواد غذایی، نساجی، تولید رزین و الکترونیک. مساله با اهمیت وابستگی این صنایع به واردات مواد اولیه از کشورهای خارجی بود که سبب تضعیف آنها شد.

در سالهای دهه نود مهمترین عامل تضعیف  اقتصادی ارمنستان بسته شدن مرزهای گرجستان و ترکیه به دلیل مناقشه قره باغ بود. این مساله سبب شد تا ورود مواد اولیه به این کشور تنزل یابد و بحران اقتصادی دامان کشور را بگیرید. در این دوران نرخ تورم در ارمنستان رشد بی سابقه ای پیدا کرد و بیکاری، فقر و مشکلات اقتصادی دامان مردم را گرفت.

از سال 1994 میلادی که آتش بس اعلام شد اوضاع اقتصادی ارمنستان بهبود پیدا کرد. در سالهای پایانی دهه نود نرخ تورم در این کشور یک رقمی شد و این روند ادامه یافت تا اینکه در سال جاری میلادی بانک مرکز ی این کشور از رسیدن نرخ تورم به مرز صفر خبر داد.

این بانک نرخ رشد اقتصادی ارمنستان در نیمه اول سال جاری را برابر با 2/10 درصد اعلام کرد. در این بازه زمانی دستمزد مردم ارمنستان با 18 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 207 دلار در ماه رسید. شایان ذکر است در نیمه اول سال 2006 میلادی متوسط دستمزد کارکنان دولتی این کشور برابر با 186 دلار امریکا بود.

بانک توسعه و بازسازی اروپا نرخ رشد اقتصادی ارمنستان را 6/12 درصد در سال 2006 میلادی  اعلام کرده است. این بانک نرخ رشد اقتصاد در سال 2007 میلادی را 5/8 درصد برآورد کرد که اصلی ترین دلیل آن توسعه فعالیتهای عمرانی است.

به گزارش بانک در سال 2007 میلادی صنعت عمران 50 درصد از نرخ رشد اقتصاد را به خود اختصاص داده بود. سهم بخشهای خدماتی در تولید ناخالص داخلی کشور ارمنستان نیز سهم چشمگیری است. این سهم با افزایش استفاده از تلفن همراه و افزایش شمار اپراتورهای تلفن همراه در حال رشد است.

کشاورزی سهم اندکی در اقتصاد ارمنستان دارد.در سالهای دهه نود تنها 20 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور ارمنستان به بخش کشاورزی اختصاص داشت و این بخش تنها 10 درصد از نیروی کار را جذب کرده بود.اما امروزه به دلیل حضور صنایع جدید به خصوص صنایع مخابراتی سهم کشاورزی در اقتصاد کمتر از 14 درصد اعلام شده است.

از  صنایع جدیدی که در این کشورفعالیت می کنند می توان به صنعت فراوری  سنگهای قیمتی  و جواهر سازی، تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و توریسم اشاره کرد. این صنایع  در سالهای اخیر با نرخ قابل توجهی رشد کردند و با ادامه این روند تا چند سال آینده سهم قابل توجهی از اقتصاد کوچک ارمنستان را به خود اختصاص می دهند.

ارمنستان دارای معادن مس، روی، طلا و آهن است. سهم اعظم انرژی مورد نیاز این کشور از سوختی تامین می شود که ارمنستان از روسیه خریداری می کند و نیروگاههای تولید برق در این سرزمین نیروگاههای آبی – هیدورالکتریک - هستند.

منابع دولت ارمنستان اعلام کرده اند حجم اندکی زغال سنگ، گاز طبیعی و نفت در این کشور وجود دارد که هنوز مورد بهره برداری قرار نگرفته است.

مهمترین معضل اقتصادی ارمنستان نرخ بالای بیکاری در این سرزمین است که بسیاری از سران اقتصادی این کشور آن را به نرخ بالای مهاجرت جنگ زدگان قره باغ نسبت می دهند.  طبق آمار موجود در نیمه اول سال جاری میلادی نرخ بیکاری در کشور ارمنستان برابر با 15 درصد بوده است.