وزیر خارجه ایتالیا پس از چهار سال در تهران

تهران و رم از روابط نسبتا گرمی در مقایسه با روابط ایران و برخی دول اروپایی برخوردار بوده‌اند اما این روابط به اندازه‌ای خدشه ناپذیر نبود که در طول چهارسال گذشته فراز و فرود روابط دیپلماتیک تهران و کشورهای اتحادیه اروپا دامن گیرش نشود.

محمود احمدی نژاد چهاردهم خرداد ماه سال 87 (سوم ژوئن 2008) برای شرکت در اجلاس خوار وبار جهانی در رم وارد ایتالیا شد، رئیس جمهور ایران طی این سفر چند ساعته که اولین سفر اروپایی وی نیز محسوب می شد، همان گونه که انتظار می رفت از دریچه ضد امپریالیستی به موضوع فقر و کمبود مواد غذایی در کشورهای فقیر نگریست و در بخشی از سخنان خود کشورهای اروپایی را خطاب قرار داده و به آنها توصیه کرد :"برای حل بحران جهانی افزايش قيمت مواد غذايی، به فکر راه چاره‌ای خارج از چارچوب سازمان ملل باشند".

احمدی نژاد در این سفر نه تنها با هیچ یک از مقامات کشور میزبان ملاقات یا گفت و گویی نداشت بلکه پس از بازگشت، تهران و رم شاهد تغییر و تحولاتی در سطح روابط دیپلماتیک میان خود بودند، اولین تغییر که بلافاصله پس از بازگشت احمدی نژاد از رم حادث شد تغییر سفیر ایران در ایتالیا بود، در ادامه نیز از سوی مقامات ایتالیایی اظهاراتی در باب متحول شدن روابط ایران و ایتالیا شنیده شد.

به عنوان مثال معاون وزارت خارجه ایتالیا و مسئول پرونده ایران در دولت این کشور گفت که:" روابط ايران و ايتاليا با توجه به عملکرد دولت احمدی نژاد نمی تواند در مسير گذشته حرکت کند و دچار تحولاتی خواهند شد.

اما اکنون قرار است فرانکو فراتینی، وزیر امور خارجه ایتالیا طی سفری دو روزه به تهران با منوچهر متکی همتای ایرانی خود دیدار کرده و پیرامون موضوع  امکان مشارکت تهران در روند صلح و ثبات در افغانستان و پاکستان با وی به مذاکره بنشیند  

ایتالیا در پایان ژوئن آینده، میزبان نشست وزیران امور خارجه کشورهای عضو گروه هشت  خواهد بود که در این نشست اوضاع افغانستان و پاکستان بررسی خواهد شد و جمهوری اسلامی ایران نیز به این نشست دعوت شده است.
حال این سوال مطرح است که چگونه اروپا برای همکاری با کشورهای منطقه مورد بحث– پاکستان و افغانستان- برای حل بحرانی که در افغانستان ریشه دوانده و پاکستان را نیز درگیر ساخته است به جمع بندی رسیده و در این چارچوب خواهان همراهی ایران است؟

در نظر بخشی از تحلیل گران داخل ایران، قدرت و نفوذ ایران همچنین بازی مثبت این کشور در تحولات مناطق اطراف خود، موجب جلب نظر کشورهای فرا منطقه‌ای برای یاری طلبیدن از تهران در حل و فصل بحران ها و برقراری صلح و ثبات در این مناطق شده است. این گروه نمونه بارز بازی موثر تهران را در تحولات اخیر خاورمیانه می بینند که به پیروزی حزب الله و حماس در دو جنگ سی وسه روزه و بیست و دو روزه انجامید.

بر اساس این دیدگاه اگر جمهوری اسلامی ایران در منطقه دارای نقش و اعتبار و قدرت تاثیر گذاری است باید این نقش و جایگاه به سایر مسایل مانند برنامه هسته‌ای ایران، خاورمیانه و مواردی از این دست نیز تسری یابد.

در مقابل دیدگاه دیگری نیز وجود دارد، دیدگاهی باور دارد بحران‌های منطقه‌ای بدون مشارکت کشورهای حاضر در منطقه، همکاری و همفکری آنها و اتکایشان بر عزمی راسخ برای حل و فصل بحران، امکان پذیر نیست. ضمن آنکه آغاز و ادامه هر بحران عوامل و اسبابی دارد که با حذف یا کاهش آنها بهبود وضعیت ممکن می شود.

بر طبق نظر طرفداران این دیدگاه، وجود بحران خود نشانه ای از بازی نامناسب بازیگران حوزه یا منطقه مربوطه است بنابراین باید کلیه بازیگران موثر در منطقه را برای ریشه یابی و حل بحران به یاری طلبید.

اما اکنون بحران افغانستان و پاکستان پیش روی تصمیم گیرندگان کشورهای جهان است. همان مسئله‌ای که به اعتقاد بسیاری تحلیل گران می‌تواند زمینه یا بستر آغازی نو در روابط تهران و واشنگتن باشد.

در این میان ایتالیا با هدف دعوت از تهران برای شرکت در نشست وزیران امور خارجه کشورهای عضو گروه هشت پیرامون اوضاع افغانستان و پاکستان وزیر خارجه خود را راهی تهران می کند و گفته می شود که وی قصد دارد طی این سفر با مقامات تهران موضوعاتی چون برنامه هسته ای ایران، اوضاع خاورمیانه و مسئله طرح دو دولت- دو ملت به عنوان راهکار پایان مناقشات اسرائیل و فلسطینیان را به بحث و گفت و گو بگذارد.

به این ترتیب می توان نشست رم را نیز بستر دیگری برای طرح مجدد موضوع مذاکرات تهران و واشنگتن ارزیابی کرد. آنچه مهم است عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور در راستای تامین منافع ملی است اما اکنون باید منتظر پاسخ تهران به دعوت فراتینی ماند.