مذاکره بر سر عراق و افغانستان؛ تعدیلی در مساله هسته‌ای ایران
نویسنده خبر:
دکتر داوود هرمیداس باوند
باراک اوباما رییس جمهوری منتخب ایالات متحده امریکا، بیستم دی ماه در یک کنفرانس خبری در مورد ایران همچون گذشته دو مطلب را مورد تاکید قرار داد، اول اینکه همچنان به کاربرد گفت‌و‌گو در برابر ایران معتقد است و دوم اینکه ایران هنوز تهدید جدی برای امنیت ملی امریکا محسوب می‌شود. گفتاری از دکتر داوود هرمیداس باوند، استاد دانشگاه و کارشناس روابط مسائل امریکا
آقای اوباما قبل از احراز مسئولیت خود که تا حدود دو هفته دیگر است، سه دیدگاه را در مورد ایران مطرح کرده است، اول در دوران رقابت های انتخاباتی تاکید کرده بود که در صورت انتخاب با ایران و کوبا وارد مذاکرات مستقیم خواهد شد، اما در جریان فعالیت های بعدی خود در دوران انتخابات یادآور این نکته شدند که می توان برای وادار ساختن ایران به تعلیق غنی سازی اورانیوم از واردات بنزین به این کشور و صادرات نفت آن به خارج ممانعت به عمل آورد. اوباما در اظهار نظر دیگری اشاره کردند که مواضع ایران تهدید جدی برای امریکاست، روز جمعه علاوه بر اینکه رئیس جمهور منتخب امریکا بر تهدید بودن ایران تاکید کرد اما خاطر نشان ساخت که باید مکانیسم های جدیدی از طریق گفت و گو در مورد ایران در پیش گرفته شود.
البته وی اشاره داشت که بحث گسترده و یا بیان شفاف موضع جدید امریکا در مورد ایران را پس از احراز مسئولیت ارائه خواهد داشت. زمانی که اوباما در محافل اسرائیلی سخن می گوید به نحوی اظهار نظر می کند که تامین کننده نظر آنها باشد، لذا باید برای تحلیل اظهار نظرهای اوباما باید دید که وی در کجا سخن می گوید و مستمعین وی چه افراد و گروه هایی هستند، بر همین اساس تاکنون تفاوت های نسبی در اظهار نظرهای باراک اوباما در خصوص ایران را شاهد بوده ایم. در هر حال ایشان بر مذاکره و گفت و گو با ایران تاکید داشته اند، البته در یک مورد از سخنرانی هایشان در دوران رقابت های انتخاباتی بیان کردند که ابتدا گفت و گو با ایران از سطوح پایین آغاز خواهد شد و سپس در صورت موفقیت، مذاکرات در سطوح بالاتر دنبال خواهد شد.
اهداف اصرار بر گفت و گو
گفت و گوهای تهران و واشنگتن اگر کلی باشد همانطور که ژنرال پترائوس، رییس فرماندهی مرکزی ارتش ایالات متحده امریکا اعلام کرده است؛ دو کشور در خصوص افغانستان و عراق زمینه های مشترکی دارند که می تواند مورد استفاده قرار گیرد. حال اگر اولویت گفت و گوها مساله عراق و افغانستان باشد و تفاهماتی در این زمینه ها حاصل شود، این تفاهمات فضای جدیدی را برای گفت و گو در زمینه مساله تکنولوژی هسته ای ایران فراهم خواهد ساخت اما اگر اولویت مذاکرات به مساله تکنولوژی هسته ای اختصاص یابد، احتمالا با مشکلات بیشتری همراه خواهد شد.
شاید مصالح هر دو طرف این باشد که در زمینه هایی که امکان نیل به تفاهم بیشتر موجود است؛ وارد گفت و گو شوند که بی تردید در صورت موفقیت آمیز بودن می توان اثرات مثبت نسبی بر مذاکرات مربوط به تکنولوژی هسته ای ایران داشته باشد.
گفت و گو با ایران؛ جایگاه ایران در منطقه
در مورد افغانستان اعتقاد بر این است که ایران در دو زمینه منافع مشترکی با امریکا دارد؛ اول از اینکه طالبان یا سلفی ها مجددا در افغانستان حاکم شوند، زیان خواهند دید و دوم مساله مواد مخدر است که از افغانستان سرازیر می شود، بنابراین دو کشور در زمینه افغانستان می توانند نوعی همکاری با یکدیگر داشته باشند. در مورد عراق نیز شرایط عوض شده است، اکنون توافق نامه امنیتی عراق و امریکا به امضا رسیده و در سال جدید نیروهای امریکا از شهرهای عراق خارج می شوند و تا سال 2011 نیز به طور کلی از عراق خارج خواهند شد، در چهارچوب وضع موجود مذاکرات جدیدی می تواند بین تهران و واشنگتن انجام پذیرد، فضای کنونی متفاوت با چند ماه قبل است و اکنون دولت عراق اولویت امور را بیشتر در دست دارد، بنابراین مصالح و منافع دولت عراق نیز در اینجا و این شرایط مطرح خواهد بود، در واقع صرفا مساله ایران و امریکا اکنون مطرح نیست، مساله منافع دولت عراق، ایران و امریکاست.
در واقع در مورد عراق منافع سه جانبه مطرح است و انتظار طرف امریکایی این است که با تعدیل مواضع ایران در خصوص عراق شاید بتوانند به تفاهم- اگر نگوییم توافق- نایل شوند و اگر در دو زمینه عراق و افغانستان که مبانی دسترسی به تفاهم ایران و امریکا وجود دارد، تفاهم حاصل شود؛ بطور گریز ناپذیر فضا برای گفت و گو در خصوص مساله هسته ای ایران مثبت خواهد کرد.
البته وی اشاره داشت که بحث گسترده و یا بیان شفاف موضع جدید امریکا در مورد ایران را پس از احراز مسئولیت ارائه خواهد داشت. زمانی که اوباما در محافل اسرائیلی سخن می گوید به نحوی اظهار نظر می کند که تامین کننده نظر آنها باشد، لذا باید برای تحلیل اظهار نظرهای اوباما باید دید که وی در کجا سخن می گوید و مستمعین وی چه افراد و گروه هایی هستند، بر همین اساس تاکنون تفاوت های نسبی در اظهار نظرهای باراک اوباما در خصوص ایران را شاهد بوده ایم. در هر حال ایشان بر مذاکره و گفت و گو با ایران تاکید داشته اند، البته در یک مورد از سخنرانی هایشان در دوران رقابت های انتخاباتی بیان کردند که ابتدا گفت و گو با ایران از سطوح پایین آغاز خواهد شد و سپس در صورت موفقیت، مذاکرات در سطوح بالاتر دنبال خواهد شد.
اهداف اصرار بر گفت و گو
گفت و گوهای تهران و واشنگتن اگر کلی باشد همانطور که ژنرال پترائوس، رییس فرماندهی مرکزی ارتش ایالات متحده امریکا اعلام کرده است؛ دو کشور در خصوص افغانستان و عراق زمینه های مشترکی دارند که می تواند مورد استفاده قرار گیرد. حال اگر اولویت گفت و گوها مساله عراق و افغانستان باشد و تفاهماتی در این زمینه ها حاصل شود، این تفاهمات فضای جدیدی را برای گفت و گو در زمینه مساله تکنولوژی هسته ای ایران فراهم خواهد ساخت اما اگر اولویت مذاکرات به مساله تکنولوژی هسته ای اختصاص یابد، احتمالا با مشکلات بیشتری همراه خواهد شد.
شاید مصالح هر دو طرف این باشد که در زمینه هایی که امکان نیل به تفاهم بیشتر موجود است؛ وارد گفت و گو شوند که بی تردید در صورت موفقیت آمیز بودن می توان اثرات مثبت نسبی بر مذاکرات مربوط به تکنولوژی هسته ای ایران داشته باشد.
گفت و گو با ایران؛ جایگاه ایران در منطقه
در مورد افغانستان اعتقاد بر این است که ایران در دو زمینه منافع مشترکی با امریکا دارد؛ اول از اینکه طالبان یا سلفی ها مجددا در افغانستان حاکم شوند، زیان خواهند دید و دوم مساله مواد مخدر است که از افغانستان سرازیر می شود، بنابراین دو کشور در زمینه افغانستان می توانند نوعی همکاری با یکدیگر داشته باشند. در مورد عراق نیز شرایط عوض شده است، اکنون توافق نامه امنیتی عراق و امریکا به امضا رسیده و در سال جدید نیروهای امریکا از شهرهای عراق خارج می شوند و تا سال 2011 نیز به طور کلی از عراق خارج خواهند شد، در چهارچوب وضع موجود مذاکرات جدیدی می تواند بین تهران و واشنگتن انجام پذیرد، فضای کنونی متفاوت با چند ماه قبل است و اکنون دولت عراق اولویت امور را بیشتر در دست دارد، بنابراین مصالح و منافع دولت عراق نیز در اینجا و این شرایط مطرح خواهد بود، در واقع صرفا مساله ایران و امریکا اکنون مطرح نیست، مساله منافع دولت عراق، ایران و امریکاست.
در واقع در مورد عراق منافع سه جانبه مطرح است و انتظار طرف امریکایی این است که با تعدیل مواضع ایران در خصوص عراق شاید بتوانند به تفاهم- اگر نگوییم توافق- نایل شوند و اگر در دو زمینه عراق و افغانستان که مبانی دسترسی به تفاهم ایران و امریکا وجود دارد، تفاهم حاصل شود؛ بطور گریز ناپذیر فضا برای گفت و گو در خصوص مساله هسته ای ایران مثبت خواهد کرد.
نظر شما :