قرارداد گاز ایران و ترکمنستان؛ ضعف دیپلماسی انرژی ایران
ایران؛ واردکننده خالص انرژی در جهان
نویسنده خبر:
سعید لیلاز
گفتاری از سعید لیلاز، کارشناس مسائل اقتصادى
ایران و ترکمنستان توافقنامه ای امضا کرده اند که بر اساس آن، قیمت گاز وارداتی ایران از ترکمنستان از ابتدای سال 2009 میلادی به نرخ شناور و براساس فرمول مورد توافق دو طرف محاسبه می شود. این در حالی است که در بازتاب‌هاى اين اتفاق در رسانه های داخلی و برخی رسانه های خارجی از آن به عنوان موفقيت ديپلماسى انرژى ايران ياد شده است.
گفتاری از سعید لیلاز، کارشناس مسائل اقتصادى برای دیپلماسی ایرانی در مورد اين توافقنامه:
این قرارداد نتیجه مستقیم سوء مدیریت اعمال شده بر کشور ظرف چهار سال گذشته است و میوه سوء مدیریت اقتصادی و ضعف دیپلماتیک ایران در خارج است، اینکه اسرائیل به غزه حمله می کند و در ایران به شعبه از فروشگاه بنتون در تهران حمله و آنرا آتش می زنند، نشانه توان دیپلماتیک ایران است یا اینکه مجبور هستیم گاز را به دو برابر قیمت منطقه خریداری کنیم. اتفاقا امضای چنین قراردادی نشانه شکستی خفت بار است.
این قرارداد، هم محصول سوء مدیریت دولت بر اقتصاد ایران در داخل است و هم ناشی از تضعیف موقعیت دیپلماسی ایران در صحنه بین المللی است. گازی که هر هزار متر مکعب، 75 دلار بود اکنون به قیمت 350 دلار خریداری می شود، ایران همین گاز را به ترکیه ارزان تر می فروشد.
اکنون در آستانه جشن های سی سالگی انقلاب اسلامی ایران، دولت نهم ایران را به واردکننده خالص انرژی در جهان تبدیل کرده است، این امر از یک سو بواسطه تضعیف اقتصاد ایران ایجاد شده که با محدودیت سرمایه گذاری در بخش تولید گاز و ممانعت از اصلاح قیمت ها از سال 84، روند مصرف گاز افزایش یافت و هم از سوی دیگر نشانه تضعیف موقعیت دیپلماتیک ایران در جهان است.
قراردادی موقت و قیمت هایی نامعلوم
تمدید مجدد قرارداد گازی ایران و ترکمنستان و قیمت مورد توافق در آینده بستگی به عوامل متعددی دارد، یک عامل اثر گذار بر این قرارداد، طرح های عمرانی ایران در حوزه گاز عسلویه است، از سال 84 به بعد این طرح ها رها شد و بر این اساس تولید گاز به میزان مورد انتظار افزایش نیافت.
بر این اساس اینکه دولت چه میزان در سرمایه گذاری برای طرح های عمرانی بخش گاز تسریع کند؛ عاملی اثرگذار در تمدید قرارداد گازی با ترکمنستان خواهد بود، اما متاسفانه انتظار تسریع این روند نمی رود همان‌طور که فاز نهم و دهم پارس جنوبی که قرار است در تابستان سال آینده مورد بهره برداری قرارگیرد، بايد در بهار سال 85 به بهره برداری برسد.
عامل اثر گذار دیگر بر آینده این قرارداد قیمت نفت، رشد اقتصادی و میزان سرما در سال 2009 است، اما در مورد موقت بودن مدت این قرارداد باید گفت که اکنون که به اینجا رسیده ایم، از موفق بودن این قرارداد استقبال می کنم چراکه سوء مدیریت کمتری را بدنبال دارد.
ترکمنستان، شریکی معتمد یا منفعت طلب
در عالم دیپلماسی هیچ شریک مطمئنی وجود ندارد. اگر فکر کنیم که ایران شریک خوبی برای همسایگان خود است، در اشتباه هستیم، عین اقدامی را که ترکمستان در مورد ایران انجام داد- قطع صادرات گاز به ایران در اوج سرمای سال گذشته و به بهانه ترمیم خطوط لوله- ایران با ترکیه انجام داد.
به نظر می رسد که ترکمنستان کاری را انجام داد که مطابق منافع ملی کشورش بود، اکنون بیشتر سرزنش های متوجه دیپلماسی ایران است.
روابط اقتصادی تهران و مسکو در سایه قرارداد گازی ایران و ترکمنستان
معتقد نیستم که روسیه در سیاست ها و تعاملات انرژی خود با ایران کشوری مثبت باشد، یکی از خشن ترین دیپلماسی های نفتی و انرژی جهان متعلق به روسیه است، طبیعی است که روسیه علاقمند نیست که ایران به بازی‌گردان مهم در عرصه بین المللی تبدیل شود و ضعف ایران در سرمایه گذاری داخلی و ضعف دیپلماتیک این کشور در صحنه بین المللی به نفع روسیه تمام شده و موقعیت مسکو را در عرصه جهانی تقویت کرده است.
یکی از دلایل قوت روسیه در اروپا و فشار این کشور در بعد انرژی بر کشورهای اروپایی، ضعف ایران است، اگر ایران به عنوان یک بازی گردان وارد صحنه دیپلماسی انرژی می شد، آن وقت بسیار بهتر می توانست با روسیه و دنیا تعامل داشته باشد.
در واقع ایران قدرت دیپلماتیک انرژی خود و اختیار استفاده از این توان را به روسیه واگذار کرد در حالی‌که اگر خود به یک صادرکننده بزرگ انرژی به اروپا و دیگر کشورها تبدیل می شد،بهتر می توانست دیپلماسی انرژی را در جهت منافع ملی بکار بگیرد، امری که تاکنون موفق به انجام ان نشده است.
نظر شما :